Uzun vadeli tahvil faizlerinin yükselmesi aslına bakarsak niçin pozitif?

Son haftalarda küresel piyasalar, daha oldukca tahvil faizlerindeki değişiklik doğrultusunda yön bulmaya çalışıyor. Bundan yalnız 6 ay ilkin yüzde 0,50’li seviyelerde olan ABD 10 senelik tahvil faizlerinde son iki haftadır yaşanmış olan yükseliş piyasalarda zelzele tesiri yarattı. 25 Şubat’ta yüzde 1,52’ye kadar yükselen ABD 10 yıllıkları mevcutta yüzde 1,60’lara dayanmış durumda.

Peki, bu durumun sebepleri neler? Uzun vadeli tahvil faizlerinin yükselmesinin tesirleri neler olabilir? NoorCM Menkul Değerler Araştırma Müdürü Tuğba Özay, Ekonomist.com.tr için çözümleme etti.

“Pandemi yaşamımıza girmeden ilkin yüzde 1,90 seviyelerinde olan ABD 10 senelik tahvil faizleri, belirsizliğin artması ile beraber düşüşe geçmiş ve geri çekilme yüzde 0,53 seviyesine kadar devam etmişti. Aslına bakarsak tahvil faizlerindeki yükseliş yeni başlamadı. Pandemi sonrası merkez bankalarının ekonomik aktiviteyi canlandırmak adına parasal genişlemeye gitmesi ve faiz oranlarındaki düşük seyir, piyasalarda risk iştahını artmıştı. Bu süreçten en pozitif etkilenen faizlere duyarlılığı sebebi ile teknoloji hisseleri olmuştu. Öyleki ki yaşanmış olan satışlara karşın NASDAQ’taki 1 senelik değişiklik hala + yüzde 47,58 seviyelerinde.

Piyasalarda yaşanmış olan satışların aslına bakarsak ABD’de NASDAQ’ta yaşanmış olan satışlarla başladığını ve genele yayıldığını görmüştük. Bu süreçte 10 senelik tahvil faizlerindeki yükseliş de devam ediyordu. Sadece şu an bu kadar oldukca ABD 10 senelik tahvil faizlerini konuşuyor olmamızın sebebi daha sert ataklar yaşıyor olmamızdan kaynaklanıyor.

EKONOMİLERDE İYİLEŞME VE ENFLASYONDA ARTIŞ BEKLENTİSİ

Pandemi döneminde faizler düşük seyrettiği için teknoloji şirketleri şeklinde faizlere duyarlı şirketlerin değerlemelerinde oldukça yüksek değerlemelere gidildi. Sadece gelinen noktada açıklanan makroekonomik verilerin ekonomik aktivitede iyileşme sinyalleri veriyor olması sonrası ön plana çıkan faizlerin artacağı beklentileriyle bu değerlemelerin yeni fiyatlamalara uyum sağlamaya başladığını görüyoruz. Bu uyum süreci de bilhassa yüksek prim yapmış yatırım araçlarından, performans olarak geride kalmış yatırım araçlarına geçişle sonuçlanıyor. Sadece bu domino tesirinin başlangıç noktasında normal olarak ABD 10 senelik tahvil faizlerindeki yükseliş, şu demek oluyor ki ekonomilerin iyileşeceği ve enflasyonun artacağı beklentisi yatıyor.

Geçtiğimiz parasal genişleme dönemlerinde FED’in daha programlı ve net adımlar ile parasal genişleme süreçlerini yönettiğini görmüştük. Sadece şu an gelinen noktada, FED ekonomilerdeki iyileşme sinyallerini ve enflasyonda artışın yaşanabileceği beklentilerini onaylamakla beraber, enflasyonda yaşanacak artışın kalıcı olup olmayacağı mevzusunda endişeli. Bu durum da net bir yol haritası çizememesine yol açıyor. Bu durum da makroekonomik verilerin işaret etmiş olduğu iyileşme karşısında FED’in söylemleri içinde bir çelişki yaratıyor.

TAHVİL SATILDIKÇA FAİZ FİYATI YÜKSELİYOR

Şu an yaşanmış olan fiyatlamanın temelinde enflasyonun kontrolsüz bir halde artacağı ve her ne kadar FED aksini iddia ediyor olsa da planlanandan erken bir süreçte faiz artırımına gideceği beklentisi yatıyor. Bu beklentiyle enflasyonun yükseleceğini bekleyen tahvil yatırımcısı elindeki tahvili satıyor ve tahvil satıldıkça faiz fiyatı yükseliyor. Bu durum da faizler yükseldikçe hisse senedi piyasalarının ve emtiaların baskılanmasına yol açıyor.

Aslına bakarsak şartlar ve koşullar değişik olsa da benzer durumu daha ilkin 2013 senesinde da yaşamıştık. O dönem FED Başkanı Bernanke piyasalara bono alımlarını azaltabileceği ve hatta günün birinde faizlerde artırıma gidebileceği sinyali vermişti. O dönemde de piyasalarda yer yerinden oynamıştı. Hatta bu durum literatüre ‘taper tantrum’ olarak geçmişti. Özetle; Bernanke’nin Haziran 2013 senesinde yapmış olduğu konuşma sonrası piyasalarda yaşanmış olan oynaklık olarak tanımlayabiliriz bu adlandırmayı.

UYUM SÜRECİ

Parasal genişlemeler çoğu zaman ekonomiler resesyondayken ya da resesyon beklentisindeyken merkez bankalarının ekonomiyi canlandırmak adına uyguladıkları politikalara verilen genel addır. Merkez bankaları, bu süreçte para arzını genişletmek yöntemiyle tüketim ve yatırım harcamalarını çoğaltmak için daha düşük faiz oranları ve borçlanma maliyetleri uygularlar. FED, daha ilkin 2008 Aralık ayı ile 2010 Temmuz ayı içinde QE1, 2010 Kasım’da QE2, 2012 Eylül’de QE3 ve QE3 devam ederken 2013 Ocak’ta Fed, QE4’ü yaşama geçirdi. Yalnız FED değil resesyon beklentilerinin hakim olduğu dönemlerde öteki merkez bankaları da çeşitli büyüklüklerde parasal genişleme programları uyguladılar.

Pandemi süreci ile beraber küresel çapta artan resesyon endişeleri gene merkez bankalarını parasal genişlemeye gitmek durumunda bıraktı. Gelinen noktada pandemide aşılanma sürecinin hız kazanması ve ekonomilerin tekrardan açılmasıyla beraber yaşanmış olan iyimser tablo ekonomilerde iyileşme sinyali vermeye başladı. Bu durum da haliyle yatırımcılarda parasal genişlemenin son bulacağı beklentisi yarattı. Aslına bakarsak bu durum atılan adımların karşılığını bulduğunu gösteriyor. Öyleki ki 2021 senesinde ABD’nin yüzde 5 in üstünde büyümesi umut ediliyor. Bu durum da piyasaların aslına bakarsak kendisini tekrardan dengelemeye çalışmasına yol açıyor. Yeni fiyatlama ile beraber tahvil faizleri yükselirken piyasalardaki öteki yatırım araçları da bu yeni dengelenmeye adapte olmaya çalışıyor. Aslına bakarsak şu an kötümser gördüğümüz bu tabloya, ekonomilerin toparlanıyor olmasına uyum süreci diyebiliriz.

HER ŞEYİN DAHA İYİ OLACAĞININ GÖSTERGESİ

Elbet bu süreç piyasalarda volatilite yaratırken kimi zaman sert satışların ön plana çıkmasına yol açabiliyor sadece bu sürecin geçici bir süreç bulunduğunu unutmamak gerekiyor. Piyasalar yeni dengesini bulduktan sonrasında bu volatilite normal olarak azalacaktır sadece bu süreç geçene kadar, şu demek oluyor ki piyasada gerçek denge yakalanana kadar bu biçim volatil hareketleri sıkça görüyor olacağız. Bu hareketler yalnız belirli ülkeler ya da belirli yatırım araçları ile de sınırı olan kalmayacak. Zira ABD dünyanın en büyük bono piyasasına haiz bir ülke ve orada yaşanmış olan ekonomik toparlanma da krizler de öteki ülkelere pozitif ya da negatif sirayet ediyor.

Bu sürecin sonunda piyasa yeni dengesini bulduğunda, yatırım araçları içinde da geçişkenliğin ön plana çıktığını göreceğiz yüksek olasılık. Bu süreçte pandemi döneminde iyi performe etmiş ve pahalı olan yatırım araçlarından, daha geride kalmış yatırım araçlarına bir geçiş söz mevzusu olabilir. Bu geçişin yalnız yatırım araçları içinde değil, ülkeler içinde da yaşanması olası. Gelişmiş ülkelere kıyasla daha geride kalmış gelişen ülke piyasalarına geçiş hızlanabilir. Özetle; şu an piyasalarda zelzele tesiri yaratan 10 yıllıklardaki yükseliş atılan adımların karşılığının alınmaya başladığının ve her şeyin daha iyi olacağının göstergesi diyebiliriz.