Şimdiye Kadarki En Uzak Yıldız Ortaya çıkarıldı

1990 senesinde uzaya gönderilen Hubble Uzay Teleskobu, yapmış olduğu her keşifle sonsuz evrenin sürprizlerini ortaya çıkarmaya devam ediyor. Şimdiyse teleskobun, bugüne dek keşfedilen en uzak yıldızı -veya muhtemelen yıldız sistemini- tespit etmiş olduğu bildiriliyor. 

Resmi adı WHL0137-LS olan sadece onu keşfeden astronomlar tarafınca Eski İngilizcede “sabah yıldızı” ya da “yükselen ışık” anlamına gelen Earendel olarak isimlendirilen yıldızın, evrenin oluşumunun erken zamanlarından olduğu ifade ediliyor. Keşfe dair Nature’da piyasaya çıkan bir yazı ise bu antik yıldız hakkında daha birçok garip bilgiyi gözler önüne seriyor. 

Dünya’dan ve Güneş’ten 8,2 milyar yıl daha yaşlı

Araştırma makalesinde Büyük Patlama’nın gerçekleşmesinden bir tek 900 milyon yıl sonrasında bugün görünmüş olduğu şeklini almış olduğu tahmin edilen Earendel sisteminden yayılan ışığın Hubble’a ulaşmasının tam olarak 12,8 milyar yıl almış olduğu belirtiliyor. Bununla beraber Güneş ve Dünya’dan 8,2 milyar yıl daha yaşlı olduğu anlatılan yıldız sisteminin, Dünya üstünde mevcud ilk hayvan formlarından ise 12,1 milyar yıl daha yaşlı olduğu kaydediliyor. 

Üstelik Earendel, şimdiye kadar malum antik yıldız standartları içinde bile öne çıkıyor. Earendel’in, bu keşfe kadar malum en yaşlı yıldız olan 9,4 milyar yıl yaşındaki Icarus’tan 3 milyar yıl daha eski olması dikkat çekiyor. Bununla beraber çoğu zaman uzaydaki en parlak nesneler olması sebebiyle tespit edilmesi de bir o denli kolay olan en eski süpernovaların bile Earendel’den daha genç olduğu ifade ediliyor. 

Earendel’in bulunmuş olduğu galaksi olan Sunrise ark için ise Johns Hopkins Üniversitesi astronomu ve Nature gazetesinin baş yazarı Brian Welch, “Bu gökada, ön plandaki devasa bir gökada kümesinin kütleçekimsel mercek tesiri sebebiyle büyütülmüş ve uzun, ince bir hilal şeklinde gerilmiş benzer biçimde görünüyor” şeklinde kaydediyor. 

Earendel, evrenin erken zamanlarına ışık tutabilir

Welch ve ekibinin bir yıldız ekibi bulunduğunu idrak etmek adına üstünde üç buçuk yıl harcamış olduğu antik yıldız Earendel’in, evrenin zamanı hakkında pek oldukça yeni bilgiye hamile olabileceği tahmin ediliyor. “Uzak nesnelerle, evrenin geçmişini ve evrenin bugün olduğundan oldukça değişik görünmüş olduğu bir zamanı görüyoruz” şeklinde ifade eden Welch, “Bu erken dönemde galaksilerin değişik göründüğünü biliyoruz ve daha ilkin gelen nispeten azca sayıda yıldız nesli bulunduğunu biliyoruz.” diye de sözlerine ekliyor. 

Yıldızların, hidrojen ve helyum benzer biçimde daha hafifçe atomların nükleer füzyon kanalıyla karbon, oksijen ve hatta demir benzer biçimde daha ağır maddeler oluşturmak suretiyle bir araya gelmesiyle oluşan evrenimizdeki ağır elementlerin ‘fabrikaları’ bulunduğunu belirten Welch, Earendel’in, evrenin tarihinin erken evresinde, sisteminde muhtemelen helyumdan daha ağır oldukça azca malzemeye haiz olduğuna da dikkat ediyor. Mevzuya ilişkin olarak Welch, “Bu mercekli yıldızı detaylı bir şekilde incelemek, bizlere ilk günlerde yıldızların neye benzediğine ve yakın evrendeki yıldızlardan nasıl değişik olduklarına dair yeni bir pencere açıyor” şeklinde aktarıyor. 

Bununla beraber yakında operasyonlarına başlamış olacak olan James Webb Uzay Teleskobu yardımıyla Earendel’in tek bir yıldız sistemi mi yoksa bir yıldız sistemleri kümesi mi bulunduğunun da anlaşılması planlanıyor. Ek olarak, Earendel’in tek bir yıldız mı yoksa ikili bir sistem mi olduğu, sıcaklığı ve hacmi benzer biçimde bilgilerin de öğrenilebileceği düşünülüyor.