Avrupa’nın En Uzun ve En Ağır Savaşı

Bugün sulh içinde yaşayan kardeş ülkeler benzer biçimde görünmelerine karşın Avrupa devletleri tarih süresince savaşmış ve sayısız insanoğlunun kanı ellerine bulaşmıştır. 30 Yıl Savaşları olarak tarihe geçen bir savaşlar periyodu ise kim bilir Avrupa tarihinin en kara lekesidir. Büyük savaşların yanı sıra minik çatışmaların ve büyük bir kıtlığın da yaşandığı 30 Yıl Savaşları süresince 8 milyondan fazla insan yaşamını yitirdi. 

Her şey Katolikliklik dışındaki her mezhebi yasaklayan bir kral ile başladı. Arkasından yaşanmış olan isyanlar aslına bakarsan bugün bile aralarındaki sulh pamuk ipliğine bağlı olan Avrupa devletlerini aniden alevlendirdi ve hepimiz birbirine girdi. En sonunda sulh sağlanmış olsa da yaşanmış olan olaylar sebebiyle kıtadaki seviye tekrar eskisi benzer biçimde olmadı. Gelin 30 Yıl Savaşları nedir, nasıl sonlandı yakından bakalım ve bugünü bile etkileyen neticelerini görelim.

30 Yıl Savaşları nedir? Her şeyi tek bir yasak başlattı:

1618 – 1648 yılları aralığında neredeyse 17. yüzyılın ilk yarısı süresince devam eden 30 Yıl Savaşları, Avusturya Arşidükü II. Ferdinand’ın Mukaddes Roma İmparatorluğu’nun başına geçmesiyle başladı. II. Ferdinand’ın imza attığı ilk karar, imparatorluk sınırların içinde bulunan her insanın Katolik olmak zorunda bulunduğunu duyurmak oldu.

Bu karar, 1555 senesinde imzalanan Augsburg Barışı’na aykırıydı. Bu sebeple bu anlaşmaya nazaran genel bir dini yapı olsa bile hepimiz bulunmuş olduğu devlete nazaran dilediği dini seçebilirdi. Bu sulh antlaşması sonrası Avrupa kıtasında Katolikliğin yanı sıra Protestanlık, Lutheranizm ve Kalvinizm benzer biçimde mezhepler ortaya çıkmış ve kendine takipçiler bulmuştu.

1583 – 1588 yılları aralığında yaşanmış olan Köln Savaşı ve 1609 yılındaki Julich Kalıtım Savaşı yüzünden aslına bakarsan Mukaddes Roma İmparatorluğu patlamaya hazır bir bomba gibiydi. Bu sebeple bu imparatorluk özerk devletlerden oluşuyordu ve II. Ferdinand’ın almış olduğu bu karar, imparatorluğun temel taşlarını yerinden oynatacak gibiydi.

30 Yıl Savaşları’nın sebebi nedir? İlk isyan Bohemya Krallığı’nda başladı:

II. Ferdinand’ın almış olduğu bu sonucu iletmek için Bohemya Krallığı’na gelen bir elçi Prag Kalesi’nin camından dışarı atılmıştı. Bu sebeple Avusturya ve Çek soyluların yönettiği Bohemya Krallığı Protestandı. İsveç ve Danimarka – Norveç Krallıklarının da desteğini alan Bohemyalı soylular isyan ederek 30 Yıl Savaşları’nı resmen başlatmış oldular.

1618 yılındaki isyanla başlamış olan 30 Yıl Savaşları’nın ilk on senesinde Almanya da Protestan Birliğine katıldı. II. Ferdinand ise kendi benzer biçimde Katolik olan yeğeni İspanya Kralı IV. Phillip ile anlaşmıştı. En kanlı çatışma ise Transilvanya’da yaşandı ve bu muharebeye Polonyalılar da katıldı. Daha da ilginci, bu muharebeye Osmanlı askerleri de katılmıştı. Kont Dracula efsanesini başlatan olaylar burada yaşanmıştır.

Savaşın ilk yıllarında II. Ferdinand ile beraber savaşan Katolik Birliği büyük zaferler elde etti. Doğu ve Şimal Avusturya’daki isyanlar bastırıldı. Danimarka – Norveç Kralı IV. Christian’ın desteği Protestanların elini güçlendirdi. İskoçya’dan gelen askerler ise başarı göstermiş bir netice alamadılar.

Adolf sahneye çıkıyor:

Yok bu bildiğimiz minik bıyıklı Adolf değil. İsveç kralı olan II. Gustav Adolf, 1630 senesinde büyük bir güçle Protestan Birliğine katıldı ve Katolik Birliğini geri püskürterek kaybedilen toprakları geri kazanmıştır. İsveç Kralının 1632 yılındaki Lutzen Savaşı’nda öldürülmesi ise dengeleri gene değiştirdi.

Bohemyalı bir asil olan Albrecht von Wallenstein, alınan bölgeleri yağmalama sözü karşılığında II. Ferdinand’ın yanında yer almıştı. 50 bin kişilik bir ordu ile İsveçlilerin üstüne hücum etti. Aslına bakarsanız kuvvetli krallarını kaybeden İsveçliler, 1635 senesinde meydana getirilen bu saldırı sonucunda yenik oldular.

30 Yıl Savaşları esnasında neler oldu? Fransızlar fazlaca bile beklemişti:

Fransa Krallığı Katolikti ve Bohemya Krallığı çevresinde toplanan birlikten memnun değillerdi. Gene de Habsburgların rakibi oldukları için 1635 senesinde II. Ferdinand’a karşı savaş katıldılar. Tam iki yıl süresince uğraşsalar da tek bir yengi bile alamadılar. Bu sırada II. Ferdinand ölmüş, yerine oğlu III. Ferdinand gelmişti. 

III. Ferdinand, İspanya ile beraber hareket ediyordu. 1640 senesinde Portekizlilerin İspanya’ya isyan etmesi işleri iyice karıştırdı. İspanya güç kaybetmişti. 1642 senesinde İsveçliler yeniden sahneye çıktı ve Katolik Birliği’ne bir darbe daha indirdiler. Gariptir, 1643 senesinde Danimarka – Norveç Krallığı sefer Katoliklerin tarafında savaşmaya başladı. 

1643 senesinde Fransız kralı XIII. Louis öldü ve yerine oğlu XIV. Louis geçti. XIV. Louis hemen hemen bir çocuk olduğundan ülkede büyük bir otorite boşluğu vardı. Tüm bunlara karşın Fransa güçlendi ve 1645 senesinde meydana getirilen Herbsthausen Savaşı’nda büyük bir yengi aldı. Aynı yıl İsveç, Viyana’ya hücum etti fakat alamadı.

30 Yıl Savaşları nasıl sonlandı? Prag Kalesi’nin ele geçirilmesi sonrası en sonunda sulh sağlandı:

1647 senesinde Octavio Piccolomini komutasındaki Katolik askerleri İsveç ve Fransa ordusunu geri püskürttü. 1648 senesinde İsveçliler, Mukaddes Roma İmparatorluğu’nun elinde bulunan Prag Kalesi’ni ele geçirdiler ve yağmaladılar. Bir süre Avusturya toprakları Katoliklerin elinde kaldı.

1648 yılı süresince büyük savaşlar olmasa da irili ufaklı pek çatışma oldu. İspanya, Portekiz ve Hollanda üstündeki kontrolünü yitirdi. Almanca konuşan Orta Avrupa ülkeleri büyük haklar kazanmıştır ve en sonunda Westphalia Barışı adında olan bir antlaşma imzalanarak 30 Yıl Savaşları sona erdirildi.

30 Yıl Savaşları’nın neticeleri: 

1618 yılındaki Bohemya isyanıyla başlamış olan ve 1648 yılındaki Westphalia Barışı ile sonlanan 30 Yıl Savaşları süresince Avrupa’daki çatışmalar, yaşanmış olan kıtlık ve tifüs salgını sebebiyle 8 milyondan fazla insan yaşamını yitirdi. O devrin nüfusunu düşündüğümüzde bu sayı akıl alır benzer biçimde değil.

30 Yıl Savaşları sonucunda kıtadaki tüm güç dengeleri değişti. Katolik Kilisesi’nin siyasi otoritesi azaldı. Tarihçilere nazaran millet devletlerin temeli bu zamanda atıldı, Avrupa ülkelerinin durağan(durgun) sınırları çizildi, laiklik ya da genel dini kurallar yerine her devletin kendi kararlarını almasının önü açıldı. 

17. yüzyılda tüm Avrupa devletlerinin birbirine girmiş olduğu milyonlarca kişinin ölümüne yol açan 30 Yıl Savaşları nedir, nasıl sonlandı benzer biçimde dört gözle beklenen soruları yanıtlayarak savaşın neticelerinden bahsettik. Mevzu hakkında düşüncelerinizi yorumlarda paylaşabilirsiniz.