Yapacaklarını Unutma Durumu: Kapı Eşiği Tesiri

Arkadaşınızla bir mevzu üstünde konuştuğunuzu düşünün. Bu mevzu üstünde hararetli bir halde konuşurken aklınızda bir fikir belirdi. Kafanızın içinde o düşünceyi tartıyor, neler yapabileceğinizi düşünüyorsunuz. Bu anda tuvaletinizin geldiğini fark ettiniz ve wcye gitmek için kalktınız. Odanın kapısından geçtiğinizde kafanızda kurduğunuz fikir de birden gitti. Ne düşündüğünüzü hatırlamaya çalıştınız fakat hiçbir şey bulamadınız. Daha ilkin bu şekilde bir şeyle karşılaştınız mı? 

Muhtemelen her insanın başına gelen bu olayın bilimsel bir açıklaması bulunduğunu biliyor musunuz? Kapı eşiği tesiri (Doorway effect) olarak malum bu fenomen, bir kapı eşiğinden geçtiğinizde yada yeni bir odaya girdiğinizde beyinde oluşan bir zihinsel tıkanma sebebiyle gerçekleşiyor. Bir yeri kapayıp açabilen, başka bir yere geçmenizi elde eden kapılar, zihninizde bir nevi anahtar görevi görüyor. Bilim adamlarının “giriş amnezisi” adını verdiği bu unutma durumu nasıl ve neden gerçekleşiyor, engellemenin yolları var mı gelin bakalım.

Kapı Eşiği Tesiri nedir?

Bilgisayarda oturduğunuzu hayal edin. Oynadığınız oyun bitti ve siz de su içmek için mutfağa doğru yürümeye başladınız. O anda telefonunuza bir bildirim geldi ve size gelen mesaja cevap verdiniz. Bu sürede mutfağa vardınız, sadece siz en başta mutfağa ne için gitmiştiniz? Hatırlamaya çalışıyor fakat hatırlayamıyorsunuz. İşte her insanoğlunun başına gelen bu duruma kapı eşiği tesiri deniyor. 

Kapı eşiği tesirinin unutkanlıkla bir ilgisi yok. Devamlı değişiklik halinde olan beynimiz, bir insanoğlunun yaşamı süresince kendini geliştirir ve elbet değiştirir. Anıları parçalayarak saklayan beynimiz bu olayları hatırlamada değişik tepkiler verecektir.

Psikologlara bakılırsa kapı eşiği tesiri neden kaynaklanıyor?

Bu mevzuda araştırmalar hemen hemen oldukca erken seviyelerde. Bu mevzuda bazı teoriler geliştirilmiş durumda. Bu teorilerden ilkine bakılırsa bir kapıdan geçip değişik bir odaya girmenin beyinde zihinsel bir tıkanmaya neden olduğu düşünülüyor. Beynimiz, değişik bir ortama girdiğinde bu yeni ortama odaklanmak amacıyla geçmişe dair bazı anıları ortadan kaldırıyor. Bir nevi gereksiz görülen bu anı depoları arkaya itilerek yeni ortamın koşullarına odaklanılmış oluyor. 

Yaşanılan bu etkiyle ilgili oluşan ikinci teoriye baktığımızda ise bunun genetik hafızayla aktarıldığı sonucu karşımıza çıkıyor. Eski dönemler başta olmak suretiyle devamlı tetikte olması ihtiyaç duyulan insan beyni, mekan değiştirildiğinde tüm yoğunluğunu geçmiş zamandan şimdiki zamana yönlendiriyor.

Kapı eşiği tesiri sıhhat durumunu etkiliyor mu?

Bir kapıdan geçtiğinizde yaşadığınız unutkanlık deneyimi; beyniniz, hafızanız ve bilişsel yeteneklerinizde bir problem bulunduğunu göstermiyor. Bu her insanoğlunun başına gelen ve aslen beynin emek verme biçiminden kaynaklı olduğu kabul edilen bir durum. Haliyle bu durumu yaşamanız bir sıhhat problemi olduğu anlamına gelmiyor.

Bugün sizlere nerede ise her insanın başına gelen kapı eşiği tesirini açıkladık. Fikir ve yorumlarınızı bizimle paylaşmayı ihmal etmeyin.

Kaynak: 1, 2, 3