Aşağılık Kompleksi ve Baş Etme Şekilleri

Kendinizi devamlı olarak yetersizlik duygusuyla baş etmeye çalışırken bulduğunuz oluyor mu? Uzmanlara nazaran yetersizlik duygusunun derinlerine inildiğinde, aşağılık kompleksi olarak adlandırılan duygu durumuna varılıyor. Hem fizyolojik hem ruhsal yetersizliğe işaret eden aşağılık kompleksinin detaylarını beraber inceleyelim. 

Bireysel Psikoloji ekolünün kurucusu Alfred Adler tarafınca geliştirilen ‘‘Bireysel Psikoloji’’ kuramı ve ‘‘Kimlik bunalımı’’ terimini ilk kez kullanan psikolog olarak malum Erik H. Erikson’ın ‘‘İnsan Gelişiminin 8 Evresi” kuramı içinde yer alarak günümüzde malum anlamına kavuşmuş olan aşağılık kompleksi, en genel tanımıyla ferdin, gerçek yada düşsel kaynaklardan beslenen; kendisini fizyolojik ya da ruhsal olarak yetersiz, değersiz ve önemsiz görmesine sebep olan duyguya verilen isimdir. Devamlı hissedilen ve buna bağlı olarak tesiri günden güne artan bu duygu, bireyi durmaksızın karşılaştırma halletmeye iterek çevresindeki öteki insanlardan daha aşağı olduğu gerçeğine inandırır. 

Aşağılık duygusu ve Alfred Adler’in bireysel psikoloji kuramı

Aşağılık duygusunun temel taş görevi görmüş olduğu Alfred Adler’in Bireysel Psikoloji kuramı, bireylerin; yaşamın ilk evresinde kendisini daima erişkin bireylerle karşılaştırdığını ve aşağılık duygusunun meydana getirilen tüm bu karşılaştırmaların naturel bir sonucu bulunduğunu ileri sürer. İlk adımda oluşan bu duyguyu üstünlük duygusuna dönüştürme çabası ise ferdin yaşamının akışında görülen olağan bir efordur. Buna nazaran yaşam, negatif duyguyu (aşağılık duygusu) pozitif duyguya (üstünlük duygusu) çevirmekle geçer. 

Aşağılık duygusu ve Erik. H. Erikson’ın insan gelişiminin 8 evresi kuramı

Erik H. Erikson, aşağılık duygusunun kaynağının 5-13 yaş aralığında aranması icap ettiğini vurgular. Erikson’a nazaran, 5-13 yaş içinde psikososyal gelişimini başarıyla geçiren bireyler; bu başarının sonucunda yeterlilik duygusuna erişir. Bu gelişimi gösterememiş olan bireyler ise aşağılık ve yetersizlik duygularıyla donanarak ileride devamlı yaşanacak olan duygu durumunun temelini hazırlamış olur. 

Aşağılık kompleksinde itimat duygusunun yeri 

Güvenin önemi, bilhassa gündelik hayatta çoğunlukla ikili ilişkiler üstünden açıklanmaya çalışılsa da ferdin kendine olan itimatı de oldukça büyük ehemmiyet taşımaktadır. Ruh sağlığının yerinde olabilmesiyle ferdin kendine duyduğu itimat içinde doğru orantı bulunur. Aşağılık kompleksi, bireyde itimat noksanlığı yaratır. Bu noksanlık, yetersizlik duygusunu besleyen mühim etkenlerden biri olduğundan ferdin yaşam kalitesinde ciddi düşüş gözlemlenir. 

Aşağılık kompleksiyle baş etme şekilleri 

Uzmanlar, aşağılık kompleksiyle ustalaşmış yardım eşliğinde baş etmenin yanı sıra kendi kendimize baş etmenin de mümkün bulunduğunu belirtiyor; sadece elbet ki bunun da bir süreç bulunduğunu unutmamak gerekiyor. Bu süreçten lineer ilerlemesini ve süratli olmasını beklemek, aşağılık kompleksini daha da besleyip eskisinden de aşağı hissetmeye yol açabilir. 

• Yaşadığınız duygu durumunun köklerini bulun: ‘‘Bu kompleksin kökeni nereye dayanıyor?” Kim bilir kendinize sormanız, en baştan peşine düşmeniz ihtiyaç duyulan yegane sual bu. Bu probleminin cevabı, yaşadığınız aşağılık kompleksinin temelini keşfedip süreci en doğru şekilde yönetmenize katkı elde edecektir. Mevzu, ister aşağılık kompleksi olsun ister başka bir şey; kişinin bir şeyin kökenine kendi kendine inmesi daima kolay olmaz. Ustalaşmış yardım almaya ikna olmak, tam da bu aşamada oldukça eleştiri bir karar olabilir. Bu sonucu almaktan çekinmeyin!

• Hedef şahıs analiziyle itimat duygunuzu artırın: Kendinizi devamlı kıyasladığınız ve sizden üstün olduğuna inandığınız kimse, kendinizde tamamlanmamış ya da yetersiz gördüğünüz noktaları tespit edip üstünde çalışmanıza destek olabilir. Hedef şahıs analizi, itimat duygunuzu artırarak aşağılık kompleksi mücadelesinde size güç elde edecektir. 

• Kendiniz hakkında pozitif yönde düşünüp konuşun: Aşağılık kompleksinin getirmiş olduğu negatif duygu ve düşünceler, kişinin kendisini tabiri caizse itip kakmasına neden olur. Bu da kişinin her ne olursa olsun kendinde ne olursa olsun bir kusur bulmasına ve kendi hakkında hep fena sözler sarf etmesine neden olur. Kendimiz hakkında pozitif yönde düşünüp pozitif yönde konuşmak, itimat duygusunu artıran bir başka faktörüdür. Artan itimat duygusu, karşıdan gelen negatif duygu, fikir, söylem ve yargılarla mücadelede de size kuvvet sağlar. 

• Pozitif bir çevre bununla beraber pozitif yönde duygular getirir: Bu süreçte kim bilir son olarak isteyeceğiniz şey, sizi daha da aşağı çeken negatif insanlarla bir arada olmaktır. Pozitif düşünen, konuşan ve bunu etrafına da yansıtıp herkesi aydınlatan insanlarla beraber olmak size oldukça daha iyi gelecektir. Bu insanoğlu, pozitif yönde davranışlarıyla sizin de pozitif yönde yönlerinizi besleyerek daha iyi hissetmeye başlamanız mevzusunda size destek olacaktır. 
• Kendiniz olun ve kendinizi geliştirin: Birilerinden esinlenmek, birilerini örnek almak… Bunlar pek doğal zararsız davranışlardır; fakat bunların ötesine geçtiğinizi ve artık başkalarının benliğini yaşadığınızı düşünüyorsanız buna derhal son vermelisiniz. Başkalarının izinden gitmeyi bırakıp kendi izinizin peşine düştüğünüzde, kendinizi bulmanız ve olduğunuz benzer biçimde kabul etmeniz kaçınılmazdır. Üstelik kişisel gelişiminizi de bu doğrultuda yönetmeniz daha mantıklı olacaktır. Başkaları benzer biçimde yaşarken kendimize yaptığımız yatırımdan verim alamayız, değil mi?