Bu 4 Bağlanma Stilinden Hangisine Sahipsiniz?

Bebek, kendisine bakım veren kişinin (bir çok süre ebeveyn olur fakat devamlı ebeveyn olmak zorunda değil) kendisine olan davranışları doğrultusunda yeni öğrenmeler gerçekleştiririr. Bu, kimi zaman beklemeyi öğrenmek olurken kimi zaman de umursamamayı öğrenmek olur. Bebeğin bu öğrenmeleri ileride yetişkinlikteki ilişkilerinin altyapısını oluşturur.

Bowlby’nin kurduğu, Ainsworth’ün geliştirdiği bu kuram daha sonraları Hazan ve Shaver (1987) tarafınca yetişkinlikteki duygusal ilişkilerin açıklanabileceği bir kurama dönüştürülmüştür. Bu kuram, yetişkinlerin duygusal ilişkilerinde görülen pozitif yönde yada negatif pek oldukça durumu açıklamada en uygun kuram olarak gösteriliyor. Bowlby’e bakılırsa bağlanma genel olarak 0-2 yaş içinde gerçekleşir.

Bağlanma Stilleri:

Ainsworth (1978) “Yabancı Durum Testi” deneyleri sonucunda bebeklerde 3 bağlanma stilinin bulunduğunu farkına varır: Güvenli bağlanma (secure attachment), Gerilimli kaçınan bağlanma (anxious-avoident attachment), Gerilimli direnç gösteren bağlanma (anxious-resistant attachment). Sadece Hazan ve Shaver 1987 senesinde bu bağlanma stillerine bir yenisini ilave ederek bu sayıyı 4’e çıkardılar: Dağınık/yönü belirsiz bağlanma (disorganized attacment). 

Güvenli Bağlanma

Çocukluk: Anne babaları ile daha oldukça zaman geçiren ve gereksinimlerine süratli cevap alabilen çocuklar, ebeveynlerinden ayrı kaldıklarında üzülürler ve anne babaları geri döndüğünde sakinleşirler. Yabancı insanoğlu yerine daima ebeveynlerini tercih ederler.

Kontrol: Çocuk, kendisine bakım veren kişinin gidişine makul bir tepki gösterip bir süre sonrasında sakinleşir. O şahıs geri ulaştığında de rahatlayıp ona olan sevgisini ve özlemini gösterdikten sonrasında o ulaşmadan önce oynadığı oyununa devam eder.

Yetişkinlik: Yetişkinlik yıllarında uzun vadeli ilişkilere güvenirler, yüksek bir öz güvene haiz olurlar, yakın ilişki kurmaktan keyif alırlar ve başkalarıyla duygularını paylaşma mevzusunda daha rahat olurlar.

Gerilimli Direnç Gösteren Bağlanma

Çocukluk: Çocuk kendisine bakım veren şahıs yanındayken dünyanın en mutlu çocuğudur. Oyunlarını oynar, etrafı keşfeder. Sadece çağırdığında bağlandığı kişinin cevap vereceğinden, ihtiyacını karşılayacağından güvenli olmadığıı için ayrılığa direnir. Genel anlamda tutarlı tepkiler sergilemeyen, ayrılıkla tehdit eden ebeveynlerin çocuklarında görülür.

Kontrol: Çocuk, bağlandığı kişinin ayrılığına aşırı tepki verir. O gelene kadar sakinleşmez. Ulaştığında dahi sakinleşmesi süre alır. Tepki gösterir (Anneye vurma, ağlamaya devam etme şeklinde).

Yetişkinlik: Partnerlerinden yüksek düzeyde yakınlık, onay ve ilgi beklerler. Reddedildiklerinde fazla duygusal davranırlar ve endişelenirler. İlişkilerinde devamlı kaygılı düşünceler yaratırlar, partnerleri uzakta olduğunda kıskançlık seviyeleri artar.

Gerilimli Kaçınan Bağlanma

Çocukluk: Bu çocuklar ebeveynlerinden gelen bir ilgiyi reddetmezler sadece gene de bir ilgi arayışında değildirler. Ebeveyn ve başkası içinde bir tercihte bulunmazlar. Yetişkinlikte ise yakın ilişki kurmakta zorlanırlar şundan dolayı kolay kolay bağlanamazlar ve ayrılıkları kolaylıkla atlatırlar. 

Kontrol: Kendisine bakım veren kişinin odadan çıkışı, gelişi onu asla ilgilendirmez. Kafasını kaldırıp bakar, asla takmaz ve oyununa devam eder. 

Yetişkinlik: Çeşitli bahaneleri öne sürerek yakınlık kurmamayı tercih edebilirler. Partnerlerini stresli dönemlerde desteklememeleri, hislerini ve düşüncelerini onlarla paylaşmamaları ilişkilerde mesele yaşamalarına neden olabilir.

Dağınık/Yönü Belirsiz Bağlanma

Çocukluk: Bazı anne babalar çocuklarını dışlayarak onları komik duruma düşürürler ve onlarla ilgilenmek yerine çocuklarına karşı kaygı duyarlar. Bu davranışlara maruz kalan çocuklar, ebeveynlerine karşı saldırgan davranışlar geliştirirler.

Kontrol: Bakım veren kişinin odaya giriş çıkışlarında zamansız hareketler, donup kalma, hareketlerde yavaşlama görülebilir.

Yetişkinlik: Bu şekilde büyüyen çocuklar ileride antisosyal davranışlar sergilerler, suça eğilimli olurlar. Yakın ilişki oluşturmak isterler sadece kendilerini incinmekten korumak için duvarlar örmeye yatkındırlar. Partnerlerine karşı aşırı sevgi ya da nefret içinde gidip gelirler.

Güvenli bağlanamamış olan çocuk, ileride değişik bir bağlanma stili geliştirip yine güvenli bağlanabilir mi?

En sağlıklı bağlanma stili güvenli bağlanma olduğundan dolayı hedef o olmalıdır. Yaptığınız araştırmalar sonucu çocuğunuzun ya da kendinizin bağlanma stilinde problemler bulunduğunu fark ettiğinizde ilk adımı atmış sayılırsınız. Artık yapmanız ihtiyaç duyulan, sorunlarla yeni başa çıkma stratejileri bulup onları uygulamak olmalıdır. Bu süreçte ailenizden gelecek olan toplumsal destek ve partnerinizden alacağınız duygusal destek ile bağlanma stilinizi değiştirmeniz kolaylaşacaktır.

Mühim Not: Bu yazı bilgilendirme durumunda olup tanı konulması amacıyla yazılmamıştır. Tanı ve tedavi süreçleri için ruh sağlığı uzmanlarından psikososyal destek almalısınız.

Kaynaklar: 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7