Bulutlu Havalarda Neden Uzaya Roket Fırlatılamaz?

Uzaya roket fırlatmak, bilim adamlarının uzun devam eden emekleri sonucunda gerçekleşen bir girişimdir. Sadece uzaya bir vasıta göndermek için insan eliyle meydana getirilen hesaplamalar devamlı kafi olmayabilir.

Tabiatın da kendine gore kuralları olduğundan evindeki hesap her daim çarşıya uymaz. Bundan dolayı, bir roket fırlatmak isteniyorsa bu kurallar da hesaba katılmalıdır. Peki, tabiatın kuralları bu mevzuyla ilgili bizlere tam olarak neler söylüyor?

Negatif hava şartları devamlı roket fırlatmak için engeldir.

Cape Canaveral’da (Florida Kennedy Uzay merkezinde bulunan uzay aracı fırlatma sahası) fena hava koşulları sebebiyle ertelenen uzay mekiği fırlatmalarının ortalama üçte birinin, yıldırım çarpması tehdidine bağlı olduğu ifade ediliyor. Gene burada çalışan, ABD Hava Kuvvetleri 45. hava filosundan Travis Longmire mevzuya ışık tutarak “Fırtınalı bir havaya 30 dakika kala, havaya 10 mil yakındaki bir mesafeden kesinlikle roket fırlatamayız’’ diyor.

Şimşek, büyük mesafelere sıçrayabildiği için fırlatılan rokete çarptığı anda roketin tüm yönlendirme sistemleri dönem dışı kalıyor. Böylece uzaya fırlatılmak istenen bir roket, yaşanabilecek bu aksilik sebebiyle insanların yaşamış olduğu herhangi bir yerleşim yerine düşebiliyor. Ki bu uzmanların son olarak isteyeceği şeydir.

Kapalı, yağmurlu ve gök gürültülü bir hava da kesinlikle bu işlem için uygun değildir. Hatta şiddetli esen rüzgâr da oldukça büyük bir problemdir. Bu sebeple roketlerin bir çok, çoğu zaman 40 knot’tan (saatte 1 deniz miline eşit hız birimi) daha azca oranda esen rüzgarlar varken fırlatılacak şekilde üretiliyor. Bunun sebebi daha şiddetli rüzgarların, roketi rotasından ayırıp oradan oraya savuracağının tespit edilmiş olmasıdır. 

Başka bir mesele; havadaki kalınca bulutların arasından geçen roketin yıldırım çarpmasına neden olması. Uzay aracının yakıt tankları, bu vasıta, bulutların arasından geçerken üstüne yıldırım çekebilecek kadar enerji yükü oluşturur. Bundan dolayı rokete yıldırım çarpması istenmiyorsa kesinlikle büyük bulutların arasından fırlatılmaması gerekir.

Ek olarak yakıt ikmali esnasında (havada bir araçtan diğerine yakıt aktarma işlemi) hava durumu sebebiyle yaşanmış olan bir sorun de gene fırlatmanın ertelenmesine sebep olabilir. Bu sebeple yakıt aktarma işlemi negatif hava koşullarında tamamlanamaz. Artemis’in ertelenmesi de bir ihtimal bu şekilde bir sebepten yada yukarıda bahsedilen öteki sebeplerden kaynaklanmış olabilir.

Peki hangi koşullarda roket fırlatılabilir?

Açık hava her daim roket fırlatma işlemi için uygundur. Bu sebeple havanın açık olması demek, kalkıştan kısa bir süre sonrasında yaşanabilecek beklenmedik bir durumda fırlatma iptal edilmiş olduğu takdirde geri dönüşün sağlanması demek. Kısaca her daim bir roket fırlatılırken acil iniş koşullarını da gözetmek gerekiyor.

Artemis1′

Hava durumu hiçbir süre yüzde yüz tahmin edilmeyeceği için NASA yetkilileri buna da kendilerinde bir çözüm bulmuş. Bu çözüm şöyleki ki fırlatma işlemi için herhangi bir tehlike ortaya çıkarsa hava durumu görevlisi kendilerine anlık bir rapor veriyor. Böylece hava durumunun açık mı kapalı mı olacağının belirsiz olduğu günlerde bu rapora gore görevi ertelebiliyorlar.

Kaynaklar: Live Science, The Guardian, Space