Paris İklim Anlaşması Nedir? Niçin Mühim?

Dünya genelinde her yıl yeni sıcak ve soğuk hava rekorları kırılıyor, daha da kuraklaşıyor, buzullarını kaybediyor. Bilhassa son 10 yıl içinde somut bir halde görülebilen iklim değişikliği, tüm Dünya devletlerinde de yeni ve aslına bakarsak yaşamamız için bir harekete niçin oldu. Ülkeler, artık küresel ısınmanın önüne geçebilmek için fedakarlık yapmak zorunda kalıyorlar.

Günümüzde hayatımızın her alanındaki işleyişin değişimini gerektiren bu fedakarlıklar içinde 2015 senesinde Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Taraflar Konferansı’nda imzalanan en kapsamlı iklim anlaşması olan Paris İklim Anlaşması da yer ediniyor. Türkiye’yse bu anlaşmaya, antak kalma imzalandıktan 6 yıl sonrasında katılacağını açıkladı. Peki Paris İklim Anlaşması nedir? Niçin bu kadar mühim?

Paris İklim Anlaşması nedir?

21. Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Taraflar Konferansı’nda (COP21) üstünde antak kalma sağlanan Paris İklim Anlaşması, 2020 sonrası süreçte, iklim değişikliği tehlikesine karşı küresel sosyo/ekonomik dayanıklılığın güçlendirilmesini hedeflemektedir. Paris Anlaşması’nın uzun dönemli hedefi, endüstriyelleşme öncesi döneme kıyasen küresel ısı artışının 2°C’nin olabildiğince altında tutulmasıdır

nlaşma, küresel sera gazı salımının %55’ini oluşturan minimum 55 tarafın anlaşmayı onaylamasıyla 4 Kasım 2016’da yürürlüğe girdi. Anlaşmaya bugüne dek 197 ülke ve özerk yönetim imza attı. Bunların 191’iyse anlaşmaya ‘taraf’ olarak süreci tamamladı.

Anlaşmaya taraf olmayan ülkeler, Eritre, İran, Irak, Libya, Yemen ve Türkiye’ydi. Anlaşmayı imzalamak ve ‘taraf’ olmak arasındaki farksa şu şekilde: Anlaşmanın imzalandığı ülkelerde yürürlüğe girmesi için, anlaşmanın bununla birlikte o ülkelerin parlamentoları tarafınca da onaylanması gerekiyor. Kısaca ülke, anlaşmaya imza atsa bile iç onay süreçlerinden geçmediği sürece taraf olamıyor ve anlaşmanın gereksinimlerine doğal olarak olmuyor. Bu iç onay mercii, devletimizde TBMM’nin ta kendisi. Türkiye, 22 Nisan 2016’da New York’ta anlaşmayı imzalamıştı, sadece o zamandan beri taraf olmamıştı.

Türkiye, Paris İklim Anlaşması’nı onaylayacak:

Cumhurbaşkanı Erdoğan, 27 Eylül tarihindeki Kabine toplantısının arkasından Türkiye’nin Paris İklim Anlaşması’nı ekim ayında TBMM’de onaylayacağını açıkladı. Erdoğan, bu anlaşmayla beraber ülkede birçok alanda köklü değişikliklerin yapılacağına da işaret etti. Türkiye, bu zamana kadar anlaşmayı imzalamayan tek OECD ve G20 üyesiydi. Erdoğan, bununla birlikte Türkiye’nin 2053’e kadar 0 emisyon oranını hedeflediğini ve bunun için çalışmaların başladığını da açıkladı.

Antak kalma kapsamında ülkelerin uzlaştığı maddeler:

Paris İklim Anlaşması, sera gazı salımını azaltmak anlamında devrimsel hedeflere yer vermiyor. Fakat dünya genelinde pek oldukca ülke bu anlaşmayı imzaladığından, antak kalma büyük bir başarı olarak görülüyor. Antak kalma, tüm ülkeler için ortak düzenlemeleri koşul koşuyor ve bu düzenlemeler, ülkelerin karbon salımını iyi mi azaltacakları ve daha yoksul ülkelere iyi mi mali yardım yapılacağını gösteriyor.

Anlaşmanın öne çıkan maddeleri:

• Küresel ısı artışını, 1850-1900 yılları arasındaki “endüstri öncesi döneme” kıyasla 2 dereceyle sınırlamak, mümkünse 1,5 dereceye kadar düşürmek. (Mevcut artış 1 – 1,2 aşama düzeyinde tahmin ediliyor.)
• İnsan faaliyetleriyle ortaya çıkan sera gazlarını, 2050- 2100 yılları aralığında ağaç, toprak ve okyanusların organik yollardan sindirebileceği bir noktaya çekmek.
• Her ülkenin karbon salımını kesme performansını beş yılda bir değerlendirmek ve yeni hedefler belirlemek.
• Varlıklı ülkelerin daha yoksul ülkelere “iklim finansı” vermesini sağlayarak iklim değişikliğine uyumunu geliştirmek ve yenilenebilir enerjiye geçişlerini sağlamak.
• Kömür ve fosil yakıtlara dayanan enerji üretimini mümkün olduğunca azaltarak, yenilenebilir enerji kaynaklarını finanse etmek, buna uygun iş alanları yaratmak ve enerji geçişini belirlenen tarih aralıklarında tamamlamak.

NOT: Türkiye, anlaşmada ‘Gelişmiş ülkeler’ sıralamasında yer alıyordu. Bundan dolayı bir itirazda bulunmuştu ve antak kalma için taahhütlerini gerçekleştirmek suretiyle desteğe ihtiyacı bulunduğunu savunmuştu.

Hangi ülkeler dünyayı en fazla kirletiyor?

Climate Trace tarafınca Eylül 2021’de piyasaya sürülen rapora nazaran küresel emisyonların ortalama %64’ü Çin, ABD, Hindistan, Rusya ve Endonezya’nın başlangıçta olduğu 10 ülkeden kaynaklanıyor.

• Türkiye, aynı rapora nazaran Dünya’yı en fazla kirleten 16. ülke konumunda bulunuyor.