Hayalet Uçaklar Nasıl Oluyor da Radara Yakalanmıyor?

Uçaklar, hemen hemen insanlık zamanı için yeni bir teknoloji olsalar da sivil havacılığın yanı sıra bilhassa askeri alanda en mühim araçlar haline geldiler. Havadaki egemenlik bir ülkenin kaderini bile belirleyebilirken, elbet ülkeler de uçaklara olan yatırımlarını hızla artıyor.

Tayyare teknolojilerinde halk içinde kulağa en gizemli ve korkulu gelen konseptlerden biriyse ‘hayalet uçaklar’ idi. Peki, gökyüzünde kendisini düşmanlarından gizleyen bu uçaklar aslen nasıl çalışıyor? Hayalet uçakların mantığı nedir?

“Hayalet Tayyare” nedir?

Hayalet uçaklar, aslen ‘hayalet’ terimini duyunca hafızamızda oluşan algının aksine bu uçakların gözle görünmez olduğu anlamına gelmiyor. ‘Hayalet’ terimi, askeri alanda yalnız uçaklar değil, gemiler, tanklar ve bilimum araçlar için, bu araçların düşman sistemlerinden gizlenme kabiliyetine haiz bulunduğunu ifade ediyor.

Dolayısıyla hayalet uçaklar, tamamen düşman sistemlerinden gizlenmeye odaklanan, havada düşmanı gafil avlamayı amaçlayan ve hedef alınmamaya odaklanan savaş uçaklarını kapsıyor.

Hayalet uçaklar nasıl gizli saklı kalıyor?

Hayalet uçakların gizlenmesinde, öteki hayalet araçlarda da kullanılan bazı genel teknik ve yöntemler kullanılıyor. Uçakların aslolan gizlenmek istedikleri sistem ise düşman radarları oluyor. Bir tarafın havadaki ve karadaki gözü ve kulağı olan radar sistemlerinden gizlenmek, bu tarafın ruhu bile duymadan hava sahasına girilmesine, hedeflerin tespit edilmesine/yok edilmesine olanak sağlıyor.

Hayalet uçakların radarlardan gizlenmesini sağlamak için pek fazlaca çeşitli yöntem kullanılıyor. Fakat uçaklarda kullanılan gizlilik yöntemlerine geçmeden ilkin, gizlenmek istenen sistemin nasıl çalıştığını özetlemek gerekirse özetlemekte yarar var.

Radarın emek verme mantığını öğrenelim:

Yeryüzünde ve kara, deniz ve hava araçlarında yerleşik olarak bulunabilen geleneksel radarlar, tertipli aralıklarla çevreye elektromanyetik dalgalar gönderiyor. Bu dalgaların bir yere çarpıp yine alıcılara yansıması, etrafta bir birimin varlığına işaret ediyor.

Gönderilen ve alıcılara geri dönen elektromanyetik dalgalar, bilgisayarlar tarafınca çözümleme ediliyor ve dalganın geri dönüş açısı, geri dönen dalganın sertliği ve hızına bakılırsa alanda bulunan birimin konumu, yönü ve türü belirlenebiliyor.

Peki, hayalet uçaklar radarlardan nasıl gizleniyor?

Hayalet uçakların radarlardan gizlenmesini sağlamak da temelde uçağa yansıyan elektromanyetik dalgaların alıcılara geri dönmesini engellemekten geçiyor. Bu kapsamda tayyare üreticileri, elektromanyetik dalgaları değişik yönlere saptırmak yada dalgaların tayyare tarafınca emilmesini sağlamak için değişik yöntemler kullanabiliyor. Bu yöntemlerden bazıları şu şekilde:

Uçağın fizyolojik yapısı:

F-16 ve öteki ‘standart’ olarak kabul edilen savaş uçaklarına bakmış olduğunuzda, tayyare gövdelerinin pek de sivri yapılara yer vermediğini görebilirsiniz. Uçaklarda kullanılan bu tasarım, bilhassa havadaki direnci en aza indirmek ve dolayısıyla manevra ve hız kabiliyetini çoğaltmak için kullanılıyor.

Fakat hayalet uçaklarda durum daha değişik. F-117 benzer biçimde ikonik hayalet uçaklara bakmış olduğunuzda fazlaca daha köşeli, düz ve düzensiz açılarda konumlandırılmış paneller görebilirsiniz. Tayyare tasarımında kenarların ve yüzeyin düz olması, aerodinamik kabiliyeti düşürüyor olsa da geleneksel radarlardan gelen elektromanyetik dalganın değişik açılarda, alıcılardan uzak noktalara yansımasını sağlıyor.

Bu tasarımla beraber uçaktan geri yansıyabilen radar dalgaları, radar ekranlarında yalnız bir kuş kadar iz bırakıyor. Zira uçağa gelen öteki dalgalar, fazlaca değişik yönlere sektiriliyor.

Uçakların gövdesinde kullanılan dalga emici materyaller:

Hayalet uçaklarda kullanılan en tehlikeli sonuç gizleme yöntemleriyse uçakta kullanılan materyallerde karşımıza çıkıyor. Tayyare üreticileri, senelerdir araştırma ve geliştirme için milyarlarca dolar harcayarak uçakları radardan gizlemeyi sağlayacak yüzeyler ve bilhassa boyalar geliştiriyor.

Günümüzde en yaygın gizleme materyali olarak kullanılan boyalar, dalgaların emilmesini sağlayacak hususi mikroskopik yapılara yer veriyor. Yukarıdaki görselde de görebileceğiniz bu üçgen yapılar, gelen bir radar dalgasının yapıda hapsolmasını ve en sonunda burada seke seke enerjisini kaybetmesini sağlıyor. Böylece yansıyan dalgadan geriye ya fazlaca zayıf bir dalga, ya da asla dalga kalmıyor.

Uçağın termal izini azaltmak:

Bir uçağı radarlar ve öteki sistemler tarafınca görünür kılan en mühim faktörlerden biriyse hız ile tayyare yüzeyinde oluşan ve motorlardan çıkan ısı oluyor. Tayyare üreticileri, hava sürtünmesiyle tayyare yüzeyinde oluşan ısıyı düşürmek için hususi materyaller ve boyalardan destek alıyor.

Fakat iş motora ulaşınca ortaya bazı dezavantajlar yaratan çözümler çıkabiliyor. Hayalet uçaklar, uçakların yüksek hızlara ulaşmasını elde eden ‘afterburner’ benzer biçimde teknolojilerden yoksun kalıyor, motorları fazlaca daha düşük güçte çalışıyor. Bu sayede ortaya daha azca ısı çıksa da, tespit edilmeleri durumunda düşman birimlerinden sıyrılmasında manevra kabiliyetini büyük oranda düşürüyor.

Doğal motorlardaki ısı izinin düşürülmesi için de yeni motor teknolojileri üstünde maddi açıdan cep yakan ve kapsamlı emek harcamalar sürüyor.

Peki, bu uçakları tespit etmenin hiçbir yolu yok mu? Elbet var:

Tıpkı web ortamında beyaz-siyah şapkalı hackerlar arasındaki ilişkide olduğu benzer biçimde hayalet uçaklarda da aynı ilişki bulunuyor. Ülkeler, düşmanların hayalet uçaklarını saptamak ve gafil avlanmamak için bu uçakları tespit edecek yeni teknolojiler üstüne çalışmalarını gerçekleştiriyor.

Günümüzde hayalet uçakların tespitinde kullanılan yöntemlerden bazılarıysa şu şekilde:

• Düşük frekanslı radarlar,
• Birden fazla konumda bulunan elektromanyetik dalga alıcıları
• Uçakların ısılarını saptamak için kullanılan gelişmiş sistemler (Sonuçta uçaklardaki ısı hiçbir şekilde gökyüzüyle aynı olamıyor)