Böbrek Sağlığını Gösteren Kreatinin Nedir? Ne İşe Yarar?

Son yıllarda herhangi bir nedenden dolayı hastanede kan testi yaptırdıysanız onlarca karışık madde görmüş ve karşılarında belirli oranlar bulunduğunu fark etmişsinizdir. Her testte incelenen maddeler değişse de bir çok süre doktorlar, hastanın kreatinin seviyesinin de ölçülmesini isterler. Bu sebeple kreatinin seviyesi direkt olarak böbreğin doğru çalışıp çalışmadığını ve dolayısıyla hastanın sıhhatli olup olmadığını gösterir.

Kreatinin idrar ile vücuttan atılmış olduğu için eğer kan ya da idrar testinde yüksek oranda bu maddeden görülürse bunun anlamı, böbreklerin doğru emek vermemesi demek olabilir. Maalesef doğru çalışmayan böbrekler de pek oldukça değişik hastalığın habercisi olabilir. Gelin vücudumuzun mühim maddelerinden olan kreatinin nedir, ne işe yarar, averajı kaç olmalıdır, yüksek olması durumunda ne yapmak gerekir şeklinde soruların yanıtlarına bakalım.

Kreatinin nedir, ne işe yarar?

Vücudumuzda karaciğer tarafınca üretilen kreatin isminde bir bileşen vardır. Kaslar için lüzumlu enerjiyi elde eden kreatin maddesi ilk olarak kanda bulunan mikroskobik boyuttaki kümeler tarafınca onlarca defa süzülür. Kreatin bileşenindeki işe yarar maddeler süzüldükten sonrasında geriye kalan atıklar idrar ile dışarı atılır. İşte bu atık madde kreatinindir. 

Bu açıdan baktığımız süre kreatinin maddesi hiçbir işe yaramaz. Bu sebeple işe yarayan kreatindir, kreatinin ise bu bileşenin atığıdır. Sadece kreatinin önemi, herhangi bir böbrek kaynaklı hastalıktan şüphelenen doktorun istediği kan ya da idrar testinde ortaya çıkar. Kreatinin maddesinin kıymeti, böbreğin doğru çalışıp çalışmadığının en mühim göstergesidir.

Kreatinin testi niçin yapılır?

Aslen direkt olarak kreatinin testi olarak isimlendirilen bir kontrol yok. Genel kan taramalarında ve idrar testlerinde incelenen onlarca maddeden yalnızca bir tanesidir. Sadece kan doğru filtrelediğinde ve böbrek doğru bir halde dışarı attığında kreatinin maddesi düzgüsel değerler içinde olacağı için ehemmiyet taşımaktadır. Böbrek kaynaklı olabileceğinden şüphelenilen bazı hastalıklar ve rahatsızlıklar şu şekilde;

• Devam eden bitkinlik
• Konsantrasyon eksikliği
• Geçmeyen iştahsızlık
• Uzun devam eden uyku bozukluğu
• Göz çevresinde, yüzde, bilekte, karında, ayak bileklerinde şişme ve şişkinlik
• Köpüklü, kanlı, kahverengi idrar
• Azalan idrar miktarı
• İdrar yaparken yanma
• İdrar yapma düzeninde düzgüsel olmayan değişim
• Böbrekler ve yakınında uzun devam eden ağrı
• Yüksek gerilim

Buradaki hastalık ve rahatsızlıklara niçin olabilecek tanısı konulmuş başka bir sorununuz yoksa doktorunuz böbrek fonksiyon bozukluğundan şüphelenerek kan ya da idrar testi isteyebilir. Bu kan ya da idrar testi sonucundaki kreatinin seviyesinin düzgüsel değerler içinde olması, böbreklerin muntazam çalıştığını işaret eder. 

Kreatinin iyi mi ölçülür?

Hekim muayenesinin sonucuna ve hastanın sıhhat geçmişine gore eğer böbrek fonksiyon bozukluğundan şüpheleniliyorsa kan ya da idrar testi istenebilir. Genel olarak hastadan bigün ilkin oruç tutması ve et ürünleri tüketmemesi istenebilir.

Kan testi, hastadan alınan birkaç tüp kan ile yapılabilir. İdrar testi ise birazcık daha karışık olabilir. O an alınan tek örnek idrarla kreatinin oranı görüldüğü şeklinde 24 saat tertipli takip edilen ya da tertipli aralıklarla alınan idrarla meydana getirilen testler de şüpheyi ortadan kaldıracak sonuçlar verebilir.

Kreatinin kıymeti kaç olmalıdır?

Tüm dünya için geçerli net bir kreatinin kıymeti yok. Hastanın yaşı, cinsiyeti, sıhhat geçmişi şeklinde faktörler kreatinin tutarındaki değişikliklerin kabul edilir seviyede bulunduğunu izah edebilir. Sadece genel olarak bir kıymet vermek gerekirse şu şekilde verebiliriz;

• 18 – 60 yaş arası adam 0.9 – 1.3 mg/dL
• 18 – 60 yaş arası hanım 0.6 – 1.1 mg/dL
• 60 – 90 yaş arası adam 0.8 – 1.3 mg/dL
• 60 – 90 yaş arası hanım 0.6 – 1.2 mg/dL

Çocuklarda düzgüsel kreatinin kıymeti küçüklerde ay ay, büyüklerde ise yıl yıl değişebildiği için net bir kıymet vermek oldukça zor. Sadece erişkin ve yaşlı hastalarda genel olarak buradaki değerlerin düzgüsel bulunduğunu kabul edebiliriz. Gene de yalnızca bu sonuçlara bakarak hiçbir değerlendirme yapılmaz.

Kreatinin testi neticeleri ne anlama geliyor?

Düzgüsel kreatinin kıymeti baz alınarak meydana getirilen bir araştırma sonucu eğer kontrol sonucundaki değerleriniz yaşınıza, cinsiyetinize ve hastalık geçmişinize gore düzgüsel kıymet aralığında görülüyorsa doktorunuz böbrek fonksiyonlarının doğru çalıştığını söyleyecek ve bu ihtimali eleyecektir.

Değerlerinizin düzgüsel kreatinin değerlerinden birazcık düşük ya da yüksek olması daima büyük bir anlam ifade etmeyebilir. Bu sebeple böbreklerin doğru çalışmadığını gösterecek pek oldukça mühim unsur daha vardır. Kreatinin seviyesinin yüksek olması yalnızca doktorun şüphesini arttırır ve değişik testlere yönlendirebilir. 

Kreatinin niçin yükselir?

Düşük kreatinin kıymeti pek görülmediği için genel olarak hastalar yüksek kreatinin değerinden muzdariptir. Kaslarla direkt ilişkili olan bir madde olduğundan insanoğlu spor ile bağlantı kurarlar. Kas hacmi arttıkça kreatinin seviyesi birazcık yükselebilir sadece spor yüzünden asla düzgüsel değerlerin üstüne çıkacak kadar kreatin maddesi üretilmez.

Spor değil fakat beslenme şekliniz direkt olarak kreatinin seviyesini etkileyecektir. Bilhassa et ve et ürünleri ağırlıklı beslenen kişilerin kreatinin kıymeti, normalin %10 – %30 üstünde olabilir. Bu tür kişilere sebze ağırlıklı rejimler önerilir.

İster sıhhatli olun ister hasta, ne olursa olsun kucak kucak su içmeye dikkat edin. Su içerseniz kanınız daha sıhhatli bir filtreleme yapar ve böbrekler daha sıhhatli emek harcayarak kreatinin şeklinde atık maddeleri kolayca vücuttan dışarı atar. Vücudumuzda aklınıza gelen her organ ve uzuv için su tüketmek en etkili tedavilerden olacaktır.

Kan ve idrar testi sonuçlarında gördüğümüz ve böbrek fonksiyonları ile ilişkili olan kreatinin nedir, ne işe yarar, kıymeti kaç olmalıdır, yüksek olması ne anlama geliyor şeklinde dört gözle beklenen soruları yanıtladık. Burada anlattıklarımız yalnızca bilgilendirme amaçlıdır. Doktorunuza danışmadan herhangi bir karar vermeyin.