ABD ve Avrupa Tırlarının Burun Uzunlukları Neden Değişik?

Geniş yüz ölçümüne haiz alanlarda fazlaca sayıda uzun burunlu tır bulunuyor. Bu kadar fazlaca uzun burunlu tır, yalnızca görüntüsü hoş olduğundan kullanılıyor olamayacağı mevzusunda çoğumuz hemfikirizdir sanırım.

Doğal ki uzun burunlu tırları Avrupa ve çevresinde, düz burunluları ise ABD ve çevresinde nadiren de olsa görüyoruz. Bu ayrımın bu kadar keskin olmasında birkaç neden bulunuyor; o halde, bunların neler olduğuna değinelim.

Ilk olarak tırların uzunlukları ile ilgili yasal sınırlamalardan bahsedelim:

Şu anda Amerikan otoyollarında gezen tırların fazlaca büyük bir kısmı azca ilkin söylediğimiz şeklinde uzun burunlu (standart kabin) tırlardır. Averaj uzunlukları toplam 21 metre, dorse uzunlukları ise 16 metredir. Sadece maalesef bu devamlı bu şekilde değildi.

Amerikan motoryollarında gezi edebilecek tırların uzunluğunu sınırlayan bir bela vardı, Motorlu Taşıyıcılar Yasası. Bu yasa yüzünden çekicilerin boyu olabildiğince kısa tutularak, taşınan kargonun miktarı maksimumda tutulmaya çalışılıyordu.

Sadece 1980 senesinde bu yasanın güncellenmesiyle beraber uzunluk sınırı ortadan kaldırıldı ve yalnızca çekilen dorsenin boyutu sınırlandırıldı. Böylece tır üreticileri değişik uzunluklarda tırları üretebilir oldu. Doğal bu düzenleme yalnızca ABD için geçerliydi ve Avrupa’da üreticiler hala toplam uzunluk kuralı olan 18.75 metre sınırına uymak zorundaydılar. Bu yüzden onlar, taşıyacakları yük miktarını maksimumda tutmak için burunlarını düz tutmaya devam ettiler.

Tahmin edeceğiniz üzerer tırlar devasa motorlara haiz.

En minik örnekleri 10 litre civarında sıralı 6 motorlardan başlayıp, 12-14 litrelik V8 motorlara kadar ilerleyebiliyor. Doğal bu devasa motorları da sığdırmak kolay bir iş değil. Örnek vermek gerekirse düz burunlu bir tırın motoru, lüzumlu komponentlerle beraber sığabilmesi için sürücü kabininin tam altında konumlandırılır. Doğal bu konumlandırma da yanında bazı dezavantajlar getiriyor.

Ilk olarak motorun tam altınızda olmasından dolayı ses yalıtımı zayıf ve titreşim çok büyük seviyelerde olur. Bu yeni tırlarda büyük miktarlarda tolere edilse de geçmişteki tırlarda büyük bir problemdi. Bunun yanında gene motorun altınızda bulunmasından dolayı kabin alanınız minik ve tavan yüksekliği azca oluyordu. Tırların yolda bulunmuş olduğu süreleri göz önüne alırsak bu da büyük bir sorun haline geliyordu. İşte bunun çözümü de uzun burunlu kısaca standart kabin diye adlandırdığımız tırlarda saklı idi.

Artık uzunlukla ilgili bir problemimiz kalmadığına bakılırsa, neden motoru sürücünün altına koyalım ki diye düşünmüş olmalılar ki tıra bir burun ekleyip motoru da bu burnun içine yerleştirdiler. Bu, üreticilere iki avantaj elde etmiş oldu. Bunlardan birincisi ve en önemlisi, kabin alanının mühim derecede büyümesi ve tavan yüksekliğinin artması oldu.

İkincisi ise motorun kabinden uzaklaşmasıyla beraber gelen ses ve titreşimlerin azalması ve uzun yolculukların daha katlanılabilir hallere gelmesi oldu. Peki madem uzun burunlu tırların bu kadar mühim avantajları var, bunlar neden Avrupa’da bulunmuyor?

Yol ve kent planlamalarının tırların uzunluklarına tesirleri:

Bir tır şoförü olmanın başlıca problemlerinden biri de 18 yada 21 metrelik araçları limanlarda, otoparklarda ve kent içinde yönlendirmek. Sadece Amerikanlar bu mevzuda birazcık daha şanslılar. Amerikan coğrafyasının ve yapılanmasının bir sonucu olarak şehirler birbirinden fazlaca uzak, yollar geniş ve düz, limanlar ve park alanları da devasa. Bu durum, böylesine uzun araçları yönetmeyi bir nebze de olsa daha kolay kılıyor ve aracın toplam uzunluğunu tehlikeli sonuç bir durum olmaktan çıkarıyor.

Sadece Avrupa’da maalesef durumlar fazlaca daha değişik. Avrupa’nın coğrafi yapısı ve fazlaca eski şehirleşme yapılanmasına haiz olması; yolların dar, mesafelerin kısa, manevra alanlarının azca olmasına yol açıyor. Bu sebepten manevra kabiliyetine kazandırabileceğiniz her santimetre bile devasa bir avantaja dönüşüyor. 

Bununla birlikte akışkan dinamiklerine azca da olsa hakimseniz eğer uzun burunlu bir tırın daha aerodinamik olacağını tahmin edebilirsiniz. Bu da yüksek hızlarda ve uzun sürelerde gezi edilen uzun Amerikan otobanlarında yakıt ekonomisine hatırı sayılır miktarlarda destek oluyor.

Bununla beraber yukarıda bahsettiğimizin aksine, Avrupa’da yolculuklar nispeten daha kısa ve düşük süratli. Bununla birlikte motorlar daha minik ve verimli. Bu sebeple aerodinami, Avrupa’da kullanılan tırlarda Amerikan tırlarında olmasıyla birlikte büyük bir rol oynamıyor.

Bu sebepten dolayı Amerikanlar düz burunu bırakıp uzun burunluları tercih etmiş olsalar da, Avrupalılar yüksek ihtimalle yasalar izin verse bile uzun burunlu tırları tercih etmiyor olacaklardı.

Uzun sürüş saatleri ve tırların tasarımlarının bunlara katkıları:

Aslına bakarsak azca önceki başlığın devamı durumunda olacak olan bu mevzu da seyahat süreleri ile ilgili. Düşünürseniz; aracın sağlayacağı konfor, yaşam alanı ve benzeri özellikleri seyahat süreleri ile doğru orantılıdır. Bunun en güzel örneği olabilecek tırlardan bazıları şantiye tırlarıdır.

Bir şantiye tırı günde maksimum üç ile dört saat arası ve günaşırı olmayan yolculuklar yapacağından herhangi bir kabine gereksinim duymaz. Fakat ABD ve Avrupa fark etmeksizin uzun seyahat meydana getirecek tırlarda en azından bir yatak bulunduracak bir kabin bulunur. 

Sadece doğal ki bu mevzuda da Amerikan ve Avrupalı tırlarımız gene ayrışıyor. Ilk olarak seyahat sürelerinden birazcık bahsedelim. ABD’da etken olarak çalışan bir tır, günde averaj 14 saat çalışıyor ve bu 14 saatin 11 saati ise yolda geçiyor. Geri kalan 3 saat molalar, yakıt dolumu şeklinde fazladan işlere gidiyor. Günün geri kalanında ise sürücü bir tır parkında uyuyor ve ertesi gün yola devam ediyor.

Sadece Avrupa’da ise durum fazlaca değişik. Yasalarla sınırlandırılmış 9 saati geçmenin mümkün olmamakla beraber esasen bir günde 9 saatten daha çok yol yapmayı gerektirecek bir durum da olmuyor. Şu sebeple yukarıda bahsettiğimiz şeklinde mesafeler kısa ve yolculukların süresi azca. Bu yüzden Avrupalı tırlar Amerikan kardeşlerinden daha minik kabinlere şoföre hastalık vermeden haiz olabiliyorlar.

Amerikan şoförler tırların sahibi iken, Avrupalılar yüksek oranda ya kiracı ya da kontratlı şoförler.

Avrupa’daki tırlar ile ABD’daki tırların, daha doğrusu tır şoförlerinin arasındaki büyük farklardan biri de Amerikalı bir çok şoförün bununla beraber tırın sahibi olmasıdır. Öte taraftan Avrupalı tır şoförleri ise yüksek oranda ya kiralık araçlar kullanıyor ya da kontratlı şoförler olarak çalışıyor. Peki bu tırın tasarımında nasıl bir etkiye yol açıyor diye sormuş olacaktır olursanız, derhal açıklayalım.

Amerikan tır şoförleri, tırın ve dorsenin sahibi oldukları için çoğu zaman tüm sürelerini tırlarında geçirirler. Bir yükü alıp başka bir yere bıraktıktan sonrasında yine aynı dorseyi doldurur ve yollarına devam ederler. Bu süreçte uzun süreler tırlarından inmezler. Bu sebeple geniş bir yaşam alanı ve büyük depolama alanları mühim bir gereksinimdir. 

Sadece Avrupalı tır şoförleri için durum tam tersi. Avrupalı şoförler çoğu zaman kontratlı yada kiralık tırlarla çalışmış oldukları için, tırın içinde yalnızca çalışmış oldukları saatler bulunurlar. Geri kalanında tırın içinde bulunmalarını gerektirecek bir durum olmaz bu sebeple ne tekrar o tırla ne de o dorseyle işleri olur.

Bu mevzuda daha talihli diyebileceğimiz Avrupalı tır şoförlerinin doğal Amerikan iş arkadaşları kadar fazla alana ve konfora ihtiyacı da olmuyor. Esasen düz burunlu tırların Avrupa şeklinde bir bölgede sağlamış olduğu avantajları da düşündüğümüzde, olmamasının daha iyi olduğu açıkça ortaya çıkıyor.