2022 Dünya Kupası’ndaki Akılalmaz Olaylar

Türkiye bu sefer Dünya Kupası’nda olmasa da biz dahil tüm sporseverlerin gözü Katar’da düzenlenen 2022 Dünya Kupası maçlarında… Önümüzdeki 1 ay süresince sürecek turnuva süresince, web kullanımının da tavan yapacağı düşünülüyor. 

Sadece 2022 Dünya Kupası’nın daha önceki etkinliklerden ayrılan garip bir tarafı da var. Düzenlenmeye başladığı 1930 yılından bu yana dünya kültürlerinin birbirleriyle kaynaştığı bu etkinlikte teknoloji, kim bilir ilk kez neyi nasıl konuştuğumuzu bu kadar etkiliyor. 

Katar’ın Dünya kupasına ev sahipliği yapacağı aslına bakarsak 2010 yılından bu yana belliydi:

Yalnız 1 ay sürecek turnuva için Katar’da 12 senedir, ortalama 5 milyon işçinin çalışmasıyla 8 stadyum, sayısız otel ve binlerce etkinlik alanı inşaa edildi:

Hatta bu stadyumların haiz olduğu teknolojiler de merak mevzusu fakat…

Stadyumlardaki soğutma sistemleri

…inşaatlar esnasında 6500’den fazla göçmen işçi yaşamını yitirdi:

Göçmen işçi ölümleri büyük tartışmaları, boykot hareketlerini bununla beraber getirdi ve taraftarlar, Katar’daki etkinliğe gitmeme kararları almaya başladılar. Katar’da yaşamını kaybeden göçmen işçilerin sayısı, ülkedeki büyükelçilikler vesilesiyle edilinilip The Guardian tarafınca haberleştirilmiş ve Katar bu iddiaları reddetmişti. Peşinden kaza yapan göçmen işçilerin tazminat şeklinde haklara ulaşması için emekler yapılmış oldu.

Turnuva için 220 milyar dolar para harcayan sadece 3 milyon nüfusu olan Katar’ın stadyumları doldurmak için tek güvenilmiş olduğu mevzu ise turizmdi: 

Hamad Internasyonal Havalimanı, Doha-Katar @Christopher Pike/Bloomberg

Katar’daki oteller @ArabianBusiness

Sözde her ülkeden kitleler halinde turistler gelecek ve harcanan 220 milyar dolar misliyle geri kazanılacaktı.

O da olmadı ve iddialara gore Katar, daha turnuva başlamadan her ülkeden gelecek belirli sayıdaki taraflara günlük 250 riyal, şu demek oluyor ki 1300 TL ücret teklif etti:

Almanya taraftarları @Hassan Ammar/AP

Üstelik ülke başına seçilecek bu 1600 taraftarın tüm harcamaları karşılanacaktı. Maaşlı taraftarlardan beklentiler de oldukça basitti: Minimum 2 hafta süresince kalmak, turnuva ve ülke hakkında toplumsal medyada pozitif yönde paylaşımlar yapmak…

Hatta bir başka iddiaya gore her ülkenin formasını giyip marşını söyleyen aslen “Pakistanlı gündelikçi taraftarlar” ortaya çıkmaya başladı:

Düzmece olduğu iddia edilen taraftarlar @MLS Buzz/Twitter

Katar’ın sınır komşusundan gelen bu insanoğlu için günde 10 dolar ücret ödendiği yazıldı.

Aslen Pakistanlı fakat türbinlerde Alman, İngiliz, Norveçli olan taraftarlar birden hortlayınca her şey fıkraya dönüştü, şu şekilde videolar görmeye başladık: 

Katar hükümetinin talebiyle FIFA, turnuvadan iki gün ilkin stadyumlarda alkol satışını yasakladı ve LGBT taraftarlara karşı önlemler alındı. FIFA Başkanı tepkiler karşısında da batılı ülkeleri suçladı:

FIFA Başkanı Gianni Infantino @GettyImages

“Eğer bu en büyük sorun ise ben çekilme edip plaja yatmaya gidiyorum. Müslüman ülke olunca büyük bir sorun oluyor! Bu son dakika değişikliğinin sebebi, o ana kadar yapmış olup yapamayacağımızı görmekti” 

“Ben normal olarak Katarlı değilim, Arap değilim, Afrikalı değilim, gay değilim, engelli ya da göçmen işçi değilim. Fakat onları anlıyorum şu sebeple yabancı bir ülkede, bir yabancı olarak ayrımcılığa uğramak ne demek biliyorum.”

“Eğer Avrupa bu göçmenlerin kaderini hakikaten önemsiyorsa, Katar’ın yapmış olduğu şeklinde hukuki yollar açarak, bu kişilerin Avrupa’ya çalışmaya gelmesinin önünü açar. Onlara bir gelecek ve birazcık ümit sağlar.”

Tirbünlerde alkol tüketmeye alışkın yabancı taraftarlar, ansızın gelen alkol yasağına karşı şu şekilde çözümler geliştirdiler:

Yasaklar alkolle sınırı olan kalmadı normal olarak:

• Stat etrafındaki barlar, maçtan sonrasında 1 saat açık kalması kararlaştırıldı
• Cemiyet içinde flörtleşmek yasaklandı
• Amigo kadınlar omuzdan mısra kadar örtülü giysilerle mütevazı giyinmek zorunda
• Yüksek sesli müzik dinlemek ve sövgü etmek yasak.
• Domuz eti tüketmek yasak.

Hal bu şekilde olunca turistlerin mühim bir kısmı, baskılar ve yasaklar sebebiyle Dubai’deki otellerde kalmayı tercih etmeye başladı. Zira Dubai, daha esnek ve batı kültürüne uygun kurallara haiz bir Arap ülkesi. 

Bir yasak da direkt saha içine uygulandı: LGBT+ topluluğuna simgesel olarak destek verme anlamı taşıyan One Love kol bandının takılması yasaklandı, takan futbolcuya sarı kart verileceği açıklandı: 

Ekip kaptanları tarafınca klasik kol bandı yerine tercih edilen bu kol bandı, ilk olarak Hollanda tarafınca kullanılmıştı. Peşinden pek oldukca Avrupa ülkesi tarafınca desteklendi. Sadece FIFA Katar’da yasakladı bu bandı, hatta para cezası yanına bir de takana sarı kart cezası eklendi. Ekip kaptanlarının kart görmemesi için ülkeler bu pazu bandından caymak zorunda kaldılar.

Tüm bu tartışmaların gölgesinde meydana gelen turnuva açılış seramonisinde kılıçlar konuşunca dünya, kültürlerin kaynaştığı bu etkinliğe birazcık şüpheyle yaklaşmaya başladı:

@FIFA

Doğal ki ellerinde kılıçlarla sahnede dolaşan bir tabur erkeğin bu gösterisi, ülke kültürünün bir yansımasıydı. Normal olarak o an kimse zarar görmedi. Sadece bu kültürel göstergelerin, yapılırken 6500 işcinin yaşamını kaybetmiş olduğu stadyumlardan birinde sergilenmesi kutupları keskinleştiriyordu.

İklim, fırsat eşitsizliği, açlık ve gelir adaletsizliği şeklinde sorunlara parmak basmış olduğu aktivist kimliğiyle tanınan meşhur oyuncu Morgan Freeman da açılışta konuştu: 

İşçi ölümlerinin gerçekleştiği bir organizasyona iştirak etmesi sebebiyle topa tutuldu Morgan Freeman. Bir çok insan, kendisinden yaşananlara tepki göstermesini bekledi. Toplumsal medyada çokça paylaşılan “İnsanlık, Afrikalı bir anne çocuğuna ‘Tabağındaki yiyecek bitecek’ diye bağırdığında kurtulacak.” sözü falan da hatırlatıldı doğal. Sadece Freeman bir tek işini yapmış oldu.

Ek olarak Freeman, Katar’ın tanınan YouTuber’ı Ghanim al-Muftah ile insan hakları ve beraberlik mesajlarıyla dolu bir konuşma da yapmış oldu. al-Muftah bu sırada Kur’an okudu, peşinden ikili Michalengelo’nun Adam’in Yaradılışı tablosunun bir versiyonunu canlandırdı:

@FIFA

Ayrıca bilmeyenler için Morgan Freeman, ilk kez simgesel bir halde “yaratıcı” rolünü üstlenmiyor. Kendisi pek oldukca dini motif ve hiciv içeren 2003 yılında yapılmış Bruce Almighty (Aman Tanrım) filmimizde Tanrı karakteriyle beyaz perdeye çıkmıştı.

Bir de bedevi entarili maskot çıktı doğal ortaya…

Casper’ın Orta Doğu esintileri taşıyan bir versiyonu gibiydi. Katar’ın bu etkinlikle batı ülkelerin hakimiyetinde olan popüler kültürü yapıbozuma uğratma çabasının bir ürünüydü bu maskot da… Doğal önceki Dünya Kupası maskotlarından oldukca daha sempatik ve iyi bir tasarıma haiz bulunduğunu söylemek mümkün.

Ronaldo ve Messi’nin vaka yaratan fotoğrafı da ilk bakışta belli olmasa da Dünya Kupası göndermesine sahipti:

Ronaldo ve Messi’ni aynı anda paylaşmış olduğu fotoğraf

İkilinin üstüne satranç oynadığı Louis Vuitton çantası, aslına bakarsak Dünya Kupası’nın taşındığı çantanın ta kendisi. Üstünde oynanan satranç oyunu da aslına bakarsak hakikaten oynanmış ve berabere bitmiş bir oyun. Daha çok detayı aşağıdaki içeriğimizde bulabilirsiniz:

İngiltere – İran maçının başlangıcında İranlı futbolcular, ülkelerindeki protestoya destek verme amacıyla ulusal marşlarını okumadılar:

Ülke yönetimi başı açık gezdirilmiş olduğu için gözaltına alınan ve bu sırada baskıcı rejim polisi tarafınca 16 Eylül 2022 tarihinde öldürülmüş olduğu söylenen Masha Amini’nin cinayetinden görevli tutuluyor. Furbolcular da Amini olayından sonrasında sokağa dökülen halka destek vermek amacıyla mevcut rejime ilişkin ulusal marşı okumayarak tepki gösterdiler.

Taraftarlar da garip olaylar yaşamaya başladılar. Güvenlik görevlileri, maç izlemeye gelen futbol yazarı Grant Wahl’dan üstündeki tişörtü değiştirmesini istemişler, sebebi de gökkuşağı desenli olması:

“Güvenlik görevlisi ABD-Galler maçı için geldiğim stadyuma beni almadı. “

Grant’ın bu paylaşımına Katar’ın tanınmış bilim adamlarından Dr. Nayef Bin Nahar da şu şekilde cevap verdi:

“Bir Katarlı olarak gurur duyuyorum. Batılılar değerlerinin evrensel olmadığını ne vakit anlayacak bilmiyorum. Eşit derecede saygı gösterilmesi ihtiyaç duyulan değişik değerlere haiz başka kültürler de vardır. Unutmayalım ki Batı insanlığın sözcüsü değildir.”

Kültürel beraberlik sembolü olan bir etkinliğin kültürel çatışmaya dönüştüğünü gösteren bu son olayla beraber görüyoruz ki Katar, aslına bakarsak haiz olduğu değerleri batılı ülkelere göstermeye çalışıyor. 

Görünen o ki etkinlik süresince futbol haricinde daha pek oldukca vakası tartışacağız. 2022 Dünya Kupası hakkında daha çok içeriğimize göz atmayı ihmal etmeyin, düşüncelerinizi yorumlar kısmına bekliyoruz: