ABD’nin petrol rezervlerinden satış hamlesi yeni bir fiyat savaşını tetikleyebilir

Uzmanlar, ABD’nin artan petrol fiyatlarına karşı stratejik petrol rezervlerinden satış yapmasının fiyatlar üstündeki tesirinin “söylentinin değil gerçeğin fiyatlanmasıyla” yetersiz kaldığını sadece piyasayı “yeni ve alışılmadık türde bir fiyat savaşına” sürükleyebileceğini ifade ediyor.

Londra merkezli ADM Investor Services International Baş Ekonomisti ve Küresel Stratejisti Marc Ostwald, AA muhabirine yapmış olduğu açıklamada, ABD ile bazı petrol tüketicisi ülkelerin biriki satışı kararının petrol fiyatlarındaki artışı geçici de olsa durdurarak kısmi fakat kısa ömürlü bir başarı sağladığını söylemiş oldu.

Ostwald, ABD’nin ortalama 30 milyon varili direkt satış yerine takas (swap) yöntemiyle piyasaya sunmasının bu hamlenin tesirini azalttığını dile getirdi.

Biden yönetiminin bir taraftan hidrokarbon kullanımından hızla vazgeçilmesi icap ettiğini söylerken, öteki taraftan daha yüksek petrol üretimini talep etmesinin büyük bir çelişki bulunduğunu belirten Ostwald, şöyleki devam etti:

“Her ne olursa olsun, söz mevzusu biriki satışı açıklamasına verilen piyasa tepkisi, klasik bir ‘söylentiyi değil gerçeği sat’ örneğiydi. Bu tavır hem de şu an yaşananların bir ham petrol tedarik problemi değil, rafine ürün, akaryakıt problemi olduğu gerçeğini de gözler önüne seriyor. Bu mesele, ülkenin sektör yatırımlarının 2014-2015 dönemindeki petrol fiyatı düşüşünden bu yana kafi büyümeyi göstermemesi ve rafineri kapasitesinin salgın öncesi seviyelere gore ortalama yüzde 8 azalmasından kaynaklanıyor.”

Suudi Arabistan’ın ham petrol stoklarının gerilediğine ve Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü (OPEC) ile OPEC dışı bazı üretici ülkelerden oluşan OPEC+ grubuna dahil olan Irak’ın üretim kotasındaki artışları karşılamakta bile zorlandığına dikkati çeken Ostwald, “Buradan grubun Biden yönetiminin ima etmiş olduğu kadar üretim artışı kapasitesine haiz olmadığı anlaşılıyor ve petrol piyasası da bu durumun fazlasıyla bilincinde.” değerlendirmesinde bulunmuş oldu.

Ostwald, ABD’nin söz mevzusu hamlesinin tamamen iç siyasi kaygılara dayandığını vurgulayarak, “Stratejik devlet rezervlerinden meydana getirilen bu satışlarla Biden kendi seçmenlerine yükselen akaryakıt tutarları mevzusunda elinden geleni yaptığını göstermeye çalışıyor.” dedi.

Biriki satışının zamanlaması sorgulanıyor

Norveç merkezli bağımsız enerji araştırma kuruluşu Rystad Energy Petrol Piyasaları Analisti Louise Dickson da gelecek yıl şubattan itibaren arz fazlalığının öngörüldüğü piyasada, ABD’nin biriki satışı hamlesinin zamanlamasıyla ilgili sıkıntılar bulunduğunu beyan etti.

Rezervden satışların aralık başlangıcında yapılmasının ABD’nın istediği sonucu elde etmek için daha doğru bir zaman içinde olacağını belirten Dickson, “Esasen gelecek senenin ilk çeyreğinde piyasalarda arz kaynaklı bir rahatlama umut ediliyor. Bu durumda da Biden, Çin Devlet Başkanı Şi Cinping ve diğerlerinin attığı bu adımın zamanlamasının stratejik olup olmadığı sorusu akıllara geliyor.” diye konuştu.

Dickson, petrol piyasasının en sıkışık olduğu ve arz mevzusunda desteğe gerekseme duyduğu eylülde gerçekleştirilmeyen bu hamlenin artık miktar olarak gereğinden fazla ve zamanlama açısından da geç kalınmış bir adım olabileceğini kaydetti.

Piyasa katılımcılarının ise bu biriki satışlarının tesiri mevzusunda ikna olmamış göründüğünü söyleyen Dickson, “ABD’nin biriki açıklaması, aslına bakarsan fazlasıyla daralmış arz-talep dengesini düzeltmek ve tutarları aşağı çekmek yerine, OPEC+ grubunun bu hamleye karşı nasıl bir tavır alacağı mevzusundaki endişeleri artırdı.” dedi.

Dickson, bu hamlenin ek olarak piyasayı oldukça dalgalı seyredecek bir döneme sürüklediğini dile getirerek, “Petrol piyasasında yeni ve alışılmadık türde bir fiyat savaşı hazırlığı var.” ifadesini kullandı.

ABD’nin biriki satışlarını kullanarak akaryakıt fiyatlarını düşürme planının başarıya ulaşmış olabileceğine ilişkin şüphelerin devam ettiğini vurgulayan Dickson, “Stratejik biriki satışıyla piyasaya sunulacak petrol, rafinerilerde benzin arzına dönüşmeyebilir. Kaldı ki rafineriler biriki satışlarına balıklama atlamayacak ve salgının beklenen gidişatını göz önüne alarak davranışlarında ölçülü davranmayı seçip daha çok benzin üretiminden kaçınacaklardır.” değerlendirmesinde bulunmuş oldu.

Gözler tekrardan OPEC+ grubunda

İskoçya merkezli araştırma ve danışmanlık şirketi Wood Mackenzie Petrol Araştırmaları Kısmı Başkan Yardımcısı Ann-Louise Hittle da bu girişimin somut bir plana haiz olmamasının ve işin birazcık da aceleye getirilmesinin aşağı yönlü fiyat tesirini zayıflattığını söylemiş oldu.

Hittle, beklentileri karşılayamayan bu hamlenin piyasada bir hayal kırıklığı olarak görülmesi sebebiyle fiyatlarda yükseltici bir tesir yaratabileceğini belirterek, “Aslına bakarsak stratejik petrol rezervlerinin piyasaya sunulacağı haberleri son birkaç haftadır geniş çapta tartışıldı ve piyasa bunu çoktan fiyatlamıştı.” diye konuştu.

Brent petrolün varil fiyatının 23 Kasım’daki satış açıklamasının yapıldığı günü 2,61 dolarlık artışla 82,31 dolar seviyesinde tamamladığına dikkati çeken Hittle, bu hamleye karşılık OPEC+ grubunun üretim artışını durdurup durdurmayacağına ilişkin belirsizliğin fiyat artışının sebeplerinden biri bulunduğunu kaydetti.

Hittle, OPEC+ grubunun 2 Aralık’ta gerçekleştireceği toplantıdan çıkacak karara işaret ederek, “ABD Başkanı Joe Biden hala OPEC+ grubunu üretimlerini planlananın üstünde artırmaları mevzusunda ikna etmeye çalışıyor.” dedi.

ABD ile büyük petrol tüketicisi ülkelerin rezervlerinden petrol satışı hamlesi

Yeni tip koronavirüs (Kovid-19) salgınında ilk şokun atlatılmasının peşinden hızla toparlanma sürecine giren ülke ekonomileri, küresel petrol talebinde artışa neden oldu. Petrol arzının artan talep karşısında yetersiz kalmasıyla petrol tutarları son yılların en yüksek seviyelerini görürken birçok ülkede akaryakıt tutarları da terfi etti.

Kovid-19 salgını kaynaklı arz darboğazları sebebiyle pek oldukça ürünün tedarikinde yaşanmış olan sıkıntıyla beraber yüksek seyreden enerji tutarları, ABD benzer biçimde gelişmiş ülkelerde dahi enflasyonun zamanı seviyelere yükselmesine yol açtı.

ABD’de senelik tüketici enflasyonu ekimde 31 senenin zirvesine çıkarken, söz mevzusu fiyat artışlarının ülke ekonomisini negatif etkilemesiyle eleştirilerin hedefi olan Biden yönetimi ise bu durumdan görevli tuttuğu OPEC+ grubuna onlarca defa üretimi artırma çağrısı yapmış oldu.

Biden yönetimi, OPEC+ grubunun ABD’nin bu çağrılarını yanıtsız bırakması üstüne stratejik petrol rezervlerinden satış planını gündeme getirdi. ABD’nin tek başına piyasaya süreceği petrolün artan tutarları frenlemeye yetmeyeceğinin bilincinde olan Biden yönetimi, son olarak büyük petrol tüketicisi ülkelere, stratejik petrol rezervlerinden koordineli satış önerisinde bulunmuş oldu.

ABD’nin bu talebi Çin, Hindistan, Japonya, Cenup Kore ve İngiltere’den karşılık buldu.

ABD, internasyonal ortak bir hamleye dönüşen bu planını 50 milyon varillik biriki satışıyla duyururken, Hindistan 5 milyon varil, İngiltere ise hususi petrol şirketlerine acil durumlar için sakladıkları rezervlerinden gönüllü olarak satış yapmaları çağrısında bulunarak 1,5 milyon varil ile destek olacağını açıkladı.

Çin, Japonya ve Cenup Kore’nin sağlayacağı katkıya ilişkin belirsizliklerin devam etmesine karşın toplam biriki satışının 71,5 milyon varil seviyesinde olacağı tahmin ediliyor.