Asgari Ücretli Oranı Neden Türkiye’de Bu Kadar Yüksek?

Geçtiğimiz günlerde asgari ücretle çalışan işçi oranının %60’larda olduğu öne sürülmüştü. Peşinden Emek verme ve Toplumsal Güvenlik Bakanı Vedat Alim mevzuyla ilgili yapmış olduğu açıklamada asgari ücretle çalışan oranının %37 bulunduğunu dile getirmişti.  

Bakan Alim’in açıklamaları asgari ücretli oranının %37 olduğu yönünde olsa da DİSK verilerine nazaran bu oran %57 civarında. Kısaca mevzuyla ilgili değişik söylemler ve rakamlar mevcut. Nitekim Alim’in açıklamış olduğu sayı bile değişik ülkelerdeki orana kıyasla oldukça yüksek.

Bazı ülkelerin asgari ücretli çalışan oranları şu şekilde:

• Hollanda: %3 
• Almanya: %5 
• Fransa: %8 
• İrlanda: %11
• Bulgaristan: %14
• Polonya: %17 
• Romanya: %21 
• Avrupa Birliği averajı ise %9. 
• Türkiye’de ise %37 ila %60 arası olduğu tahmin ediliyor.

Asgari ücretli çalışan oranı AB’de averaj yüzde 9’ken Türkiye’de ise yüzde 40’larda.

Başkent Üniversitesi Internasyonal Finans ve Bankacılık Bölüm Başkanı Prof.Dr. Şenol Babuşçu’ya Türkiye’de asgari ücretli çalışan oranının neden bu kadar fazla bulunduğunu sorduk. Babuşçu’nun verdiği cevaplara nazaran bu durumun başlıca sebebi, vatanımızda çalışmak isteyen şahıs sayısına kafi gelecek iş olanağının bulunmuyor olması. 

TÜİK 2022 işgücü istatistiklerine baktığımızda da net bir halde görebiliyoruz: 

Bir öteki sebep de “kayıt dışı ödemeler”.  

İşverenler, SGK primini daha azca ödemek amacıyla bazen asgari ücretin üstünde bir maaş alan çalışanlarına elden ödeme yapmayı tercih edebiliyor. Resmi kayıtlarda asgari ücret alıyor şeklinde görünen, maaşının kalan kısmını elden alan çalışanlar da asgari ücret oranının artmasına sebep oluyor.  

Üzerine bir de alım gücümüzün düşmesi gerçeğiyle yüzleşiyoruz. 

Biliyorsunuz ki ki ekonomik olarak zor bir yılı geride bıraktık. 2022 yılı için açıklanan son enflasyon oranı %64,27’ydi. Yüksek enflasyon oranlarının getirisi ise asgari tutara meydana getirilen iki zam oldu. 2023’e yeni girdiğimiz şu günlerde ise asgari ücret bir kez daha artırıldı ve 8.506 TL oldu. Enflasyonun etkisiyle de asgari ücret artmış olsa da alım gücümüz düşmeye devam etti. 

Netice olarak da Şenol Babuşçu’nun da belirttiği şeklinde; ülkemizdeki çalışanları gelir sınıfına nazaran ayırdığımızda orta gelir grubundan düşük gelir grubuna büyük bir geçiş oldu. Bu durum da şişkin bir düşük gelirli grubu, dar bir orta ve yüksek gelir grubunu bununla beraber getirdi.  

Yazımızın başlangıcında asgari ücretli çalışan oranlarını aktardığımız birçok ülkede enflasyon oranları Türkiye’yle kıyaslandığında oldukça düşük. Mesela çalışanların yalnızca %5’inin asgari ücret almış olduğu Almanya’da 2022 yılı averaj enflasyon oranı %7,9’du. Bizim için düşük bir sayı şeklinde görünse de Almanya’da son 71 yılda görülen en yüksek enflasyon seviyesi bulunduğunu da hatırlatalım.

Diliyoruz ki 2023 yılının sonuna geldiğimizde ülkemizdeki enflasyon oranları düşmüş, asgari ücretle çalışan şahıs sayısı ve işsizlik oranları azalmış olur. Böylelikle düşük, orta ve yüksek gelir sınıfları içinde bir denge bulunduğunu tekrardan görebiliriz.