Toplumsal Medyada Popülerleşen ‘Kahverengi Gürültü’ Nedir?

Bitkin, mutsuz, düşünceli ve stresliyken çoğumuz müziğe sarılıyoruz. Aslına bakarsak bizi konfor alanında hissettiren seslere sığınıyoruz. Şu sebeple tıpkı kokular benzer biçimde sesler de üzerimizde büyük ve değişik etkilere haiz. Rahatça uykuya dalabilmek kimi zaman de sırf rahat sezmek için beş saatlik yağmur sesi bile açabiliyoruz. Son dönemlerde bu durum birazcık değişti.

Belli frekans aralıklarındaki sakinleştirici, odaklanmayı kolaylaştırdığı vadedilen sesleri dinlemek gittikçe yaygınlaşan bir yöntem haline geldi. Bilhassa kahverengi gürültü yakın dönemde Tiktok’ta viral oldu. Kahverengi gürültüyü dinleyerek ilk tepkilerini kaydeden kullananların paylaştıkları videolar fazlaca popülerleşti. Kahverengi gürültünün ne olduğuna ve hakkaten işe yarayıp yaramadığına gelin hep beraber bir yanıt arayalım.

“Gürültünün de rengi mi olur?” demeyin, oluyormuş!

Belirli bir frekanstaki seslerin birbiri ardına sık ve gevşek aralıklarla tekrarlanmasıyla ortaya çıkan ses örüntülerinin yoğunluğuna nazaran adlandırılan gürültü çeşitleri bulunuyor. Bunlardan en ünlüsü, bir dönem insanlara anne karnındaki dinginliği anımsattığı söylenen beyaz gürültüydü. İnsanlar rahat bir uyku deneyimi yaşabilmek için kullanıyordu.

Son dönemlerdeyse, dikkat eksikliği yaşayan insanların odaklanmasına destek olduğu öne sürülen kahverengi gürültü, beyaz gürültünün tahtını elinden almış durumda.

Günümüzde odaklanamama ve her şeyi aynı anda fazlaca fazla düşünmek, hepimize tanıdık bir durum aslına bakarsak.

Bunu bir örnekle açıklayalım. Bazı geceler fazlaca uykumuz olması durumunda uyuyamadığımız oluyor. Uyumamız gerekirken kimi zaman gün içinde meydana getirilen kimi zaman de eski tartışmalarda söyleyebileceğimiz fazlaca güzel cümleler geçiyor aklımızdan. Hatta o sırada sebepsiz yere Alarko kombi reklam müziği bile çalıyor zihnimizde.

Bunu bir toplantı ya da imtihan esnasında da yaşıyor olabiliriz. Şu sebeple zihnimiz dikkatimizi dağıtabiliyor. Bu şekilde durumlarda devamlı yeniden eden ses örüntülerini dinlemek; evlatların eline oyuncak tutuşturmak benzer biçimde zihnimize oyalanacak bir şey vermeye benziyor. İşte birçok şahıs tarafınca, kahvrengi gürültünün tüm bu zihin dağınıklıklarını toparlamaya destek olduğu iddia ediliyor.

Kahverengi gürültü, bizlere yüksek bir tepede rüzgarın uğultusunu dinliyor benzer biçimde hissettirebilir. 

Her gürültü çeşidinin neden o renk adını aldığına dair net bir görüş yok; sadece insan üstünde yarattığı hislerden ve çağrışımlardan kaynaklandığını söyleyebiliriz. Kahverengi gürültü; adı benzer biçimde yoğun gölgeli, dikkat çekici sadece yormayan bir edinim yaratmaya destek gürültü çeşidi olarak adlandırılıyor.

Bildiğimiz suretiyle toplumsal medyada bir şeyin viral olması fazlaca kolay bir hale geldi.

Her gün başka bir akımın popüler olduğu, doğru ve yanlış bilginin ayırt edilmesinin zorlaştığı platformlarda bir süredir kahverengi gürültü gündem olmuş durumda. Binlerce gönderi arasından birini örnek olarak inceleyelim. TikTok’taki bir kullanıcı, DEHB (Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu) sahibi kişiler için videolar paylaşmış olduğu hesabında kahverengi gürültüden bahsediyor.

Bahsi geçen hesap aslına bakarsak DEHB olan kişiler için yaşamı kolaylaştırmayı sağlayacak bilgiler paylaşıyor. Kahverengi gürültünün odaklanmaya destek olduğu ve rahatlama tesiri yarattığından bahsediyor. 60 saniye süresince bu sesi dinletip izleyenlerin his ve tepkilerini soruyor. 

Gelen yorumlarda pozitif yönde olmasıyla birlikte negatif tepkiler de mevcut.

Kullananların dinlediği ses; birine zihnindeki düşüncelerin üzerini bir battaniye benzer biçimde örterek zihnini susturduğunu hissettirirken başka bir kullanıcının üstünde ise ansızın nükseden bir anksiyete tesiri yaratıyor. Bu aşamada bahsi geçen terapi tesirinin aslına bakarsak fazlaca kişisel bir durum olabileceği sonucunu çıkarmak pek de oldukça kolay.

“Gürültü, bir insanı nasıl dinlendirebilir ki?” diye düşünmemiz fazlaca düzgüsel.

Bu durum, her işini müzik eşliğinde ya da TV karşısında halledenlerimize ya da müziksiz uyuyamam diyenlere tanıdık gelmiş olabilir. Bazılarımız için fonda hep başka bir dikkat unsuru olmak zorundaymış benzer biçimde. Aslına bakarsak gürültü terapisinde odaklanma vadediliyor sadece herkeste aynı etkiyi yaratmıyor.

Uzmanlar tarafınca, DEHB tanısı olan kişilerde pozitif yönde etkisinde bırakır yarattığı söyleniyor. Bazı uzmanlara nazaran de bu konudaki emek harcamalar kafi seviyede değil. Bu yüzden uzmanlar içinde görüş farklılıkları bulunuyor. 

Bu farklılıklara sebep olan deneylerden birinde DEHB’li ufaklıklara bir gürültü çeşidi dinletiliyor.

Genel bir başarı testi esnasında okumakta zorluk çeken ufaklıklara, 30 dakika süresince beyaz gürültü dinletiliyor. Dikkat eksikliği olan evlatların önceki kontrol neticeleri karşılaştırılıyor. Kontrol sonuçlarına nazaran; okumakta güçlük çeken evlatların genel başarı seviyesinde artış gözlemleniyor.

Kısaca gürültü terapisi yöntemi dikkat eksikliğinde bir miktar pozitif yönde netice sağlıyor da diyebiliriz. Gene de uzmanların söylediğine nazaran bu kanının bilimsel olarak adlandırılması için kafi emek verme bulunmadığını hatırlatmakta yarar var.

Editörün notu:

Ben bu mevzuyu araştırırken onlarca defa kez kahverengi gürültüye maruz kaldım. Her defasında da mide bulantısı ve sadece kafama şiddetli bir darbe alırsam oluşabilecek bir baş ağrısı hissettim.

Tanı konulmadığı halde çoğunlukla dikkat dağınıklığı yaşayan biri olarak bu gürültü benim odaklanmama, dinlenmeme ya da rahat hissetmeme destek olmadı. Aksine bende yarattığı his, yağmurlu bir günde akşam trafiğine kalmışım hissiydi. 

Uzmanlar her ne kadar bu sese uzun süreler maruz kalmanın tehlikeli bir yanı olmadığını söylese de seslere hassasiyeti olan ve nörolojik hastalıkları bulunan kişilerin bu biçim popüler alternatif yollardan uzak durmasını tavsiye edebilirim.

Bir ihtimal bunun yerine hakkaten sizi dinlendirecek ya da zihninizi toparlayacak doğaya özgü seslerden ya da size iyi geldiğine güvenli olduğunuz uzun çalma listelerinden, yararlanabilirsiniz.