19 Kardeşini Boğduran Osmanlı Padişahı: III. Mehmed Kimdir?

Sadrazam Sokullu Mehmet Paşa’nın ölümü sonrası 16. yüzyılda Osmanlı İmparatorluğu eski şaşalı günlerinden uzaklaşarak duraklama dönemine girdi. Duraklama süreci ile çökmeye süregelen ve en sonunda dağılan Osmanlı tahtına bu zamanda geçen adlardan bir tanesi III. Mehmed’dir. Sultan III. Mehmed döneminde aslen pek oldukca mühim gelişme yaşanmıştır sadece kendisini tarihe yazdıran vaka bambaşkadır.

I. Ahmed döneminde ekber ve erşed sistemi başlatılmadan ilkin Osmanlı padişahlarının tahtı ele geçirme şüphesi olan erkek akrabalarını öldürmeleri düzgüsel bir durumdu. III. Mehmed de bu geleneği uygulamak istedi sadece elini buladığı kan o denli çoktu ki seneler sonrasında tahta geçen torunları bile onu nefretle andılar. Gelin Osmanlı padişahı III. Mehmed kimdir yakından bakalım ve kısa hayatında neler yaptığını görelim.

III. Mehmed kimdir? Sancağa çıkan son şehzade:

Osmanlı sultanı III. Murad’ın Safiye Sultan’dan doğma oğlu olan III. Mehmed, 26 Mayıs 1566 tarihinde Manisa’da dünyaya geldi. Fatih Sultan Mehmed’e benzesin diye büyük büyükbabası Kanuni Sultan Süleyman, ona Mehmed adını verdi. 

Mehmed, şehzadeliği esnasında İbrahim Cafer Efendi ve Pir Mehmed Azmi Efendi benzer biçimde devrin en meşhur alimlerden dersler almıştı. Adlî mahlasıyla divan şiirleri yazıyordu. 1583 senesinde Osmanlı geleneklerine uygun olarak Manisa sancağına gönderildi. Mehmed, Osmanlı tarihinde sancağa gönderildikten sonrasında padişah olan son isim olacaktır. 1595 senesinde III. Murad’ın yaşamını kaybetmesi sonrası İstanbul’a geldi ve III. Mehmed adıyla Osmanlı İmparatorluğu’nun 13. padişahı, 78. İslam halifesi olarak tahta çıktı. 

III. Mehmed’in ilk icraati elini kana bulamak oldu:

Tüm monarşilerde olduğu benzer biçimde Osmanlı İmparatorluğu’nda da tahtı ele geçirmek için isyan çıkarma ihtimali olan erkek akrabaların öldürülmesi vacipti. Sadece dikkat edin, bu şekilde bir ihtimali olanlar öldürülürdü. Hemen hemen çocuk ya da bebek olanlara kolay kolay dokunulmazdı. III. Mehmet ise bu durumu pek önemsemiyordu.

III. Mehmet tahta çıkar çıkmaz verdiği ilk emirle beraber bir çok bebek olan tam 19 kardeşi boğularak öldürüldü. Sonraki yıllarda hakkında çıkan dedikodular sebebiyle oğlu Şehzade Mahmud’u da öldürttü. 

Mevzu hakkında garip bir rivayet vardır. 1909 senesinde tahta çıkan Mehmed Reşad, kılıç kuşanma merasimi sonrası atalarının mezarlarını ziyaret etti sadece III. Mehmed’i ziyaret etmedi. Bunun sebebi sorulduğunda “Ben çocuk katilinin kabrini ziyaret etmek istemiyorum.” demiştir. Doğrusu Osmanlı ailesi bile ataları III. Mehmed’in yaptığını doğru bulmamaktadır. 

Seneler sonrasında bir Osmanlı padişahı tekrardan sefere çıkıyor:

Yükselme sürecinin son padişahı olan Kanuni Sultan Süleyman’dan sonrasında ortalama 30 yıl süresince hiçbir padişah ordu ile beraber sefere çıkmadı, ta ki III. Mehmed’e kadar. Aslen III. Mehmed sefere katılmak mecburiyetinde bırakıldı diyebiliriz bu sebeple o dönemde Osmanlı, Avrupa’da sıkıntılı bir savaşım veriyordu. 

III. Mehmed tahta çıkmış olduğu sırada Osmanlı – Avusturya Savaşı devam etmekteydi. 1595 senesinde Budapeşte’de Osmanlı’ya ilişkin olan Estergon Kalesi kaybedilmişti. Sinan Paşa komutasında pek oldukca sefer düzenlense bile Vişegrad da kaybedilmişti. Art arda yaşanmış olan bu kayıplar sonrasında devlet yöneticileri ve yeniçeriler padişahın ordunun başlangıcında olmamasına tepki göstermeye başladılar.

Tepkiler sonrası III. Mehmed, anası Safiye Sultan’ın itirazlarına karşın 20 Haziran 1596 tarihinde yola çıktı. Macaristan’ın kuzeyinde yer edinen Eğri Kalesi, 1552 yılından beri Osmanlı tarafınca kuşatma altındaydı. Bizzat III. Mehmed’in komutasındaki ordunun kuşatmaya dahil olması sonrası 12 Ekim 1596 tarihinde kale, padişaha teslim edildi. Bundan dolayı III. Mehmed, Eğri Fatihi olarak da anılır. 

III. Mehmed, Haçlı ordusunun karşısına çıkıyor:

Eğri Kalesi’nin Osmanlı tarafınca fethedilmesi sonrası Avrupa önlem alarak Avusturyalı, Alman, Erdelli, Macar, İtalyan, İspanyol, Fransız, Hollandalı, Belçikalı, Çek, Hırvat, Sırp, Slovak ve Leh askerlerden oluşan 300 bin kişilik bir Haçlı ordusu toplamıştı. Haçlı ordusu ile 140 bin kişilik Osmanlı ordusu, 15 Ekim 1596 tarihinde Haçova’da karşı karşıya geldiler.

Haçlıların kalabalık tüfek atışı sebebiyle Osmanlı büyük zayiat verdi. Cephede, padişahın ayrılmış olduğu hakkında yalan haberin yayılması sonrası yeniçeriler geri çekilmeye başladı. Zafer kazandığını düşünen Haçlılar, bölgeyi yağmalamaya başladılar. Sadece Osmanlı ordusunun geri hizmetinde olanlar hala oradaydı.

Normalde muharebeye katılmayan oduncular, çadırcılar, uşaklar, deveciler ve aşçılar benzer biçimde geri hizmet mensupları, yeniçerilerin çekildiğini görünce ellerine geçirdikleri kazan, kepçe, balta, tırpan ne var ise aslına bakarsanız yağma için dağılmış olan Haçlıların üstüne saldırmaya başladılar. Bunu gören yeniçerilerin cepheye dönmesi ile beraber Haçova Savaşı kazanılmış oldu. Yaşanmış olan garip olaylar sebebiyle bu savaş tarihe Kepçe Kazan Savaşı olarak geçmiştir. 

Avrupa’da sular durulacak benzer biçimde değildi:

Haçova Savaşı’ndaki galibiyetten sonrasında III. Mehmed İstanbul’a geri döndü. Avusturya cephesini koruması için Satırcı Mehmed Paşa’yı bıraktı. İki yıl süresince tek bir zafer bile kazanamayan Satırcı Mehmed Paşa idam edildi ve yerine Sadrazam Damat İbrahim Paşa getirildi. 

Sadrazam Damat İbrahim Paşa komutasındaki ordu Kanije Kalesi’ni aldıktan sonrasında Beylerbeyliği merkezi buraya alındı. Sadrazam Damat İbrahim Paşa, yaşam boyu sadrazamlık sözü aldı ve Tiryaki Hasan Paşa beylerbeyi oldu. Tiryaki Hasan Paşa, 1603 senesinde İstolni, Belgrad ve Estergon kalelerini geri aldı. 

Celali İsyanlarını fırsat bilen Safevilerin Tebriz’i alması sonrası III. Mehmed yaşamını yitirdi:

Avrupa kaynıyordu kaynamasına fakat aynı dönemde Anadolu’nun dört bir yanında da Celali İsyanları patlak vermişti. Hem Avrupa’da savaşan hem de isyanlarla uğraşan Osmanlı’nın bu durumunu fırsat bilen Safeviler, 13 senelik anlaşmayı bozarak saldırıya geçtiler.

1590 senesinde Safeviler ile Osmanlı içinde imzalanan Ferhat Paşa Antlaşması, iki devlet içinde barışı sağlıyordu. Sadece Osmanlı’nın birden fazla cephede savaşmasını fırsat bilen Safevi şahı I. Abbas bu anlaşmayı bozarak 25 Ağustos 1603 tarihinde Osmanlı’ya savaş duyuru etti. Safeviler kısa süre içinde Tebriz ve Revan’ı ele geçirdiler.

Safevilerle olan savaş sürdüğü sırada, 21 Aralık 1603 tarihinde 37 yaşındaki III. Mehmed yaşamını yitirdi ve yerine oğlu I. Ahmed geçti. Ölüm sebebi hakkında ise değişik rivayetler vardır. Bazı kaynaklar doğu olaylarına üzülmüş olduğu için hastalandığını, bazı kaynaklar kalp krizi geçirdiğini, bazı kaynaklar ise şişmanlık sebebiyle oluşmuş bir mide rahatsızlığı bulunduğunu anlatmaktadır. 

Döneminde pek oldukca mühim vaka yaşanmasına karşın kardeşlerini ve oğlunu öldürtmesi ile hatırlanan sultan III. Mehmed kimdir sorusunu yanıtlayarak yaşamı hakkında bilmenizde fayda olan detaylardan bahsettik. Zamanı olayları devrin şartlarına nazaran değerlendirmemiz icap ettiğini unutmayarak mevzu ile alakalı düşüncelerinizi yorumlarda paylaşabilirsiniz.