1999 Senesinde Kastamonu’da Bulunan Bu İlginç Canlı Neyin Nesi

Hacettepe Üniversitesinden Jelolog Prof. Dr. Cemal Tunoğlu, 1999 senesinde Kastamonu’da yapmış olduğu arazi emekleri esnasında bir fosil keşfetti ve bu mevzuda çalışan Fransız meslektaşı Nathalie Bardet ile beraber tanımlayıp “mosasaurus hoffmannii mantell, 1829” türünün kalıntılarını bilim yaşamına sundular.

Dünyanın çeşitli bölgelerinde daha ilkin tanımlanan bu fosil, Türkiye’de ilk kere görülmesi açısından oldukça önemliydi. Şundan dolayı Türkiye’nin Geç Kretase dönemine ilişkin birimlerinde, denizel makro ve mikro paleontolojik bulgular bayağı fazla olmasına rağmen, dinozorlar sürecini temsil eden bir omurgalı bulgusu o güne değin saptanamamıştı.

Mosasaurus hoffmannii’ler bir dinozor değildir sadece onların kuzenidir ve denizlerin dinozoru olarak malum omurgalı deniz sürüngenleridir.

Türkiye’de bulunan bu fosil, bir tek alt çenenin küçük bir kısmını içeriyor. Üstünde birkaç diş var. Dişlerin ne kadar iri olduğu kolaylıkla seçilebiliyor. Şu an Hacettepe Üniversitesi Yerbilim Mühendisliği Bölüm Sergisi’nde sergileniyor.

Beyler Barajı

Kastamonu’nun Devrekani kazasının kuzeyinde yer edinen Beyler Barajı civarında bulunan bu fosile ilişkin sağ ve sol çene ve bir takım parçalayıcı dişler ile çeneleri birbirine bağlayan sol jugal parça bu buluşun en mühim materyalleri.

75-65 milyon yıl ilkin nesilleri tükenen mosasourlar, sığ denizel ortamlarda dolaşırlar ve daha ufak canlılarla beslenirlerdi.

Mosasaurus hoffmannii türünün Hollanda Maastricht Tabiat Zamanı Müzesi’nde sergilenen tekrardan inşa edilmiş iskeleti.

Bu zamana kadar dünya genelinde 40-50 mosasour türü saptanmıştır. İlk kez 1770-1780’li yıllarda Dr. C. K. Hoffman tarafınca ortaya çıkarıldı.

Bu dev canlılar, yılan ve balık benzer biçimde yüzerler ve dikey hareketlerini ise balinalar benzer biçimde sağlarlardı. Bunlar hava solunumu meydana getiren reptillerdi(sürüngen) ve periyodik olarak yüzeye ulaşıp bu gereksinimlerini sağlamaktaydılar.

Mosasaurus hoffmannii Kretase sürecinin olmasıyla birlikte, tüm zamanların deniz ve okyanuslarının en iri canlılarından biriydi.

En küçükleri 3-3.5 metre uzunluğunda iken en irisi vatanımızda de saptanan mosasaurus hoffmannii 17.5 metre uzunluğunda olup, tyrannosaurus rex ile eşit boyuttaydı. 14 ton ağırlığındaydı, bu da averaj 3-4 tane file denk geliyor.

Mosasourlar karnivor canlılar olup; çoğu zaman balıklar, ammonitler(soyu tükenmiş deniz yumuşakçaları) ve yengeçler ile beslenirlerdi. Mosasour kalıntılarının bulunmuş olduğu alan hakikaten de ammonit ve yengeç fosilleri açısından oldukça varlıklı bir alandır.

Jurassic World filmindeki bu canlı da bir mosasour türüdür sadece boyutu fazla abartılmıştır.

Gene de günümüzdeki köpek balıklarını ve balinaları kolaylıkla öldürebilecek güçte canlılardı.

Mosasourların yaşamış olduğu dönemde Anadolu diye bir yer olmadığını da hatırlatmamız gerekiyor.

Değişik jeolojik dönemlerde kıtaların yeri bu şekildeydi.

Peki bu canlının günümüzde de yaşamasını ister miydiniz? Kim bilir gerçek bir “Van Gölü Canavarı”mız olurdu!

Kaynaklar:
Cemal Tunoğlu & Nathalie Bardet Araştırma Makalesi
Hacettepe Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Yerbilim Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Cemal Tunoğlu
Hacettepe Üniversitesi | Genel Jeoloji Anabilim Dalı | Resmi Hesabı

Görsel kaynakları: Deviant Art

Hususi teşekkür:
Mersin Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Yerbilim Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Nurdan İnan