Askerleri Delirten Hastalık: Shell Shock

Günümüzde dahi, herhangi bir çatışmaya girmemesine ve birkaç aylığına askerlik yapmasına karşın psikolojisi bozulan fazlaca sayıda şahıs bulunuyor. Alışmış olduğu ortamdan alınıp yoğun disiplin ve baskının olduğu bir ortama mecburi bir halde götürülen kişilerde kalıcı zihinsel problemler doğabiliyor.

Bir de çatışma yaşayanları, savaşın içinde olanların durumunu düşünün. Daha ilk gençlik yıllarında kendilerini bir cehennemin ortasında kabul eden insanoğlu, akıl sağlığını yitirecek duruma gelebiliyorlar.

Mermi şoku (shell shock), ilk kere Britanyalı Psikolog Charles Samuel Myers tarafınca I. Dünya Savaşı esnasında tanımlandı.

1914’te, I. Dünya Savaşı’nın ilk aşamalarında, İngiliz askerleri savaştan sonrasında kulak çınlaması, bellek kaybı, baş ağrısı, baş dönmesi, titreme ve gürültüye karşı aşırı duyarlılık benzer biçimde tıbbi emareler bildirmeye başladı. Normalde bu semptomlar beyinde fizyolojik bir yaradan sonrasında görülmesi gerekiyordu fakat bir çok hastanın kafasında yara emaresi bulunamadı.

“Mermi şoku” yaşayan askerlerin fotoğrafları, savaşın en rahatsız edici halini gösteriyor.

Savaş ortamında bulunan erkekler, maruz kalmış olduğu ani duygu değişimi sebebiyle her an ölmek suretiyle bulunduğunu hissediyordu, dengesini kaybedip anlam ifade etmeyen hareketler yapıyordu, mimiklerini anlamsızca oynatıyordu.

Bombardıman altında kalma, yakın arkadaşların feci bir halde ellerinde ölmesi, yetersiz beslenme ve uyku, ölüm korkusu benzer biçimde faktörlerin neden olduğu yoğun paniğin bir sonucu olarak ortaya çıkan umarsızlık, akıl yürütememe, uyuyamama, yürüyememe, konuşamama benzer biçimde problemler görüldü.

1915 ve 1916’da mermi şoku vakalarının sayısı arttı sadece tıbbi ve ruhsal olarak yeterince anlaşılmadı.

Bazı doktorlar bunun, patlayan mermilerden ve bombalardan meydana gelen şok dalgalarının bir beyin lezyonu oluşturmasıyla beyne verilen gizli saklı fizyolojik hasarın bir sonucu olduğu görüşündeydi. Öteki bir açıklama ise mermi şokunun patlamalar sonucu oluşan karbonmonoksit zehirlenmesinden kaynaklandığıydı.

Hem de, mermi şokunu fizyolojik değil, duygusal bir yaralanma olarak tanımlayan alternatif bir görüş geliştirildi. Bundan dolayı mermi şoku semptomları gösteren erkeklerin bir kısmı yoğun ateşe maruz kalmamıştı. Emareler patlayan bir bombaya yakınlığı olmayan erkeklerde de ortaya çıkmış olduğu için, bir tek fizyolojik yaralanmaya bağlanamadı.

Johns Hopkins Üniversitesi tarafınca 2015 senesinde meydana getirilen araştırma, patlayıcılara maruz kalan savaş gazilerinin beyin dokularının karar verme, bellek ve akıl yürütmeden görevli alanlarında bir yaralanma bulunduğunu buldu.

Bu kanıt, araştırmacıları, mermi şokunun bir tek ruhsal bir bozukluk olmayabileceği sonucuna varmalarına yol açtı. Hava basıncındaki hafifçe değişimler bile davranıştaki farklı olan şeylerle ilişkilendirildi. Buna gore savaş alanındaki patlamalar büyük tazyik değişikliklerine neden olarak beyne gizli saklı bir hasar veriyordu.

Mermi şoku vakası görülmesine karşın askerlerin ortalama %75’i uzman tedavisi için hastaneye sevk edilmeden yeniden askere gönderildi.

O denli fazlaca asker mermi şokundan muzdaripti ki 19 İngiliz askeri hastanesi tamamen bu vakaların tedavisine ayrılmıştı. Savaştan on yıl sonrasında, 65.000 savaş gazisi İngiltere’de hâlâ tedavi görüyordu.

Bazı doktorlar, askerlerin mermi şokunu tedavi etmek için acımasız yöntemler uyguluyordu.

Doktorlar, askerlerin savaş öncesi benliklerine geri dönmelerini umarak onlara elektrik şoku verirdi. Bir İngiliz klinisyen Lewis Yealland, bir yıl süresince hastalarından birine elektrik şoku verip diline sigara koyarak tedavi etmeye çalıştı ve “Bu odadan çıkmayacaksın. Ta ki eskisi kadar iyi konuşana kadar…” ifadesini kullandı.

Mermi şokuna maruz kalan erkeklerin bir kısmı firar ve korkaklık benzer biçimde askeri suçlardan yargılandı ve hatta idam edildi.

Askerlerdeki bu rahatsızlıklar bazılarınca altta yatan bir karakter zayıflığının emaresi olarak görülüyordu. 346 asker “korkaklık”, “itaatsizlik” benzer biçimde bahanelerle idam edildi. 1917’de, İngiliz ordusunda “mermi şoku” bir tanı olarak tamamen yasaklandı ve tıp dergilerinde bile bundan bahsedilmesi sansürlendi. 7 Kasım 2006’da Birleşik Krallık hükûmeti idam edilen askerlere af verdi fakat iş işten geçmişti.

Bu videoda, hastalıktan muzdarip olan askerlerin yaşamış olduğu korkuyu görebilirsiniz. 

Hükûmetlerin başındaki karar vericiler, bu atmosferi yaşamadan milyonlarca askeri “zorla” cehennemin ortasına bıraktı, bırakmaya devam ediyor.

“Nefes: Vatan Sağ Olsun” filminden bir kare

Gencecik erkekler savaştan sağ çıkmayı başarsalar bile bir kısmı idam edildi, bir kısmı ise yaşam süresince bu zihinsel yükü taşımak zorunda bırakıldı.

Kaynaklar: 1, 2