Acil Yardım Çağrılarında Kullanılan SOS Ne Demek? Zamanı

Pek çoğumuz SOS yazısı ile filmlerde tanıştık. Zor durumda olan ve yardım isteyen kişiler imdat, yardım edin benzer biçimde uzun cümleler oluşturmak yerine yalnızca her insanın görebileceği bir yere SOS yazıyor ve acayip bir halde hepimiz bunun ne demek bulunduğunu anlıyordu. Bilgileri bilmesek bile artık çoğumuz görünce SOS yazısının bir yardım sinyali bulunduğunu anlıyoruz. Peki SOS neyin kısaltması?

SOS aslen internasyonal Mors alfabesi acil durum sinyalidir. 20. yüzyılda internasyonal bir konferansta onaylanarak tüm dünyanın ortak yardım çağrısı olarak kabul edilmiştir. Yan yana hiçbir anlamı olmayan bu harfler olsa olsa bir kısaltmadır diye düşünüyorsanız yanılıyorsunuz şundan dolayı bu sinyalin tek amacı, benzersiz görünmesidir. Gelin SOS ne demek yakından bakalım ve zamanı öyküsünü görelim.

SOS ne demek?

SOS, internasyonal Mors alfabesi acil durum sinyalidir. Mors alfabesinde üç nokta, üç çizgi, üç nokta (···—···) şeklinde yazılır. Denizciler başta olmak suretiyle tüm dünyada ortak kabul edilen yardım çağrısıdır. Mors alfabesi ile, yazı ile ya da ışık ile yazılabilir. Tüm harfler, Mors alfabesinin genelinden değişik olarak art arda boşluksuz olarak yazılır.

SOS açılımı nedir?

SOS sinyalinin açılımı olduğuna inanılan en yaygın iki cümle şunlardır;

• Save Our Ship – Gemimizi Kurtarın
• Save Our Souls – Ruhlarımızı Kurtarın

Peki SOS açılımı hangisi? Maalesef ikisi de değil. Bu sebeple SOS bir kısaltma değildir, bundan dolayı harflerin arasına nokta koymadan ve boşluksuz yazılır. SOS, yalnızca Mors alfabesi ile benzersiz şekilde yazılan bir sinyaldir. Herhangi bir şeyin kısaltması olmadığı için açılımı da olmayan SOS sinyali, yan yana gelmiş üç harften oluşan bir acil durum sinyalidir o denli. 

SOS zamanı:

Ilkin birazcık geçmişe, iletişimin en süratli yolunun telgraf olduğu yıllara dönelim. Telgraf ile kontakt kurarken nokta ve çizgilerden oluşan Mors alfabesi kullanılıyordu. Doğrusu istediğiniz şeyi yazmak epey zordu. Bu yüzden daha oldukca kısa ve net metinler ile beraber bilhassa mühim mevzular için kısa sinyaller kullanılıyordu. Acil durumlar ise sinyal açısından en mühim zamanlardı.

Telgraf sistemi tüm dünyada kabul edilmiş bir kontakt şekli olmasına karşın acil durum için belirlenmiş ortak bir sinyal yoktu. Mesela İngilizler CQD, ABD Birliği NC, İtalyanlar SSSDD sinyallerini kullanıyordu. Ülkenin kendi sularında bu sinyallerle anlaşmak mümkündü sadece internasyonal sularda bu sinyallerin hepimiz tarafınca anlaşılması mümkün değildi.

1906 senesinde Almanya’nın başkenti Berlin’de Internasyonal Telsiz Telgraf Konvansiyonu toplandı ve ortak bir acil durum sinyali oluşturma sonucu alındı. 3 Kasım 1906’da kabul edilen ve 1 Temmuz 1908’de yürürlüğe giren karara gore artık tüm dünyada internasyonal acil durum sinyali Mors alfabesinde (···—···) şeklinde yazılan SOS olacaktı. Sadece bu karar derhal uygulanamadı.

SOS sinyali gönderse Titanik yolcularının kaderi değişebilirdi:

Bugün bile hala dünyanın en büyük denizcilik felaketlerinden biri olarak kabul edilen RMS Titanic bir İngiliz gemisiydi. 15 Nisan 1912 tarihinde buz dağına çarpıp da batmaya başladığı vakit geminin telgraf operatörleri hem alışkanlık hem de gerginlik sebebiyle CQD ve SOS karışımı sinyaller gönderdiler.

Yazmışlar işte bir halde demeyin. Denizcilikte bu tür sinyallerin dirimsel önemi vardır ve en küçük bir kargaşalık saatler harcanmasına neden olabilir. Normal olarak daha pek oldukca değişik nedenden anlatmak mümkün sadece internasyonal acil durum sinyalinin gönderilmemesi sebebiyle Titanik’e yardımın geç geldiği düşünülüyor. Titanik faciası sonrası SOS sinyali tartışılmaz bir kabul ile hepimiz tarafınca kullanılır hale gelmiştir. 

SOS benzeri sinyaller:

• SOS AAA, hava saldırısı bildirir.
• SOS QQQ, bilinmeyen bir saldırı bildirir.
• SOS RRR, bir yüzey saldırısını bildirir.
• SOS SSS, bir denizaltı saldırısını bildirir.

SOS çağrısı nasıl yapılır?

SOS sinyali, en kolay paylaşılabilecek kod olduğu ve benzersiz olduğundan internasyonal acil durum sinyali olarak kabul edilmiştir. Mors alfabesinin genelinden değişik olarak art arda ve boşluksuz paylaşılır. S için üç nokta … O için üç çizgi — ve S için yine üç nokta … şeklinde yazılır. 

SOS sinyalini direkt S, O, S harflerini yan yana boşluksuz ve aralarında nokta olmadan herhangi bir yere yere yazmanız mümkün. SOS sinyalini ışık yardımıyla da paylaşabilirsiniz. Mesela bir el feneriniz var. Üç kere art arda kısa, üç kere art arda uzun ve üç kere art arda yine kısa yakıp yakıp söndürdüğünüz vakit dünyanın neresinde olursanız olun bu ışığı gören şahıs bunun bir acil durum sinyali bulunduğunu anlayacaktır.

Neden SOS acil durum sinyali oldu?

Mors alfabesinde her harfin karşılığı noktalar, çizgiler ve boşluklardır. Bayağı bir telsiz iletişiminde zaman sınırı olmadığı için arzu ettiğiniz benzer biçimde sinyal gönderebilirsiniz. Sadece mevzu acil bir durum olduğu vakit en anlaşılır, kısa ve benzersiz sinyali göndermelisiniz. İşte SOS çağrısı tüm özellikleri taşımış olduğu ve kolay kolay başka bir mesajla karıştırılabilir olmadığı için seçilmiştir.

Mors alfabesini bir kenara bırakalım ve tenha bir adada ya da dağ başlangıcında kaldığınızı düşünelim. Amacınız uzaktan geçen uçakların ve gemilerin sizi her açıdan görmeleridir. SOS çağrısının harfleri her yerden, her açıdan aynı şekilde görülerek herhangi bir sual işareti bırakmadan her insanın bu acil durum sinyalini anlamasını sağlar. Tersten bakıldığında da aynı şekilde okunması mümkün.

SOS hala kullanılıyor mu?

Hepimizin bilmiş olduğu benzer biçimde artık kontakt sistemleri o denli gelişti ki ne SOS çağrısına ne de Mors alfabesine gereksinim var. Hatta 2007 yılından beri telsiz operatörlerinin Mors alfabesi bilmesi bile istenmiyor. Yalnızca ülkelerin deniz kuvvetlerinde kullanılmaya devam ediyor. Sadece onlar için bile Mors alfabesi ya da SOS birincil acil durum sinyali değildir. Gene de bir yerlerde mahsur kalırsanız SOS çağrısını kullanabilirsiniz.

Internasyonal acil durum sinyali olan SOS ne demek, SOS açılımı nedir sorularını yanıtlayarak SOS tarihinden bahsettik. Günümüz kontakt sistemlerini düşündüğümüz vakit garip görünse bile süreci için SOS çağrısının gerçek anlamda yaşam kurtarıcı bulunduğunu söylemek mümkün.