2022 Nobel Iktisat Ödülü Kazananları Açıklandı

Bilim ve sanat dünyasında insanlığa hizmet edenlerin onurlandırıldığı Nobel Ödülleri’nin kazananları 3 Ekim’den itibaren duyurulmaya başladı. Nobel Komitesi, son olarak bugün Nobel Iktisat Ödülü’nün kazanan isimlerini duyurdu.

Komite, 2022 Nobel Iktisat Ödülü’ne Ben S. Bernanke, Douglas W. Diamond ve Philip H. Dybvig’i layık görmüş oldu. Komite, üç ismin çalışmasının toplumun finansal krizlerle başa çıkma şeklini geliştirdiğini açıkladı.

Üç ekonomiste Nobel kazandıran emek harcamaları:

Komite’nin paylaşmış olduğu açıklamaya bakılırsa üç ekonomist, Çağıl bankacılık araştırmaları ile neden bankalar bulunduğunu, krizde nasıl daha azca savunmasız hale geldiklerini ve banka çöküşlerinin finansal krizleri nasıl şiddetlendirdiğini açıkladı. Ekip, çalışmalarının temellerini 1980’lerde attı.

Ekonomistlerin çalışmasına bakılırsa ekonominin işlemesi için tasarrufların yatırımlara yönlendirilmesi gerekiyordu. Fakat bu, bir çelişkiye de neden oluyordu: Tutum sahipleri, beklenmedik harcamalar durumunda paralarına ansızın erişmek isterken işletmeler ve ev sahipleri de kredilerini erken ödemek zorunda kalmayacaklarını bilmek zorundaydı.

“Bankalar, tutum yapanlar ile girişimcilere köprü oldu”

Diamond ve Dybvig, teorilerinde bankaların bu soruna nasıl optimal bir çözüm sunduğunu gösterdi. Buna bakılırsa bankalar, birçok tutum sahibinden mevduat kabul eden aracılar olarak hareket ederek mudilerin paralarına diledikleri süre erişmelerine izin veriyor, borç alanlara uzun vadeli krediler de sunabiliyor.

Öte taraftan emek verme, bankaların bu iki faaliyetinin bununla beraber bankaları çöküşlere karşı savunmasız hale getirdiğini ortaya koydu. Oldukca sayıda tutum sahibi aynı anda paralarını çekmek için bankaya başvurduğunda banka çökebilirdi. Bu durum, devletin mevduat sigortası sağlaması ve bankalara son kredi mercii olarak hareket etmesiyle önlenebilirdi.

Diamond da çalışmada bankaların toplumsal açıdan mühim bir işlevi daha nasıl yerine getirdiğini ortaya koydu. Buna bakılırsa pek fazlaca tutum sahibi ve borçlu içinde aracı olarak bankalar, borç alanların kredi itibarını değerlendirmek ve kredilerin iyi yatırımlar için kullanılmasını sağlamak için daha uygun idi.

Ben Bernanke ise çağıl tarihin en fena ekonomik krizi olan 1930’ların Büyük Buhranı’nı çözümleme etti. Bernanke, banka kaçakçılığının krizin bu kadar derinleşmesi ve uzamasında nasıl bir rol oynadığını gösterdi. Bankalar çöktüğünde, borçlular hakkında kıymetli bilgiler kayboldu ve süratli bir halde tekrardan oluşturulamadı. Toplumun tasarrufları üretken yatırımlara kanalize etme yatkınlığı da bu yüzden ciddi şekilde azaldı.