Çip Krizinin Sebebi Hakkında Bilmeniz Gerekenler

Asla şüphesiz ki silikon çipler, dünyanın ‘dönmesini’ elde eden makinelerin oldukça mühim ve hatta kim bilir en mühim parçası. Otomotiv sektöründen elektronik sektörüne, pek oldukca değişik sektör üretim için çiplere gerekseme duyuyor.  

Sadece COVID-19 pandemisinin tüm dünyayı tesiri altına almış olduğu 2020 yılından beri dünyada oldukca ciddi bir çip kıtlığı sıkıntısı yaşanıyor. Şu ortalama iki senelik süreçte pek oldukca sektörde çip krizi sebebiyle üretime ara verilmesi gerekti ve pek oldukca yapınak da üretim yapamadığı için kapatılmak mecburiyetinde bırakıldı. COVID-19 salgının bu krizin yaşanmasındaki en mühim sebeplerden birisi olduğu doğru; fakat bu demek değil ki tek neden bu. Çip krizi aslen pek oldukca değişik faktörün birleşmesinin bir sonucu olarak ortaya çıktı. Gelin bu faktörler neymiş, beraber bakalım. 

Krizin temeli aslen 2020 yılından öncesine dayanıyor

Çip krizinin bu aşama büyümesindeki en büyük etkenlerden ikisi, çip üreticilerinin dikkatini çekmek adına bazı endüstriler içinde yaşanmış olan rekabet ve son aşama fena bir planlama. Organik afetlerin bile bu krizde görevi bulunduğunu düşündüğümüzde çip krizinin yanlış zamanda denk gelen bir takım probleminin ürünü olduğu söylenebilir. 

IDC’den yarı iletken grubun Program Başkan Yardımcısı olan Mario Morales’e gore birincil sebep; silikon çip üreticilerinin başta otomobil üreticileri olmak suretiyle tüm sektörleri doygunluk etmeye kafi gelecek kadar üretim yeri inşa etmeleri için yeteri kadar teşvik olmaması. Morales, pandemi esnasında yetersizlik sebbeiyle otomotiv sektöründeki orijinal ekipman üreticilerinin tedarik zincirindeki bir çok siparişi iptal ettiğini ve bu durumdan mutsuz olan tedarikçilerin salgına karşın iyi durumda olan başka pazarlara yöneldiğinin altını çiziyor. 

Doğal problemler bu şekilde de sınırı olan değil. Görünen o ki çip krizinin ilk izlerine pandemiden 2 yıl öncesinde, 2018 senesinde rastlamak mümkün. Örneğin 2018’in sonbaharında ABD’nin Çin’e ticari yaptırımlar uygulanması kararını alması sonrasında Çin’in en büyük akıllı telefon üreticilerinden birisi olan Huawei, yaptırımlar uygulanmadan evvel büyük çaplı bir çip siparişinde bulunmuş oldu. Bunun arkasında kalmak istemeyen Apple ve öteki rakipler de organik olarak Huawei’nin yolunu takip etti. 

Pili olan yada duvara monte edilen nerede ise her şey çip tabanlı teknolojiden yararlanır. Karantinalarla beraber pek oldukca insanoğlunun eve tıkılıp kalması ve evden çalışmak zorunda olması sonrasında bulut bilişim hizmetlerine olan talep tavan yapmış oldu. Bununla beraber dünyanın en popüler elektronik ürünü olan akıllı telefonlara olan ilgi her geçen gün daha çok artmakta; kripto girişimcilerinin de vakaya dahil olarak grafik işletim birimlerine (GPUs) yöenlmesiyle problem giderek büyüdü ve büyümeye de devam ediyor.

Yarı iletkenler benzer biçimde öğelerin karmaşıklığı da mühim faktörlerden birisi. Intel’in eski patronu Craig Barrett’e gore firmanın mikroişlemcileri, bir insan tarafınca yapılmış en karmaşık cihazlar. Üretim süreci öylesine duyarlı ki, yarı iletkenlerin yapıldığı odalar hastane ameliyathanelerinden bile daha temiz! Şu demek oluyor ki anlayacağınız son aşama zor bir üretim sürecine sahipler ve üretim için lüzumlu olan zaman ile milyarlarca dolar para da cabası. O şekilde ki bir çipi baştan sona yapması ortalama 3 ay alıyor ve bu süreçte milyar dolarlık makinelere gerekseme duyuluyor. 

Tüm bunların yanında bazı dış faktörlerin de katkısı oldu. ABD’nin çip üretiminin büyük bölümünün yapıldığı Teksas’taki elektrik kesintileri ve Tayvan’daki kuraklık da kıtlığa katkıda bulunmuş oldu. Tayvan hükümetinin emirleri dolayısıyla dünyanın en büyük çip üreticisi TSMC, çip üretimi için oldukça mühim olan su kullanımını azaltmak mecburiyetinde bırakıldı ve bu sebeple üretim de azaldı.

Küresel çip krizi ne vakit bitecek?

Hal bu şekilde olunca çip üstüne kurulu olan tüm sektörlerde ciddi dalgalanmalar yaşandı. Son iki yılda bilhassa otomobil üretiminde mecburi azalmaya gidilmesiyle beraber krizin etkilediği tüm sektörlerde ürün kıtlığı yaşanmaya başlandı ve bu da üstün dereceli artışlarla fiyatlara yansıdı. Bir çok otomobil üreticisi devi fabrikalarını kapatırken, bazıları da duruma uyum sağlamak amacıyla ürün tasarımlarında değişikliğe gitti. BMW benzer biçimde markalar artık bazı modellerinde dokunmatik ekran olamayacağını açıklarken, Tesla müşterileri de yeni aldıkları araçlarındaki USB bağlantı noktalarının noksan bulunduğunu belirtti. Öteki bir yanda mobil sektörü için de aynı durum geçerli. Mobil üreticisi devi Apple, daha ilkin yapmış olduğu bir açıklamayla çip krizi yüzünden iPhone 13 taleplerine yetişemediğini duyurmuştu. Peki bu kriz ne vakit bitecek? 

Bir çok şahıs küresel çip kıtlığının 2022’de sona ereceğini tahmin etse de Intel CEO’su Pat Gelsinger’a gore bu en erken 2023’de mümkün olacak. Krizin 2022’de çözüleceğine inananlardan AMD CEO’su Lisa Su ise üretimin zor olacağını; sadece krizin gelecek yıl birden olmasa bile zaman içinde daha iyi bir hal alacağını düşündüğünü aktarıyor.