Balıkların Matematik İşlemlerini Öğrenebildiği Ortaya çıkarıldı

Çoğumuzun anaokulu ve ilköğretim dönemlerinden de bileceği suretiyle, ufaklıklara dört işlemi öğretmek için renkli blokların kullanılması son aşama yaygın bir yöntemdir. Bu yöntem ile beraber ufaklıklara toplama, çıkarma, çarpma ve bölme şeklinde temel matematik işlemlerin öğretilmesi daha kolay bir hale gelebilir. 

Sadece görünen o ki bu yöntem yardımıyla bazı deniz canlıları da matematik öğrenebilir. Bilim adamları tarafınca benzer bir eğitime doğal olarak tutulan çiklitlerin ve vatozların, başarıya ulaşmış bir halde kolay matematik işlemlerini öğrenebildiği ortaya çıkarıldı. 

Deniz canlılarına temel matematik öğretildi

Scientific Reports dergisinde perşembe günü gösterilen bir makaleye gore, araştırma ekibi bu hayvanların temel matematik öğrenme kabiliyeti sergilediklerini ve hatta bu detayları kendilerine verilen ufak mantık bulmacalarını çözmek için kullandıklarını açıkladı.  “Hayvanları kolay toplama ve çıkarma işlemleri yapmaları için eğittik” şeklinde konuşan Bonn Üniversitesi Zooloji Enstitüsü’nden ve çalışmanın baş yazarı Vera Schluessel, “Bunu yaparken, bir başlangıç kıymetini birer birer çoğaltmak yada azaltmak zorunda kaldılar.” diye de sözlerine ekledi. 

Araştırma ekibi, ilk olarak tanka koydukları bir hayvana bir ila beş içinde kare, daire ve üçgen içeren bir görüntü verdiler. Kimi zaman değişik boyutlarda ve karışık bir halde olan bu şekillerde renk olaraksa bir tek mavi ve sarı kullanıldı. Mavi renk “bir tane ekle” anlamına gelirken, sarı renk ise “bir çıkar” anlamına geliyordu. Örneğin üç mavi kare gösterilmesi halinde bu, “3+1” ile eş anlamlıydı. Bu ilk aşamada hayvanların tasvir edilen nesnelerin sayısını tanıması ve bununla beraber renklerinden hesaplama kuralını kavraması gerekiyordu.  

Kendisine gösterilen resmini ezberledikten sonrasında her bir hayvana bu sefer iki yeni fotoğraf verildi. Resimlerden birinde bir tane daha azca biçim varken, diğerinde iki tane daha çok biçim bulunuyordu Gösterilen resmin şekline ve rengine bağlı olarak ise hayvanlar, bu görsele karşılık gelen ikinci görüntüye doğru yüzmek durumundaydı.

Örnekle anlatmak gerekirse: Diyelim ki bir vatoza en önce dört sarı biçim yayınlandı. Bu onlara 4-1 nedir diye sormakla eşdeğerdi. Buna gore iki yeni görüntü gösterildiğinde vatozun yapması ihtiyaç duyulan, üstünde üç şekli olan resme doğru yüzmektir. Bu işlem bizlere şu an oldukça kolay gelebilir sadece bu, balık şeklinde bir canlının kavraması için son aşama zor olsa gerek. Mevzuya dair “Orijinal fotoğraf, iki netice resmiyle değiştirildiğinde, her ikisini de emek harcama hafızasında tutmaları gerekiyordu. Ve sonrasında doğru sonuca karar vermeleri gerekiyordu.” ifadelerini kullanan Schlussel, “Genel olarak, karmaşık düşünme becerileri gerektiren bir başarı.” şeklinde kaydetti. 

Hayvan denekler cevabı doğru verdikleri her seferde ufak bir ödülle ödüllendirildi. Zaman içinde bu işlemlerde giderek daha iyi bir hale gelen deniz canlılarının en fazlaca zorlandığı işlem ise çıkarma işlemiydi ki genel olarak düşündüğümüzde bu durumun insanoğlu de ilgilendiriyor olduğu söylenebilir. 

Eğitim aşamasının ardındansa sıra kontrol aşamasına geldi. Araştırmacılar, bu hayvanların yalnızca belirli görüntülerle nefis bir ödül almak için eğitilmediğinden, bunun yerine toplama ve çıkarmanın nasıl yapıldığını hakikaten içselleştirdiğinden güvenilir olmak istediler. Bunun için eğitim esnasında 3+1 ve 3-1 işlemlerini kasıtlı olarak atlayan araştırmacılar, kontrol aşamasında bu iki işlemle ilk kez karşılaşan hayvanların verdikleri cevabın gene de büyük oranda doğru bulunduğunu gözlemledi. Araştırmacılar zaman içinde işlemleri daha karmaşık bir hale getirse bile denekler genel olarak başarıya ulaşmış sonuçlar elde etti. 

Deniz canlıları, insanlara benzer bir fikir süreci sergileyebilir

Aslen geçmişte balıkların sayısal değerleri ayırt ettiğinin kanıtlanmış olduğu düşünüldüğünde bu netice çok da fazla şaşırtıcı değil; sadece bu canlıların aritmetik şeklinde karmaşık stratejiler kullanabilmeleri gene de oldukça etkisinde bırakan. Bizim ve öteki omurgalılarının aksine, karmaşık bilişsel görevleri tamamlamaya yarayan beyin korteksine haiz olmadığı düşünüldüğünde bu canlıların bizlere benzer bir fikir süreci sergilemesinin büyüleyici olduğu söylenebilir. 

Tüm bunlarla beraber araştırmacılar, bu bulguların balıkların düşündüğümüzden fazlaca daha akıllı olduğuna ve bizlerden fazlaca daha çok saygıyı hak ettiğine dair birleşik bir kanıt havuzuna katkıda bulunduğunun altını çiziyor.