Avrupalılar Neden Oldukça Azca Gökdelen İnşa Ediyor?

Giderek şehirleşen, nüfusu artan bir dünyada yaşıyoruz; bu da gökdelenlere olan ihtiyacı artırıyor. Fakat Avrupa, yoğun sözü geçen ve ekonomik açıdan bir fazlaca müreffeh bir kıta olmasına karşın oldukça yüksek binalar inşa etmeye sıcak bakmıyor.

New York’ta 302 gökdelen, Hong Kong’da 546 gökdelen varken; Avrupa’da ise bir tek 250 gökdelen var. Üstelik bunların yarısı bir tek üç şehirde bulunuyor: Londra, Moskova ve İstanbul.

Avrupalılar bu yapıları çirkin mi buluyor, yoksa oldukca başka sebepler mi var?

İstanbul

Gökdelenlerin ilk kez 19. yüzyılda Chicago’da ve sonrasında New York’ta yükselmeye başlamasının en mühim sebeplerinden biri, o alanlarda zamanı binaların bulunmamasıydı.

Aslına bakarsan kıta oldukca yeni denilebilecek bir tarihte keşfedilmişti. Roma’daki Kolezyum, Atina’daki Akropolis benzer biçimde zamanı yapılar bulunmuyordu. Avrupa’daki benzer biçimde eski fakat sağlam ve görkemli kamu binaları, evler de bulunmuyordu.

Manhattan Ilkin / Sonrasında

Ek olarak Avrupa’daki şehirlerin bir çok dar bir alana sıkışmak yerine geniş bir alana dengeli bir halde dağıldığı için buralarda yüksek yapı inşa etmeye gerek duyulmamıştı.

Amsterdam, Hollanda

Bilhassa İkinci Dünya Savaşı’nda Avrupa’da pek oldukca şehirdeki simge yapılar büyük hasar görmüş oldu. Savaştan sonrasında bunlar yıkılmadı ve büyük bir emek sarf edilerek özenle restore edildi.

Almanya’nınn Köln şehri, İkinci Dünya Savaşı’nda büyük hasar görmesine karşın restorasyonlar yardımıyla eski görünümüne tekrardan kavuşmuştu.

Mirası koruma arzusu baskın olunca gökdelenlere karşı hiçbir süre talep duyulmadı. Yalnız bazı şehirlerde gökdelenler terfi etti sadece bunlar da oldukça dar alanlarda toplandı. İstanbul’daki benzer biçimde bir düzensizliğe izin verilmedi

Kıta genelinde oldukca fazla gökdelen olmamasından kısmen görevli olan bir kavramdan da anlatmak gerekiyor: Brükselleşme.

1960’lardan kalma ruhsuz tasarımlı ve kutu benzeri binalar yüzünden kent manzarası ziyan olan Brüksel.

Belçika’nın başkenti Brüksel’de hiçbir süre gerçek bir gökdelen inşa edilmemiş olsa da; 1960’larda şehirdeki birçok bina, fena tasarımlı çağıl yapılara yer açmak için yıkıldı. Üstteki görselde o ruhsuz binaları kolaylıkla seçebilirsiniz.

Belçika’nın en etkili Art Nouveau yapılarından önde gelen Maison du People da bu yıkıma kurban gitti. Yerine Blaton Tower adlı yüksek bir bina inşa edildi. Alttaki görselde de gördüğünüz suretiyle şehrin dokusuna oldukça aykırı duruyor.

Blaton Tower

Fark gözetmeyen bu tekrardan yapılanmanın şehre verdiği ziyanı fark eden birçok mühim şahsiyet ve mimar, yapılanların “mimari kabahat” bulunduğunu söyleyerek “Brükselleşme” terimini ortaya çıkardı ve yeni kent planlaması kurallarının getirilmesi için emek harcamalar yapmış oldu. Brüksel vatandaşları, çevreciler ve koruma örgütleri ülke çapında protestolar başlattı.

Bu sayede, yeni binaların inşası mühim seviyede sınırlandırıldı ve zamanı binaların restore edilmesini ve şehrin kültürel dokusunun korunması sağlandı. Facadism isminde olan bir teknik kullanılarak çağıl tasarımlı binaların dış cepheleri, Avrupa’nın eski ve güzel duyu mimari tasarımlarına benzetildi.

Brüksel’deki bu durum, Avrupa’da çağıl binalara karşı genel bir hoşnutsuzluğa yol açtı ve bu tip çağıl binalar yavan ve ruhsuz olarak görüldü.

Bunun üstüne Avrupa’daki oldukca sayıda kent, benzer düzenlemeleri benimsedi ve yüksek binaları ya asla yapmadı ya da zamanı merkezlerden uzak bölgelere inşa etti (Paris’teki La Defense benzer biçimde).

La Défense, Paris

2000’li yılların başlarından itibaren Londra, Paris, Moskova, İstanbul ve Frankfurt benzer biçimde büyük finans merkezlerinde ticari alan talebi arttıkça gökdelenler yükselmeye başladı.

Londra, İngiltere

Nispeten daha ufak olan ve daha sakin bir halde büyüyen Avrupa şehirleri ise çevreyi ve vatandaşlarının yaşam standartlarını iyileştirmeyi daha oldukca önemsedi.

Öte taraftan bilhassa İskandinavya’daki ve Orta Avrupa’daki şehirler, ulusal ekonomileri içindeki önemini korurken, istikrarlı bir halde sürdürülebilirlik ve refah seviyesi bakımından zirvede yer almaya devam ettiler.

Kopenhag, Danimarka

Dünya giderek küreselleştikçe mimari trendler kutu benzeri yapılara kayıyor fakat bazı Avrupa şehirleri buna direnmeye devam ediyor. Gelecekte kim bilir Avrupa da bazı zorunluluklardan dolayı yüksek binaların esiri altında duracak fakat en azından İstanbul’daki benzer biçimde bir dağınıklık olmayacağı kati benzer biçimde görünüyor.

Bazı Avrupa şehirlerinin nasıl göründüklerine de bir göz atalım isterseniz:

Floransa, İtalya

Budapeşte, Macaristan

Porto, Portekiz

Strasbourg, Fransa

Edinburgh, İskoçya

Barcelona, İspanya

Prag, Çekya

Sizce de gökdelensiz daha güzel değiller mi?