Covid Aşısı Kolumuzda Niçin İz Bırakmaz?

Çiçek hastalığı aşısı vücudumuzda iz bırakan aşılardan bir tanesi. 1973 ve sonrasında doğduysanız kolunuzdaki iz çiçek aşısı kaynaklı değildir. Zira aşılanma yardımıyla 1975 ve sonrasında bu hastalık görülmedi. Yalnız laboratuvarlarda tutuluyor. Nadiren de olsa birkaç olay görülebiliyor.

Variola virüsünün oluşturduğu çiçek hastalığına karşı bulunan çiçek aşısı tarihteki ilk aşıdır. Edward Jenner tarafınca bulunan aşı, 10 yıla yakın bir süre süresince insanları hastalıktan korumayı başararak milyonlarca insanoğlunun yaşamını kurtardı.

20. yüzyılda 300 milyon kişiyi öldüren hastalığın ne kadar korkulu bulunduğunu Aşık Veysel örneğiyle verelim.

Aşık Veysel’in iki kız kardeşi, yörede yaygınlaşan çiçek hastalığına yakalanarak yaşamlarını yitirdi. Peşinden Veysel de yedi yaşlarında aynı hastalıktan dolayı iki gözünü de yitirdi.

Kendi anlatımına nazaran: “Çiçeğe yatmadan evvel anam güzel bir entari dikmişti. Onu giyerek beni oldukca seven Muhsine hanıma göstermeye gitmiştim. Beni sevmiş oldu. O gün çamurlu bir gündü, eve dönerken ayağım kaydı ve düştüm. Tekrar kalkamadım. Çiçeğe yakalanmıştım… Çiçek sıkıntılı geldi. Sol gözümde çiçek beyi çıktı. Sağ gözüme de, solun zorundan olacak, perde indi. O gün bugündür dünya başıma zindan.“

Çiçek aşısı çoğu zaman dirseğin derhal altından kola yapılırdı ve öteki aşılara nazaran bir miktar daha büyük bir iz bırakırdı.

İz, hastalığın niçin olduğu yarayı çağrıştırır. Oluşan yara dokusu vücudun bir tepkimesidir. Skar isminde olan yara dokusu büyüyünce de geçmez.

Ek olarak çiçek aşısı izi dünyanın ilk aşı pasaportuydu. 20. yüzyılın başlarında ABD’de yaşayan hepimiz kamusal alana girmeden ilkin aşı izini göstermek zorundaydı.

1903 senesinde vardığında bir kararnameyle aşı izi olmayanların emek harcaması tamamen yasaklandı. O yıl yasaklar peş peşe geldi. Sadece aşılama karşıtı gösteriler hiçbir vakit dinmedi.

Bu sefer insanoğlu kezzap olarak malum nitrik asitle kollarında yara izi meydana getirmeye başladı. Aşı pasaportunun sahtesi her ne kadar acı verici olsa da insanoğlu yetkilileri bu şekilde kandırmayı başarıyordu.

Çiçek aşısı, günümüzde kullanılan öteki birçok aşıya nazaran değişik bir halde enjekte edilmekteydi.

Mesela, bir grip aşısı, birkaç deri katmanından geçirilerek kas içine sokulan tek bir iğne ucu ile verilir. Çiçek aşısı ise çatallı (iki uçlu) iğne kullanılarak yapılır.

Çiçek aşısını tatbik eden şahıs, deride birden fazla delik açardı. Aşı, deri altı doku şeklinde daha derin cilt katmanlarına nüfuz etmezdi. Enjekte edilen zayıf virüs bu dermal katmana ulaştığında çoğalmaya adım atar. Bu, papül olarak malum ufak, yuvarlak bir yumru oluşmasına niçin olur. Papül sonrasında sıvı dolu bir kabarcık şeklinde görünen bir hücre kesesine(vezikül) dönüşür. Sonunda, bu kabarık alan oluşur. Bu, başarıya ulaşmış bir aşı yapıldığını gösterir.

Aslına bakarsak pek oldukca şahıs kolundaki aşı izini çiçek aşısından kalma sanıyor fakat genel anlamda tüberküloz(verem) aşısının izidir.

Sol kolun omuza yakın bir bölgesine meydana getirilen bu aşının niçin olduğu iz çiçek aşısı izinden küçüktür. Tüberküloz (verem) aşısı izi 1980-1990 neslinde bulunuyor. Çoğu zaman doğumdan iki ay sonrasında yapılır. Okullarda meydana getirilen ise kızamık, tetanoz, difteri ve kabakulak aşılarıdır.

Tüberküloz aşısı çiçek hastalığı aşısı şeklinde intradermal yolla verilir. Kısaca deri içine enjekte edilir. Covid aşısı ise kas dokusu içine enjekte edilir. Bu yüzden iz bırakmaz.

Sol omuzunuzda doku izi bırakmış olan tüberküloz aşısı korona salgınında da hayatınızı kurtarmış olabilir.

Tüberküloz aşısının bir tek bu hastalığa karşı değil yarattığı “bağışıklık eğitimi” ile korona dahil başka patojenlere de etkin olduğu düşünülüyor. Johns Hopkins Üniversitesi de tüberküloz aşısı olmayanların Covid’den ~6x daha çok etkilendiğini açıkladı.

• Anne, kolundaki iz niçin oldu?
– Çiçek aşısı izi.
• Bende niye yok?
-Zira işe yaradı.

Kaynak: Healthline, The New York Times, History