Bilimsel Yazı Nedir, Nasıl Yazılır?

Yazı, hepimizin bilmiş olduğu gazete, mecmua ve web sitelerinde gösterilen bir yazınsal türdür. Bilimsel yazı ise bir yazı türü olarak kabul edilse bile aslına bakarsak bir yazınsal türden fazlasıdır. Şundan dolayı adı üstünde mevzusu bilimdir ve genel bir anlatıdan ziyade yazan kişinin bir mevzu hakkında yapmış olduğu emekleri en net şekilde mevzunun ilgililerine ve uzmanlarına sunmuş olduğu bir tür rapor olarak görülmektedir.

İster bilim hayatına yeni girmiş bir şahıs olun, ister mevzunun uzmanı bir profesör; kurallara ve sisteme uyduğunuz sürece bir bilimsel yazı yazabilir ve hatta bunu internasyonal bilim dergilerinde yayımlatabilirsiniz. Elbet asla kimse hadi oturayım ve bir bilimsel yazı yazayım deyip de bu şekilde bir rapor yazamaz, bilinmesi ihtiyaç duyulan mühim kurallar var. Bilimsel yazı nedir, nasıl yazılır benzer biçimde dört gözle beklenen mevzuları gelin tüm detaylarıyla inceleyelim.

Temelden başlamış olalım, bilimsel yazı nedir?

Temel bir tarif yapmak gerekirse bilimsel yazı; kişinin yapmış olduğu örneksiz bir araştırmaya dair sonuçların belirlenmiş formata uygun olarak hazırlanması ile oluşturulmuş rapordur. Bilimsel yazı, mevzusuna özgü yayın organındaki editörler ve mevzunun uzmanı bağımsız hakemler tarafınca denetlenir. 

Bilimsel yazı, söz mevzusu araştırma ile ilgili kişinin açıklamasıdır. Bu açıklama ile okuyucuya değerlendirme yapma, söz mevzusu deneyi tekrarlama ve benzeri emek harcamalar için olanak sağlanmış olur. Bundan dolayı derli toplu ve mütevazi bir şekilde sadece lüzumlu tüm bilgiyi verecek şekilde hazırlanmalıdır. 

Gelelim mevzumuza, bilimsel yazı nasıl yazılır?

• Bilimsel yazı yazımına hazırlık süreci
• Bilimsel yazı yazım süreci

Bilimsel yazı yazımına hazırlık süreci:

• Bilimsel yazının konusunu belirleyin.
• Yapacağınız çalışmanın amacını belirleyin.
• Mevzu hakkında literatür taraması yapın.
• Mevzu hakkında bulduğunuz kaynakları derleyin.
• Makalenizi nasıl özgünleştireceğinizi düşünün.

Bilimsel yazının konusunu belirleyin:

Bilimsel yazının mevzusundan ziyade belirlemeniz ihtiyaç duyulan aslına bakarsak makalede anlatacağınız çalışmanın mevzusudur. Düşünün, aklınızdaki mevzuda bir emek harcama yapmak hakikaten bilim dünyasının işine yarayacak mı? Alanınızda gereksinim duyulan bir mevzuda emek harcama yapmalısınız. Yoksa her insanın esasen senelerdir çalışıp durduğu popüler bir mevzuda emek harcama yapmış olup bunu bir bilimsel makalede sunarsanız ve eğer benzersiz bir netice bulamazsanız arada kaybolur gidersiniz 

Yapacağınız çalışmanın amacını belirleyin:

Bilimsel yazı çalışmasının hazırlık süreci düşünsel bir süreç olduğundan mevzunuzu bulduktan sonrasında düşünün; ben bu emek harcamayı niye yapıyorum, gayem nedir? Bir görüşü korumak için çaba sarfetmek mı istiyorsunuz yoksa bir görüşü çürütmek mi istiyorsunuz? Güvenli olun esasen bu soruların yanıtlarını bulmaya başladığınız süre ister istemez önünüzde bir yol haritası açıldığını da görmüş olacaksınız. 

Mevzu hakkında literatür taraması yapın:

Emek harcama yapacağınız mevzuyu ve amacınızı bulduktan sonrasında sıra geldi mevzu hakkında kaynak toplamaya şu demek oluyor ki literatür emek harcaması hayata geçirmeye. Mevzunuz ne olursa olsun daha ilkin hazırlanmış pek oldukca sav, kitap, mecmua, tutanak, bilimsel toplantı kaydı, sunum bildirisi, bilimsel nitelikli web sitesi ve gazete haberi bulabilirsiniz. Merkez kütüphaneler ve üniversite kütüphaneleri literatüre yetişme mevzusunda birer cevherdir. Elbet kaynağa ulaşmak için web araştırması yapmayı da dikkatsizlik etmeyin.

Mevzu hakkında bulduğunuz kaynakları derleyin:

Mevzunuz ne olursa olsun güvenli olun pek oldukca kaynağa ulaşacaksınız ve gene güvenli olun bunların büyük bir kısmı işe yaramaz olacaktır fakat gene de bu tarz şeyleri görmezden gelmeyin ve elinize geçen konunuzla ilgili ne var ise okuyun. Sonrasında başlayın derleme hayata geçirmeye. Mühim noktaların altını çizin, notlar alın, düşüncelerinizi ilave edin. Elediklerinizi neden elediğinizi, kaynak olarak aldıklarınızı neden seçtiğinizi not alın. Notlara kaynak ile alakalı bilgileri eklemeyi de dikkatsizlik etmeyin. 

Makalenizi nasıl özgünleştireceğinizi düşünün:

Eğer daha ilkin eşi benzeri görülmemiş bir mevzuda emek harcama yapmıyorsanız bilimsel makalenizi özgünleştirerek öne çıkarmak için bazı yöntemler izlemelisiniz. Bazı uzmanlar bunun için anket ve mülakat yöntemlerini kullanarak içinde ne olduğu zenginleştirmenizi önerirler. Bu aşamada yabancı dilde yazılmış yazıları inceleyebilirsiniz. Eğer daha ilkin dilimize çevrilmedilerse bu tarz şeyleri çalışmalarınızda kaynak göstererek kullanmanız, bilimsel makalenizi de daha örneksiz hale getirecektir. 

Bilimsel yazı yazım süreci:

• IMRAD formatını kullanma
• Başlık hazırlama
• Kısa özet hazırlama
• Giriş hazırlama
• Araç-gereç ve yöntemler bölümünü hazırlama
• Netice kısmını hazırlama
• Münakaşa yazma

IMRAD formatını kullanma:

Introduction, Methods, Results And Discussion özetlemek gerekirse IMRAD, Türkçesi ile Giriş, Yöntem, Sonuçlar ve Münakaşa; bilimsel makalelerde kullanılan yazım biçimidir. Çalışmanın mevzusunun raporlandığı bilimsel yazı bu biçime uygun olarak hazırlanmalıdır.

Başlık hazırlama:

Bilimsel yazının başlığı, her yerde görülen ve yazı hakkında ilk izlenimi veren bölüm olduğundan son aşama önemlidir. İçeriği minimum sayıda kelime ile en doğru şekilde yansıtmalı, kısaltma ve formüller içermemeli, içinde ne olduğu anlatmayacak kadar kısa olmamalı ve gereksiz kelimelerle dolu olacak kadar da uzun olmamalıdır.

Kısa özet hazırlama:

Kısa özet, adı üstünde yazdığınız tüm makalede neler bulunduğunu basitçe özetleyen kısa bir metindir. Pek oldukca okuyucu ilk olarak kısa özeti okur ve ilgisini çekerse makaleyi okumaya devam eder. Geçmiş süre kipinde yazılmalı ve makalede yer almayan bilgiler vermemelidir. Tek başına da yayımlanacağı göz önünde bulundurularak ana kısma bakmaya gerek kalmadan okunacak şekilde yazılmalıdır.

Giriş hazırlama:

Giriş kısmı aslına bakarsak okuyucuya emek harcamayı izah etme alanıdır. Burada problemden bahsedilir, neler incelenmiş olduğu anlatılır, hipoteze ve özetlemek gerekirse elde edilmiş sonuca yer verilir. Çalışmada kullanılan yöntem giriş kısmında anlatılır. Çalışmanın ana bulguları anlatılmalıdır. Emek harcama sonrası elde edilmiş sonuçlar da giriş kısmında en mütevazi haliyle okuyucuya sunulmalıdır. Ana bölümde yer edinen kısaltmalardan bu bölümde bahsedilebilir. 

Araç-gereç ve yöntemler bölümünü hazırlama:

İşte bu bölüm en detaylı yazılması ihtiyaç duyulan bölümlerden bir tanesi şundan dolayı okuyucu, buradaki bilgiler ışığında genel olarak tüm emek harcamayı değerlendirmektedir. Geçmiş süre kipinde yazılan bu bölümde, çalışmada kullanılan yöntem ayrıntılarıyla anlatılır. Çalışmanın tarif edilmiş olduğu ve gerekirse savunulduğu bölüm de gene burasıdır.

Netice kısmını hazırlama:

Netice kısmında artık çalışmanın detaylarından değil, emek harcama ile elde edilmiş sonuçtan bahsedilir. Yeniden eden veriler yerine örnek veriler kullanılmalıdır. Çalışmanın negatif yönlerine burada yer verilebilir. Eğer sonuçlar tablo şeklindeyse ve açıkça anlaşılıyorsa bir metin ile açıklamaya gerek kalmamıştır.

Münakaşa yazma:

Münakaşa artık zurnanın zırt söylediği bölümdür. Emek vermeden ve sonuçlardan bahsedilmez, olması ihtiyaç duyulan değerlendirme yapmaktır. Emek harcama ile alakalı değerlendirmeleri ve yorumları burada anlatabilirsiniz. Hipotezi destekleyip desteklemediğinizden bahsederek öteki çalışmalarla olan uyumunu ya da uyumsuzluğunu anlatabilirsiniz. Münakaşa bölümünü kısa bir özetle bitirebilirsiniz. 

Bilim dünyasındaki çalışmaların bel kemiği olan bilimsel yazı nedir, nasıl yazılır benzer biçimde dört gözle beklenen soruları yanıtlayarak mevzu hakkında bilmeniz gerekenlerden bahsettik. Elbet bilimsel nitelikli bir emek harcama olan bilimsel yazı oldukca daha detaylı bir mevzu sadece bu yazımızda asla bilgisi olmayanların mevzu hakkında düşünce sahibi olmasını hedefledik.