Batmak Suretiyle Olan Roma, İdrar Vergisiyle Nasıl Kurtuldu?

Bir devletin ayakta kalmasının kim bilir en mühim unsurlarından önde gelen vergilendirme sistemi, halkın belirli oranda para vererek devletini güçlendirmesini sağlar. Bunun karşılığında da devlet, halkı daha rahat yaşatmak, daha iyi korumak ve daha sıhhatli tutmak şeklinde amaçlar için yatırımlar yapar. Vatanımızda KDV, ÖTV derken pek fazlaca kalemde vergi ödüyoruz. Aldığımız maaşlardan dahi devlete belirli oranda vergi kesiliyor. 

Peki son dönemde artan kur fiyatlarıyla birleşince iyice belimizi bükmeye süregelen bu vergilendirme sistemi, geçmiş dönemlerde nasıl işliyordu? Bugün sizlere, Roma İmparatoru Vespasianus’un zayıflayan ülke ekonomisini kalkındırmak için getirmiş olduğu meşhur “idrar vergisi“ni ve bu vergiyle beraber tarihe kazınan “paranın kokusu olmaz” sözünü anlatacağız.

Roma’yı kurtarmak için idrara vergi koyan imparator: Verpasianus

Genel anlamda aç gözlüğü ve paraları saçıp savurmasıyla tanınan Roma İmparatoru Nero’dan sonrasında başa geçen Vespasianus’un eline, Nero haricinde m.s 64 senesinde Roma’da çıkan büyük yangın, m.s 66’daki Büyük Yahudi İsyanı ve m.s 68 – 69 yılları arasındaki dört imparator senesinde yaşanmış olan çatışmalar şeklinde ekonomiyi derinden etkileyen bir yıkıntı kalmıştı. Bu enkazı toplamak için kolları sıvayan Vespasianus, odağını genel olarak iç savaşla zayıflamış ülkenin tamirine verdi. Morali son aşama bozuk olan orduyu tekrardan toparlayıp disiplin elde eden Vespasianus, Roma Senatosu’nun yardımıyla yönetimi de düzenleyerek ekonomiyi sağlamlaştıracak adımlar attı.

İdrardan vergi alıp imparatorluğu toplamak kulağa acayip geliyor olabilir, imparatorluğun büyüklüğü ve bununla beraber getirilen öteki reformlar düşünüldüğünde Vespasianus’un istediği şeyi başardığını söyleyebiliriz. Esasen idrar vergisi ilk olarak Vespasianus döneminde değil Nero döneminde gelmiş, sadece sonrasında kaldırılmıştı. Vespasianus, imparator olduktan sonrasında Roma’da bulunan umumi tuvaletlere vergilendirme sistemini tekrardan getiriyor. “Vectigal urinae” adını verdiği yasayı senatodan geçirip uygulamaya sokan Vespasianus, bu yasayla umumi tuvaletlerdeki idrar ve dışkıyı alanlardan vergi almaya başlıyor.

“Umumi tuvaletlerdeki idrar ve dışkıyı neden toplasınlar ki?” diye sorduğunuzu duyar gibiyim. Roma döneminde idrar ve dışkılar toplanıp yün üretimi, kirlenmiş togaların beyazlatılması, tabaklama şeklinde pek fazlaca alanda kullanılıyordu.

“Paranın kokusu olmaz”

Verpasianus’un oğlu Titus, babasının ekonomiyi güçlendirmek için getirmiş olduğu vergilerden önde gelen idrar vergisine tepki gösterir. Bu tepki üstüne eline bir sikke (para) alan Verpasianus, bu sikkeyi oğlunun burnuna yaklaştırıp kokup kopmadığını sorar. Titus’un sikkenin kokmadığını söylemesinin üstüne efsaneleşmiş şu cümleyi kurar: Atqui ex lotio est. Pecunia non olet. (Fakat bu para idrardan geliyor. Paranın kokusu olmaz.)

Verpasianus’un bu cümlesi günümüzde bile bazı ülkelerin umumi tuvaletlerinin girişinde yer almaya devam ediyor. “Para gelsin de nereden geldiği mühim değil” anlamına çıkan bu cümleye nazaran bir seviye kuran Verpasianus, 10 senelik hükümdarlığında Roma’nın ekonomisini tekrardan toparladı. Roma soyluları içinde lüks ve savurganlığı ortadan kaldıran Verpasianus’un adı günümüzde hala Fransa’da Vespasiennes, İtalya’da ise Vespasiani ismiyle halk tuvaletlerinde yer ediniyor. 

Bu içeriğimizde İmparator Verpasianus’un Roma İmparatorluğu’na getirmiş olduğu idrar vergisi ve o zamanı sözüne yakından baktık. Bu biçim zamanı olaylarla ilgili daha çok içerik gelmesini istiyorsanız sizleri yorumlara bekliyoruz.