Bu Listeye Dahil Olan Tayyare Yolculuğu Yapamıyor: Kara Sıralama

İstatistiklere nazaran dünya genelinde her gün 10 milyondan fazla yolcu, uçakla gezi ediyor. Bu yolculardan bazıları havacılık kurallarına uymayan davranışlarda bulunabiliyor. Mesnetsiz bomba suç duyurusunda bulunma, görevlilere yada yolculara fena davranma benzer biçimde pek fazlaca uygunsuz davranışta bulunanlar olabiliyor.

Kuralları çiğneyen bu yolcular hakkında yasal işlem uygulanıyor. Bunun yanı sıra havayolu şirketleri de bu kişilere bazı yaptırımlar uyguluyor. Bunlardan biri de kara sıralama uygulaması.

2019 Nisan’ında toplumsal medyada fazlaca fazla konuşulan bu vakası hatırlarsınız; bir kadın, uçağın gecikme yapmasını öne sürerek havayolu şirketinin yer personeline ağır hakaretler etmişti.

Çalışana hakaret eden kişi, toplumsal medyada linçlendi ve arkasından Atlasglobal tarafınca kara listeye alındı. Bu kişinin bundan sonrasında Atlasglobal’den bilet alması mümkün olmayacak.

Peki bu kara sıralama uygulaması tam olarak nedir?

Havayolu şirketleri, güvenlik prosedürlerini çiğneyen bazı yolcuları uçuşlarına almayabiliyor; tıpkı oteller ya da otomobil kiralama şirketlerinin de kimi süre uyguladığı benzer biçimde. Kara listeye alınan kişiler, bu şirketlerden bilet almaya çalıştıklarında sistem otomatikman kabul etmiyor. Bilet alırken kabul edilen şartlar sebebiyle şirketlerin belirlediği anlaşmayı kabul ettiğiniz için yasal olarak da bu hakka sahipler.

Çeşitli havayolları şirketleri tarafınca kara listeye alınan yolcuların yapmış olduğu bazı uygunsuz davranış örnekleri şunlar:

• Görseldeki örnekte Antalya’dan Kiev’e inen bir uçakta en arka bölümde oturan bir kadın, inmek için ön kapıya kadar yürümeyi beklemek yerine, acil iniş kapısını açarak uçağın kanadında yürümüştü. Bunun sonucunda havayolu şirketi tarafınca kara listeye alınmıştı.
• Rapçi Snoop Dogg, yolcu salonunda tarafındaki ortalama 30 kişiyle beraber büyük bir kavga çıkardığı için bir firmanın kara listesine alınmıştı.
• Model Naomi Campbell, valizinin kaybolması üstüne hiddet nöbeti geçirmesi sonucu yaptıkları sebebiyle para cezasının yanı sıra 200 saat cemiyet hizmeti görevinde bulunmakla cezalandırılmıştı. Ek olarak havayolu şirketi tarafınca kara listeye alınmıştı.
• Cinsel organına, yalan söyledikçe burnu uzayan Pinokyo dövmesi yaptırıp bunu da uçakta yolculara göstermeye teşebbüs eden bir adam, bir İngiliz havayolu şirketi tarafınca kara listeye alınmıştı.
• Bir Amerikan havayollarının uçağına binen bir adam, yanına oturmuş olduğu kadına, çantasında taşımış olduğu çakmak gazı tüpünü açıp uçaktaki herkesi bayıltacağını söylediği için tüm uçuşlardan men edilmişti.
• Bu örnekler haricinde ise sövgü etme, cinsel rahatsızlık, hiddet nöbeti, sigara içme, sarhoşluk, pandemide maske takmama, havayoluna ilişkin vasıta gereçlere zarar verme, mevzuat dışı elektronik aygıt bulundurma benzer biçimde nedenlerle fazlaca sayıda yolcunun kara listeye alındığı biliniyor.

Internasyonal Havayolu Taşıyıcıları Birliği’ne (IATA) her yıl averaj 10 bin yolcu rapor ediliyor.

Bazı ülkelerde ise tüm havayolu şirketleri ortak veri tabanı tutuyor. Bir şirkette kara listeye giren yolcunun vaka çıkarma riski sebebiyle o yolcu öteki firmalar tarafınca da uçurulmayabiliyor.

Çin’de bunun örnekleri fazlaca daha çok. Toplumsal puanlama sisteminin olduğu ülkede, kara listeye giren 25 milyon kadar şahıs uçağa, ortalama 10 milyon şahıs de yüksek süratli trene binmekten men edildi.

Kaynaklar: 1, 2, 3, 4