Aşı Karşıtlarının ‘İddiaları’ Neler?

Koronavirüs salgını dünyayı tesiri altına alalı artık 1,5 yıl oldu. Bu 1,5 senenin mühim bir kısmında tüm dünyada büyük bir telaş, ürkü ve korku hakimdi. Sadece hepimiz için büyük bir ümit vardı; aşı geliştirilecek ve dünyayı bu salgından kurtaracaktı. 

Beklenen oldu, hemen hemen bir yıl bile dolmadan aşı geldi. Aylarca devam eden çalışmaların meyvesi olarak değişik firmalar aşı geliştirip kullanımımıza sunmayı başardılar. Fakat aşıların uygulanmaya başlanması, bununla beraber ‘aşı karşıtı’ söylemleri de getirdi. Hiçbir bilimsel dayanağı olmayan, hatta bir çok süre bilimsel verileri karalayarak kendini ‘ispatlamaya’ çalışan aşı karşıtları, şimdiye kadar pek oldukca değişik senaryo ile söylemlerine devam ettiler. Peki bu senaryolar neler ve bilim bu mevzuda ne söylüyor? 

İddia #1: ‘Koronavirüs aşısı ile bedenimize çip yerleştirilecek, DNA’mız ile oynanacak ve bizi denetim edecekler’

Aşı karşıtlarının sundukları en popüler iddialardan biri aşıların içinde bir mikroçip olduğu, bunun bedenimize enjekte edilerek bizi ‘takip edilebilir’ hale getireceği iddiasıydı. Doğal ki buna iddia demek bile oldukça zor bu sebeple bu söylemi destekleyebilecek hiçbir kanıt ya da bilimsel veri yok. İddianın ortaya çıkma sebebi ise Bill & Melinda Gates Vakfı’nın yürüttüğü bir çalışmaya ve Bill Gates’in yapmış olduğu bir açıklamaya dayanıyor. Kişilerin aşı karnelerinin ciltlerine ‘bir nevi dövme olarak’ işleneceği bu emek harcama ile ilgili olarak Gates, bir açıklamasında ‘kimlerin iyileştiğini, kimlerin kontrol edildiğini ve kimlerin aşı bulunduğunu gösteren “dijital sertifikalar” olacağını söylemişti.

Sadece burada herhangi bir ‘çip’ söz mevzusu değil ve vaka bir açıklamanın gerçekle alakası olmayan şekilde çarpıtılmasından ibaret. Ek olarak bu emek harcama 2016 yılından beri yürütülüyor ve hemen hemen uygulamaya koyulmuş bir emek harcama değil. Aşı ve komplo teorileri ile aşı karşıtlığı üstüne yürütülen kapsamlı bir araştırma, ‘çip iddialarının’ ve sözde destekleyen bilgilerin yalnızca bir ‘komplo teorisinden’ ibaret bulunduğunu ve tüm dayanaklarının hatalı bulunduğunu ortaya koydu. 

Ek olarak geliştirilen tüm aşıların içerikleri geliştiren firmalar tarafınca açıklanıyor ve ülkelerin yetkili kurumları aşılar üstünde incelemeler gerçekleştirerek kendi ‘onaylarını’ veriyorlar. Dolayısı ile herhangi bir aşının içine ‘gizli saklı’ bir çip yerleştirmek ve bunu gizlice tüm dünya halkına enjekte etmek tahmin edeceğiniz suretiyle mümkün değil.

Aşılar ile ilgili bir öteki temelsiz iddia, aşıların kişilerin DNA’sı ile oynayacağı ve ‘denetim edilebilir’ hale getireceği söylemiydi. Oxford Üniversitesi’nden profesör Jeffrey Almond bu mevzuda BBC’ye yapmış olduğu bir açıklamada ”mRNA’yı bir insana enjekte etmek insan hücresindeki DNA’ya hiçbir etkide bulunmaz” ifadelerini kullandı. Ek olarak bu mevzuda bilim adamları tarafınca meydana getirilen pek oldukca izahat, mRNA aşısının hiçbir şekilde direkt DNA ile etkileşime girmediğini söylüyor. Bunun aksini gösteren herhangi bir bilimsel emek harcama ise bulunmuyor.

İddia #2: ‘Aşıların tesirleri bilinmiyor, bizi kobay olarak kullanıyorlar’

Aşı karşıtları da kendi içlerinde birkaç gruba ayrılmış durumdalar. Değişik iddiaları korumak için çaba sarfeden ve kendince gerekçe gösteren değişik kitleler mevcut. Bunlardan biri de ‘ben aşıda çip var demiyorum, fakat içinde ne var bilmiyorum. Aşıların faz 3 emekleri tamamlanmadı. Bizi kobay olarak kullanıyorlar’ diyen grup.

Bu grubun en acayip söylemlerinden biri ABD ve Avrupa’da koronavirüs aşılarının halka uygulanmadığı, hatta ABD medyasında Türkiye ve bazı öteki ülkelerden ‘denek’ olarak bahsedilmiş olduğu iddiası. Ilk olarak bu iddianın baştan aşağıya yanlış bulunduğunu belirtelim. Avrupa ve ABD, aşıların kullanıma sunulmasının derhal peşinden çalışmalara başlayarak halkını aşılamaya başladı. Şu an Avrupa ülkelerinin pek çoğunda aşılama oranı ülkemizden oldukca daha yüksek. ABD ise neredeyse yüzde 60’lık bir aşılama oranına haiz. 

Bu grubun sık sık kullandığı bir öteki söylem ise aşıların faz 3 çalışmalarının hemen hemen tamamlanmadığı ve kullanım onayı almadığı bilgisi. Her insanın kolay bir arama ile doğrusuna ulaşabileceği bu ifadeler de gerçeği yansıtmıyor. Mesela mRNA aşısı BionTech’in faz 3 emekleri Aralık 2020’de tamamlanmış; neticelerini da hakemli tıp dergisi The New England Journal and Medicine’de yayınlanmıştı.

Aşının içinde ne bulunduğunun bilinmediği kısmına da aslen bir ilk iddiamızı yanıtlarken değinmiştik fakat yine belirtelim; aşıların içinde ne işe yaradığını biliyoruz ve herhangi bir aşının içinde gizli saklı bir maddenin olması mümkün değil.

Bu gruba dahil olan aşı karşıtları kendilerini ‘öteki aşı karşıtlarından’ ayrı tutarak ‘komplo teorisyeni ya da genel olarak aşı karşıtı olmadıklarını’ sadece koronavirüs aşılarının oldukca yeni aşılar olmaları sebebiyle güvenmediklerini söyleyerek söylemlerini haklı çıkarmaya çalışıyorlar. Sadece yukarıda da açıkladığımız suretiyle, bilimsel emek harcamalar bu söylemlerin de minimum öteki söylemler kadar bilimsellikten uzak ve gerçek dışı bulunduğunun bir kanıtı.

İddia #3: ‘Aşının içinde insan ve hayvan ceninlerine ilişkin dokular var’

Gene aşının içeriğine dair gerçeği yansıtmayan bir öteki iddia da aşıların muhteviyatında domuz, inek benzer biçimde hayvanların ceninlerine ve insan ceninlerine ilişkin dokuların olduğu iddiası. Bu iddiaların dayandırıldığı yer ise çarpıtılan bazı bilgiler. Aşı geliştirme emekleri esnasında laboratuvar ortamında üretilen bazı hücreler kullanılabiliyor. Bu hücreler embriyonik hücrelerin klonlanmasıyla oluşturuluyor sadece bu yeni bir yöntem değil ve bu hücreler aşının muhteviyatında yer almıyor. 

Daha ilkin sizlerle paylaştığımız ve klonlama mevzusunun detaylarına yer verdiğimiz yazımızda da bahsettiğimiz suretiyle, embriyonik hücrelerin klonlanmasına ilişkin emek harcamalar uzun senelerdir yapılıyor ve yalnızca aşıların geliştirilmesinde değil sıhhat alanında değişik emek harcamalar için de bu yöntem senelerdir yaygın olarak kullanılıyor.

İddia #4: ‘Aşı olanlar kalp krizinden ölüyor, aşının yan tesirleri öldürüyor, aşı insanların ‘kısır’ olmasına sebep oluyor’

Gelelim Twitter’da karşımıza sık sık çıkan, aşı karşıtlarının en sık kullandıkları söylemlerden ‘aşının zararı dokunan olduğu ve yan etkilerinin insanları öldürmüş olduğu’ iddiasına. Aşıların ihtimaller içinde yan tesirleri mevzusunda pek oldukca bilimsel araştırma yürütülüyor.

Bu iddialardan en yaygını olanı, aşı olan kişilerin kalp krizi geçirdiğine ilişkin iddia. Aşıları kalp sağlığı üstündeki etkilerine ilişkin yürütülen bir emek harcama, bilhassa genç yetişkinlerde aşı sonrası oldukça ender olmakla beraber miyokardit ve perikardit vakalarının (kalp zarı iltihaplanması ve kalp kası iltihaplanması) gözlemlendiğini ortaya koyuyor. Sadece bu oran oldukça düşük ve vakaların büyük çoğunluğu hafifçe atlatılan ve kısa sürede iyileşen vakalar olarak kayda geçmiş durumda. Bunun haricinde COVID-19 aşılarının direkt kalp krizine ve ölüme niçin olduğuna dair herhangi bir veri bulunmuyor.

Bir öteki iddia ise koronavirüs aşılarının kısırlığa sebebiyet verdiği yönündeki iddia. Sadece şimdiye kadar yürütülen bilimsel çalışmalarda bu mevzuda herhangi bir veriye rastlanmadı. Aşılara ilişkin bunlar haricinde şimdiye kadar ortaya çıkan bazı alerjik tepki kaynaklı durumlar haricinde herhangi bir ciddi yan tesir bulunmuyor. Görülen en yaygın yan etkisinde bırakır ise kol ağrısı, baş ağrısı ve halsizlik hissi. 

İddia #5: ‘Aşılar işe yaramıyor, aşı olanların hastaneye yatma ve ölüm oranları artıyor’

Son dönemde karşımıza çıkmaya süregelen ve aşı karşıtı tutumu ‘güçlendirerek’ yanlış algıya neden olan bir öteki iddia ise aşıların işe yaramadığı, aşı olanların hastaneye yatma ve ölüm oranlarının aşı olmayanlara kıyasla yüksek olduğu iddiası. Bu iddianın çıkış noktası ise dünyada en yüksek aşılama oranına haiz olan İsrail’de artan olay sayıları ve tekrardan tam kapanmaya gidilmiş olması.

Ilk olarak hatırlatmakta yarar var; koronavirüs salgınına umar olarak geliştirilen hiçbir aşı %100 koruma sağlamıyor. Doğrusu aşı olmuş kişilerin de testleri pozitif çıkabiliyor. Fakat başından beri sık sık vurgulandığı benzer biçimde; aşılar bilhassa ölüm ve hastaneye yatma oranını azaltıyor. Hastalığa yakalansak bile hafifçe atlatıyoruz.

Peki İsrail’de tedaviye başlayan ya da ölen kişiler içinde niçin aşılıların sayısı artıyor? Cevabı oldukca kolay; bu sebeple aşılı olanların sayısı artıyor. Toplumun tamamının aşılandığı bir senaryoda tüm hasta ve ölüm vakaları aşılılar arasından çıkacaktı, benzer bir durum aşılama oranları yükseldikçe kendini gösteriyor. Fazlaca kolay bir mantık ile anlaşılabilecek ve aslına bakarsan beklenen istatistikleri çarpıtarak sunan kişiler, bu hareketleri ile aşı karşıtlarının eline hiçbir gerçekliği olmayan büyük bir koz veriyor. 

Fakat dünyanın dört bir yanından bilim adamları, aşıların etkili bulunduğunu, ölüm ve hastaneye yatış oranlarını azalttığını anlatmaya devam ediyor. Varyantlar ile ilgili de güncel olarak emek harcamalar yürütülüyor ve geliştirici firmalar ile bağımsız araştırmalar, varyantlar karşısında aşıların koruyuculuk oranlarını açıklıyor. Güvenmemiz ve takip etmemiz ihtiyaç duyulan veriler de tam olarak bunlar.

Netice olarak; 

Aşı karşıtı olmak, başı ağrıdığında ağrı kesici içerken ya da uçağa binip bir yerden bir yere giderken bilime bilincinde olmadan ‘güvenen’ insanların, toplumsal medyanın yıkıcı bir tesiri olarak ortaya çıkan davranışının bir sonucu. Bilimsel veriler, bilhassa de söz mevzusu insan sağlığı olduğunda güvenebileceğimiz yegane kaynak. Eğer oldukca şüpheciyseniz, değişik bağımsız kaynakları araştırarak da hakikatı bulabilir; bir bilimsel araştırmanın ‘yanlı, gerçek dışı, bizi kandırmak için’ olup olmadığını görebilirsiniz.

Dikkat etmemiz ihtiyaç duyulan ise bilimsel olarak kabul göreceği herhangi bir mecrada yayınlanmamış sözde ‘bilimsel araştırmalar’. Kişisel ‘görüşlerini’ bilimsel dayanaklar olmadan sunan sözde ‘bilim adamlarına’ aldırış etmeden, bahsi geçen mevzunun insan yaşamı bulunduğunun bilincine vararak karar vermemiz icap ettiğini unutmamalıyız.

Kaynak 1, Kaynak 2, Kaynak 3, Kaynak 4, Kaynak 5, Kaynak 6, Kaynak 7, Kaynak 8, Kaynak 9, Kaynak 10