Batı Roma İmparatorluğu’nun Müessese ve Yıkılış Hikayesi

Büyük Roma İmparatorluğu, dünyada kurulmuş ilk devletlerden biridir. İlk zamanlar cumhuriyet olan bu devlet, sonrasında bir imparatorluğa dönüşmüştür. Yüzyıllar içinde yaşanmış olan bazı olaylar sonucunda bu dev imparatorluk Doğu ve Batı Roma İmparatorluğu olarak ikiye ayrılmıştır. Doğu tarafını kısaca Bizans’ı 1453 senesinde Fatih Sultan Mehmet’in ortadan kaldırdığını biliyoruz. Peki ya Batı Roma İmparatorluğu’na ne oldu?

Doğu ile kıyaslamak gerekirse Batı Roma İmparatorluğu’nun ömrü epey kısa sürdü. Avrupa’nın temellerini oluşturan bir devletin doğuda ayakta kalıp da batıda çökmüş olması pek oldukca tarihçi için bile hala şaşırtıcı bir durumdur. Sadece o günün şartlarını şöyleki bir göz önüne alırsak epey de mantıklı gelmektedir. Gelin hakkında pek fazla bilgimiz olmadığı Batı Roma İmparatorluğu’nun kurum ve yıkılış hikayesine gelin yakından bakalım.

Batı Roma İmparatorluğu’nun kuruluşu ve yıkılışı:

Batı Roma İmparatorluğu’nu kim kurdu? 

Aslolan büyük Roma İmparatorluğu, milattan ilkin 27 senesinde Augustus tarafınca kurulmuştur. Aslına bakarsan öncesinde de bir cumhuriyet rejimine haiz olan bu devlet, Augustus’un tek adam olacak kadar büyük yetkiler alması ile bir imparatorluk haline gelmiştir. Roma İmparatorluğu’nun yüzlerce yıl içinde malum dünyanın neredeyse tamamını fethettiğini ve dünyanın en kuvvetli devletlerinden biri bulunduğunu esasen duymuşsunuzdur.

Gelelim mevzumuza. Bu büyük imparatorluğun batı ve doğu olarak ayrılması kısaca Batı Roma İmparatorluğu’nun kurulması aniden, bir şahıs tarafınca meydana getirilen bir vaka değildir. Aslına bakarsan imparatorluk sınırları epey geniş olduğundan eyaletlere bölünmüştü ve her bir eyalet kendi mahalli mahkemeleri ve liderleri tarafınca yönetiliyordu. Sadece devamlı tek bir imparator vardı.

284 senesinde tahta çıkan Gaius Aurelius Valerius Diocletianus, subay bir arkadaşını eş imparator seçerek devlet tarihinde ilk kez iki başlılık yaratmıştır. Şu demek oluyor ki ilk ayrılığın bu şekilde başladığını söylemek mümkün. Peşinden yaşanmış olan pek oldukca vaka, esasen yönetim olarak ikiye ayrılmış imparatorluğun I. Theodosius tarafınca resmi olarak ikiye ayrılması ile neticelenmiştir.

Batı Roma İmparatorluğu ne süre kuruldu? 

Değişik bir açıdan bakmak gerekirse Roma Cumhuriyeti imparatorluğa dönüşüp de doğu sınırları genişlemeye başladığı süre esasen ikiye ayrılmaya başlamıştı. Bir ucundan bir ucuna uçakla gitseniz bile bigün sürecek bir devletin tek bir merkezden yönetilmesi tam anlamıyla imkansızdır. Bundan dolayı esasen değişik yönetim merkezleri ve değişik mahalli liderler vardı.

Roma İmparatorluğu’nun iki başlı bir yönetim izlemesi kısaca iki imparatora haiz olması, 284 senesinde Diocletianus’un tahta çıkması ile başladı. Adı aynı olsa bile başkenti bile değişik olan bu iki yapı, I. Theodosius tahta çıkması ile birazcık sarsılmaya başladı ve sonunda 395 senesinde kati olarak ayrılarak Doğu Roma İmparatorluğu ve Batı Roma İmparatorluğu olarak tarih sahnesindeki yerini aldı.

Batı Roma İmparatorluğu’nun ömrü kaç yıl sürdü? 

Büyük Roma İmparatorluğu, 395 senesinde Doğu Roma İmparatorluğu ve Batı Roma İmparatorluğu olarak ikiye ayrıldıktan sonrasında aslına bakarsak pek de bir şey değişmedi. Aslına bakarsan ikili sistem uzun senelerdir kullanılıyordu ve hangi tarafın daha kuvvetli olduğu açıktı. Doğu Roma İmparatorluğu kısaca Bizans’ın 1453 senesinde İstanbul’un fetih edilmesi sonrası Fatih Sultan Mehmet tarafınca ortadan kaldırıldığını düşünürsek batı tarafı pek de öne çıkamamış görünüyor.

Roma İmparatorluğu, Avrupa’nın temellerini oluşturmuş bir devlet olmasına karşın bölündüğü yıllarda kendi haricinde da pek oldukca güç vardı. Kavimler Göçü sonrası esasen ortalık karıştığı için Batı Roma İmparatorluğu’nu pek ciddiye alan yoktu. Süre içinde git gide güç kaybeden batı tarafı yalnızca 81 yıl yargı sürebildi.

Batı Roma İmparatorluğu ne süre yıkıldı?

Avrupa’nın en iğrenç zamanlarından birinde kurulmuş olan Batı Roma İmparatorluğu; isyanlarla dolu kısacık bir ömre haiz olmuştur. Doğu tarafınca pek oldukca destek alsalar bile 395 senesinde kurulan devlet yalnzıca 81 yıl yargı sürebilmiş ve 4 Eylül 476 tarihinde yıkılmıştır. Elbet bu, kati yıkılış tarihidir. Yoksa oldukca daha ilkin canı çıkmıştı esasen.

Batı Roma İmparatorluğu nasıl yıkıldı?

Batı Roma İmparatorluğu nasıl yıkıldı sorusunun yanıtının bir kısmı aslına bakarsak Roma İmparatorluğu neden ikiye ayrıldı sorusunun yanıtında gizli saklı. 375 senesinde süregelen Kavimler Göçü, tüm dünyanın darmadağın etmiştir. Avrupa’nın o güne kadar görmediği Cermen kavimleri akın akın kıtanın her bölgesine yayılmış ve barbar olarak anılacakları sayısız eyleme girişmişledir.

Batı Roma İmparatorluğu, 395 senesinde ilk kurulduğu süre Avrupa’nın büyük bir kısmına hakimdi. Bu şekilde kuvvetli bir devleti batıracak olan ise barbar Cermen kavimlerinin yarattığı terör olacaktı. Fakat bunu rahat bir terör olarak görmemek lazım, Cermen kavimleri Batı Roma İmparatorluğu’nun en mühim eyaletlerini tam anlamıyla işgal ediyolardı. 

Batı Roma İmparatorluğu’nun işgal sürecinde doğu tarafı elinden geleni yapmış oldu ve hatta işgal edilen toprakların büyük bir kısmını geri aldı. Sadece tamamı kafi olmadı ve batı giderek güç yitirdi. İtalya Kralı tarafınca Batı Roma İmparatorluğu’na meydana getirilen federal devlet olma teklifi de reddedilince 4 Eylül 476’da tarihinde meydana getirilen toplantı sonrası İtalya Kralı, Batı Roma İmparatorunu tahttan indirdi ve kendini Batının Kralı duyuru etti. Bir devir böylece kapanık oldu.

Batı Roma imparatorları:

• Maximian, hemen hemen devlet ikiye ayrılmadan ilkin uygulanan tetrarşi sisteminde batı imparatoruydu.
• Constantius Chlorus, 293 senesinde batı imparatoru oldu.
• Constantius I Chlours, yalnızca bir yıl tahtta kalmıştır ve Büyük Kostantin’in babasıdır.
• Valerius Severus, yalnızca bir yıl tahtta kalmıştır
• Maxentius, başlatmış olduğu isyanı kazanarak 307 senesinde tahta çıktı.
• Licinius, batının bir kısmının imparatoru oldu.
• Honorius, Batı Roma İmparatorluğu’nun ilk imparatorudur ve 395 – 423 yılları aralığında yargı sürmüştür.
• Romulus Augustus, Batı Roma İmparatorluğu’nun son imparatorudur ve 475 – 476 yılları aralığında yargı sürmüştür. 

Batı Roma imparatorları ile Batı Roma İmparatorluğu imparatorlarının değişik olduğu dikkatinizi çekmiştir. Zira resmen Batı Roma İmparatorluğu kurulmadan ilkin de tetrarşi sistemi ile batının ayrı bir imparatoru vardı. Arada boş kalan dönemlerde devlet, kimi zaman doğu tarafınca kimi zaman de konsey tarafınca yönetilmiştir. 

Yüz yıldan kısa bir ömre haiz olan sadece tarih sahnesinde iz bırakan Batı Roma İmparatorluğu’nun kurum ve yıkılış hikayesinden bahsederek bu devlet hakkında bilmenizde fayda olan detaylardan bahsettik. Düşüncelerinizi yorumlarda paylaşabilirsiniz.