Dört Ayaklı Sendromu (Üner Tan Sendromu) Nedir?

İnsanları elleri ve ayakları yerde; bir nevi dört ayakları üstünde yürümelerine sebep olan dört ayaklı sendromu yada öteki adıyla Üner Tan sendromu, ilk kez devletimizde gözlemlenerek tıp literatürüne geçen bir hastalık.

Evrimsel biyolog olan Üner Tan’ın dört ayaklı sendrom olarak da malum hastalık üstünde yapmış olduğu araştırmalar yardımıyla dünya genelinde tıpta bu hastalığa ‘Üner Tan Sendromu’ denmekte. Bu kıymetli evrimsel biyoloğumuz, 85 yaşlarında geçtiğimiz günlerde hayata gözlerini yumdu. Ikimiz de onun anısına adı verilen dört ayaklı sendromu nedir basitçe anlatalım istedik.

Dört ayaklı sendromu / Üner Tan sendromu nedir?

Üner Tan sendromu, insanların denge ve koordinasyon kaybı yaşadıkları ve bununla beraber bilişsel bozuklukların da gözlemlendiği bir hastalık türüdür. Üner Tan sendromu bulunan hepimiz dört ayak üstünde yürümez sadece dengelerini sık sık kaybederler. Üner Tan sendromuna haiz insanların nasıl yürüdüklerini yukarıdaki videoda da görebilirsiniz.

Üner Tan sendromuna ne sebep olur?

Üner Tan sendromuna sebep olan şey ise genetik. Tahmin edebileceğiniz şeklinde akraba birlikteliği de bu hastalığın görülmesine büyük tesir ediyor. Aile içi evlilik ve üreme sonucunda otozomal resesif bir bozukluk ortaya çıkıyor. Kişinin söz mevzusu rahatsızlığa haiz olması için her iki ebeveynden de aynı genin negatif yönde değişmiş (mutasyonlu) iki kopyasını alması anlamına gelen bu bozukluklar pek fazlaca hastalığa sebep oluyor.

Bunlardan kabul edilen bu sendromun alışılagelmiş temel özelliği ise dört ayaklılıktır. İnsanlar iki ayak üstünde durabilir sadece hareket etmek istediklerinde ellerinin üzerine çökerler ve aynı dört ayağa sahiplermiş şeklinde hareket ederler.

Üner Tan sendromu nasıl ortaya çıkarıldı?

Dört ayaklı sendromuna haiz ilk aile olan Ulaş ailesi, Hatay’ın İskenderun bölgesinde civarlarındaki minik bir köyde bulunmuş oldu. Ondan sonra Adana’da, Gaziantep’te ve Çanakkale civarlarındaki iki minik köyde de bu sendroma haiz aileler ortaya çıktı.

Üner Tan sendromundan etkilenen tüm bireylerde dik adım atma esnasında dinamik denge bozukluğu bulunuyordu ve dört ayak üstünde yürümeyi alışkanlık edindikleri ortaya çıkmıştı. MRI taramaları, ailelerin üçünde hafifçe basitleştirilmiş serebral giruslu inferior serebellovermian hipoplazisi gösterdi, sadece dördüncü ailede düzgüsel görünüyordu.

Üner Tan sendromu, ‘geriye dönük evrim’ mi?

Üner Tan, bu durumu keşfettiğinde buna ‘geriye dönük evrim’ adını vermişti ve bu sendroma haiz insanların yürüyüşünü primatlara fazlaca benzetti. Sadece geriye dönük evrim terimi, Üner Tan sendromu için geçerli değil.

Bunun sebebi ise geriye dönük evrimin bir soy hattının kendi evrimsel süreci içinde atalarının özelliklerini ‘kademeli’ olarak geri kazanması anlama gelir. Doğrusu eğer geriye doğru evrimleşebiliyor olsaydık ilk sırada primat olarak yürümek yer almazdı.

Üner Tan sendromunda gerçekleşen vaka evrimden ziyade ‘atavizm’ olarak değerlendirilir. ‘Atavizm ne peki?’ diyorsanız onu da derhal cevaplayalım. Atavizm, mutasyon sonucunda herhangi bir atanın hususi durumunu 1 nesil süresince ortaya çıkarabilen bir değişiklik türüdür. Bu değişiklik kalıcı olursa geri evrim başlıyor olur. Atavizm ile geri evrim ilişkilidir sadece aynı şey değildir.