Anime Temalı Sertlik Oyunu, Çocuklar İçin Tehlikeli mi?

Aynı suali devamlı görmüş olmaktan sıkıldığınızı biliyoruz. Ikimiz de bu sefer, olunabilecek en net şekilde video oyunlarının çocuklarda şiddete yönelime sebep olup olmadığı mevzusuna ışık tutacağız.

Daha ilkin Mavi Balina oyunu gündemde uzun süre kalmış, oldukça sayıda çocuğun intihar girişimiyle bağdaştırılmıştı. Söz mevzusu oyunun, evlatların ruhsal durumlarından ve verilerinden faydalanarak onları bu fena sona sürüklediği savunuluyordu. Şimdiyse ebeveynlerin ne olduğu belirsiz Mavi Balina’dan tamamen ayrı bir tartıya koyması ihtiyaç duyulan Yandere Simulator var karşımızda.

Her şeyden ilkin nedir bu Yandere Simulator?

Yandere Simulator’da, en temelinde sevilmiş olduğu çocuğa açılamayan fakat o çocuğa her bir şahıs yaklaştığında adeta kanı kaynayan bir kızı canlandırıyoruz. Bu karakterin mental olarak stabil bir durumda olmadığı esasen oyunu oynarken fark ediliyor.

Oyunda ‘rakip’ olarak vasıflandırılan 10 kız var. Bunlar sevdiğimiz çocuğa yakın olan kişiler ve biz bir tanesini, yedi gün içinde sevdiğimiz çocuktan ayırmadan öteki kız ortaya çıkmıyor. Kısaca tek tek rakiplerle karşılaşıyoruz.

Oynanış kısmına gelirsek:

Yandere Simulator Resmi Sayfası

Yandere Simulator’da Hitman serisinden aşina olduğumuz bir oynanış var. Okula gittiğimizde bir açık dünya oyunundaymış benzer biçimde karakterimizi denetim edebiliyor, insanlarla konuşarak kimi zaman onlara iyilik yapabiliyor kimi zaman de haiz olduğumuz üne bakılırsa onlardan bir şeyler isteyebiliyor, onlara tuzaklar kurabiliyoruz.

Haftanın her bir günü okula gidiyoruz ve gün sonuna kadar, oynama şeklimize bakılırsa değişen belirli görevler yapıyoruz.

Bu görevler, rakibimize ne yapmak istediğimize bakılırsa değişiyor. Oyunu, haber kanallarına kadar çıkararak ebeveynlerin uyarılmasına sebep olan özelliği de burada ortaya çıkıyor.

Bu oyunda, amaç uğruna (bir bakıma) her yol mübah.

Ayraç içindeki ifadeyle ne demek istediğimize değineceğiz fakat ilk olarak rakipleri ortadan nasıl kaldırdığımıza bakalım. Burada tek bir yöntem sunulmuyor, aksine oldukça sayıda olasılık oyuncuya verilerek oyuncunun kendi yolunu oluşturması sağlanıyor.

Mesela bir kızı ortadan kaldırmamız gerekiyor. Bunun için başvurulabilecek birçok yol var. Mafya ile anlaşıp onun kaçırılmasını sağlayabilir, kesici aletlerle onu ortadan kaldırabilir, kaza süsü vererek büyük bir cismin altında kalmasına yada elektrik kaçağı yüzünden çarpılmasına sebep olabilirsiniz. Bunun haricinde çantasına, okula getirmemesi ihtiyaç duyulan bir şey bırakıp okuldan atılmasını da sağlayabilirsiniz.

Öte taraftan bu tarz şeyleri yapmak zorunda bulunmadığınız da bir gerçek:

Yandere Simulator Resmi Sayfası

Dediğimiz benzer biçimde, bu oyunda her yol mübah. Fakat siz illa ölümcül olan yolları izleyeceksiniz diye bir şey yok. Mesela rakibinizin başlangıcında bir problem var ise ve siz onu, o sorundan kurtarırsanız yeterince iyi dost olabilir, bu sayede de sevdiğiniz çocuktan uzak durmasını isteyebilirsiniz.

Böylece o şahıs hem aradan çıkmış olur hem de ileride faydası olabilecek bir yakın dost hâline gelir.

İyi de ortalığı kan gölüne çevirerek ulaştığımız sonla meseleleri daha karışık yollarla ve ölüme sebep olmadan çözerek ulaştığımız son aynı mı?

Spoiler

Normal olarak değil. Bu oyun size, rakibinizden kurtulabilmeniz için her imkânı sunuyor fakat bu, eylemlerinizden görevli bulunmadığınız anlamına gelmiyor.

Netice olarak da karşınıza her çıkanı öldürdüğünüz sonla değişik yolları denediğiniz son, birbirinden oldukça değişik oluyor. Bu yüzden oyun esnasında stratejik ve mantıklı düşünmek gerekiyor.

Şimdi gelelim işin çocuklardaki ruhsal boyutuna.

Genel olarak konuşacak olursak, oyunların saldırganlığa sebep olup olmadığı sorusuna odaklanan oldukça sayıda araştırmanın bazılarında, yetişkinlerde bile kısa süreli agresifliğin ortaya çıkmış olduğu görülmüş.

Burada ince fakat keskin çizgiyi çekmek gerek. Meydana getirilen çalışmalarda, sertlik içeren video oyunlarının ve ‘agresif davranışlar’ içinde oldukça net bir bağlantı olduğu savunuluyor. Fakat aynı şekilde, piyasaya sürülen emek verme kağıtlarında, video oyunlarını şiddete sebep bulunduğunu söylemenin bilimsel açıdan tutarlı olmadığı da belirtiliyor.

Amerikan Pediatri Akademisine (AAP) bakılırsa bilhassa 6 yaşın altındaki evlatların herhangi bir halde sertlik içeren medya içeriklerine maruz kalmamaları gerekiyor.

Buna gerekçe olarak da bu evlatların tasarı ile gerçek dünya arasındaki farkı hemen hemen bilmemeleri, bu sebeple sertliği olduğu benzer biçimde kabullenebilecekleri gösteriliyor.

Genele baktığımızda ise “video oyunları şiddete sebep oluyor” demek, muhabirler bir kenarda dursun; uzmanların bile atmadığı, oldukça uzun bir adım:

2010 tarihindeki bir araştırmada video oyunlarının çocuklarda şiddete sebep olduğu bulunmuş, fakat bunun bir tek nevrotiklik benzer biçimde durumları yaşayan çocuklar için geçerli olduğu görülmüş.

Royal Society Open Science isminde bilim dergisinde, 2019 senesinde piyasaya sürülen bir emek verme ise video oyunlarının gençlerin agresifliğe yada şiddete eğilimli olmasına sebep olmadığını gösteriyor.

Psikolog Erik Erikson’un psikososyal gelişim teorisine bakılırsa 11-19 yaş aralığındaki çocuklar, kimliklerini kazanma ve rol karmaşaları yaşama evresinde oluyorlar.

Bu sebeple de hâlihazırda kişilik karmaşalarıyla uğraşan bu yaş aralığındaki kişilerin, sertlik içerikleriyle baş başa kalmaları tavsiye edilmiyor. Fakat bunun sebebi şiddete yönelecek olmaları değil; bu tür içeriklerin genel olarak onların ruh hâllerini fena yönde etkilemesi olarak gösteriyor

Belli çalışmalara bakılırsa aslolan tehlike, bu evrenin arkasında kalan, doğrusu 10 (bilhassa 6) yaşından minik fertleri kapsıyor. Bunun sebebiyse daha ilkin de söylediğimiz benzer biçimde hemen hemen gerçek-kurmaca ayrımını yapmakta zorlanmaları, bu bağlamda da kafalarında yanlış bir imajın, öteki yaş gruplarına bakılırsa daha kolay oluşabileceği olarak gösteriliyor.

Bakmış olduğunuzda Yandere Simulator, lisede geçen bir oyun. Fakat oyunun kitlesinin büyük kısmını çocuklar oluşturuyor.

Esasen aslolan tehlike oluşturan durum da bu. Liseye gitmemiş olan, hatta Erikson’un teorisine bakılırsa daha kimliğini oturtma aşamasına bile gelmemiş olan bu çocuklar, Yandere Simulator’a maruz kalmış olarak kafalarında ona dayalı bir lise imajı oluşturabilir.

Tüm bu çalışmalardan hareketle, bu durumu liseyi bildiğimizden oldukça daha değişik bir yermiş benzer biçimde gösteren lise/gençlik dizilerine benzetebiliriz. Bildiğimiz suretiyle bunlar, gerçeğin haricinde bir ortam sunar fakat lisenin ne olduğundan habersiz çocuklar, bunu gerçek sanarak beklentilerini o yöne çekebilir.

Karmaşayı oluşturan olayın içinde azca da olsa bir nebze “cherry picking” var.

Şiddete eğilimli olan kişilerin daha oldukça video oyunu oynadığını gösteren araştırmalar bulunuyor. Bu benzer biçimde araştırmalar, öteki etkenlere göz atılmadan topluma sunulduğunda ise “Video oyunları şiddete yönlendiriyor” benzer biçimde algılar oluşuyor.

Bu araştırmalar yanlış değil elbet. Fakat kendi sınırları bulunan araştırmalar bunlar. Belirli çerçeveler içinde belirli kanıtlar sunmayı amaçlıyorlar ve problem da medya kanallarının bir tek bu araştırmaları alıp kati ve genel bir yargıya ulaşıyor olmaları.

Aradaki farkı iyi idrak etmek gerek:

10 yaşındaki bir çocuğun erişkin filmi izlemesi ne kadar uygunsa, lise çağındaki evlatların da ağır sertlik içeriklerine maruz kalması o denli uygun. Bu içeriklerle baş başa kalmak, karakterin şekillendiği bu dönemlerde, ilerisi için problemler yaratabilir. Fakat gidip de “çocuk bu oyunları oynarsa şiddete yönelir” demek o denli da kolay değil.

Bu aşamada uzmanlar, işin içine; çocuğun yetiştirilme şekli, dost ortamı, var ise ruhsal hastalıkları, içinde bulunmuş olduğu çevre ve görmüş olduğu işlem benzer biçimde birçok toplumsal etkeni dahil eder. Fakat “sertlik içerikli oyunlar şiddete özendirir” sonucuna varan bir çok araştırmada bu etkenlerin göz ardı edildiğini görürüz.

Yanlış olmayan, fakat sınırlarına göz atılmadığında genel sonuçlara varılabilecek örnek araştırmalardan biri:

Araştırmada, azca üye içeren ve bir tek Çinli öğrencilerin bulunmuş olduğu bir grubun olduğu, web içerikleri benzer biçimde değişik içerikler hariç tutularak bir tek sertlik içerikli oyunlara yer verildiği, sonuçların ise iştirakçilerin kendilerinden, doğrusu öğrencilerden alındığı benzer biçimde araştırma sınırlarını belirten bir bölüm.