Yılanlar Kendilerini Sokarak Öldürebilir mi?

Bu zehir, proteinden oluşan ve tükürük bezlerinde üretilen bir salgıdır. Her yılanda bu zehirli salgı, yılanın türüne özgü olsa da özünde aynı ölümcül etkiyi yaratır. Örnek engerek, kara mamba, pama ve kobra benzer biçimde yılanlar malum en zehirli türlerden yalnız birkaçı.

Bu canlıların zehre ihtiyacı var diyebiliriz şu sebeple avladıkları hayvanları bu sayede etkisiz hale getirebiliyorlar. Peki her insana ziyanı olan bu salgının, yılanlar üstündeki tesirinin ne olduğuna gelin bir bakalım.

Zehir, yılanların avlarını sindirmelerine destek sunar.

The Rising Nepal

Yılanın zehrinin içindeki proteinler başka canlılar için yararlı değildir. Mesela insan etine enjekte edildiğinde birkaç saniye içinde şahıs hayata veda edebilir. Bu zehirde, büyük molekülleri hızlıca parçalayıp sindirebilmek için hususi enzimler bulunur. Böylece yılanlar, avlarının vücudunda bulunan protein, karbonhidrat, nükleotit (DNA VE RNA’nın yapı taşı) ve fosfolipidleri (proteinlerle beraber hücre zarının yapısında bulunur) kolayca parçalayabilir.

İşte bu nedenledir ki yılan, kendi boyundan büyük devasa canlıları bile tek ısırıkta ölüme yollayabilir. Bir de bu zehirde polipeptik toksinleri bulunur ki bu da zehrin oluşmasını elde eden elementleri içinde barındırır. Bu zehirli salgı, hücrenin yapısını ve işleyişini bozmuş olduğu için oldukça tehlikeli bir silahtır. 

Yılanın ısırığı, zehrin salgılanması için öldürücü bir vuruştur.

Peki neden bu böyledir? Şu sebeple yılanın dişleri bir dokuyu delip içine girdiğinde zehir, oluşturulan yaranın içine yavaş yavaş süzülmeye adım atar. Bazı yılanlarda durum değişik olabilir. Mesela kimi yılanlar tükürüğüyle bile zehir salgılayabilir. Kimileri de zehri fırlatabilirler ki orada bulunan canlılara artık geçmiş olsun demekten başka deva kalmaz.

Tüküren Kobra

Örnek, “tüküren kobra” bu hünerlere haiz olan bir yılan türüdür. Sadece zehri, karşısındakinin derisine değdiğinde onu derhal öldürmez, ona zarar verir. Bir tek avının gözüyle temas ettiğinde anında müdahale edilmezse bu tükürük ölümcüldür. Doğrusu bu zehir fırlatma işi direkt öldürme amacı taşımaz; bu, yılanların bir nevi kendilerini savunma davranışıdır.

Tüm yılanlarda zehir mekanizması dört ana bileşenden oluştuğu için aynı şekilde çalışır diyebiliriz.

Birinci bileşen zehir bezleri; baş bölgesinde ve boğazın arka tarafında bulunur. Bunlar zehri üretir ve zamanı ulaştığında kullanmak suretiyle depolar. İkinci bileşen, avı sarıp sarmalamaya yarayan ve kaç doz zehir salgılanacağına kabul eden, kafada bulunan kaslardır. Son vuruşu icra eden yer ise dişler ve ağzın içindeki kanallardır. Kanalları zehrin dişlere yetişmesi için bir yol benzer biçimde düşünebilirsiniz. Doğrusu bu döngü son olarak dişlerde tamamlanır ve zehir, dişlere akmış olur. 

Bu zehrin dışı seni yakar fakat içi sahibini de yakar.

UVA Today – The University of Virginia

Başta da belirttiğimiz benzer biçimde yılanların zehrindeki protein onlar için zararı olan değildir. Doğal şu şekilde bir durum var ki o da bu proteinlerin yılan için toksik bir etken yapabilmesi için zehrin vücudunun dokusuna yada kan dolaşımına karışması gerekir. Doğrusu evet; yılan, zehri ağız kanalıyla yuttuğunda bir zarar görmez. Onun mide asidi ve sindirim sistemindeki enzimler, zehri parçalayarak etkisiz hale getirir. 

Fakat diyelim başka bir yılan tarafınca ısırıldılar, o süre zehir direkt kan dolaşımlarına girer ve bu onlar için de öldürücü olur. Doğrusu en baştaki sorumuza döndüğümüzde; bir yılanın zehirden ölmesi için ya intihar edip kendini ya da başka bir türdeşinin gelip onu ısırması şarttır. Velhasıl yılanların zehri bu şartlar sağlandığında kendileri için bile ölümcüldür. 

Kaynaklar: Science ABC, Muhteşem Kanıtlar