Denizin Altında Kar Yağdığını Biliyor muydunuz?

Siz sormadan izah edelim; kar elbet sudan oluşuyor ve naturel olarak da suyun içinde kar görmemiz, Sünger Bob’un mangal sahnesiyle aynı mantık seviyesinde olurdu. Fakat burada göreceğiniz kar, alışık olduğunuzdan oldukça değişik.

Hatta suyla yakından uzaktan alakası yok desek yeridir. İyi de o vakit neden buna kar diyorlar? Ya da aklımıza oldukça daha mühim bir sual geldi; kar olsun ya da olmasın bunca ufak parçacık tam olarak ne, nereye gidiyor ve tabir yerindeyse bunların vakası ne?

Kolay suali aradan çıkaralım:

Bu gördüğünüz durum, deniz karı (marine snow) olarak biliniyor. Suyla olan bağlantısı değil, kar benzer biçimde görünüyor olması bu adı ona kazandırmış. Kesintisiz olarak devam eden bu duruma, yağmur benzer biçimde bir tabiat vakası diyebiliriz fakat ikisinin içinde oldukça keskin bir fark var.

Yağmurun belli bir döngüsü vardır.

Suyun buharlaşması, bulutlarda ağırlaşması, yeryüzüne düşmesi, vs. ortaokulda çözdüğümüz şeyler.

Deniz karında da bu şekilde bir döngü var fakat bu döngü ölüm ve yaşamdan ibaret. Aralarındaki fark da bu.

Burada gördüğünüz her bir tanenin içinde ölü canlılardan kalan kalıntılar var.

Bunların içinde yüzeyde ölen hayvanların, planktonların, bitkilerin ve öteki canlıların dibe çöktükçe daha da çözünen ve parçalara ayrılan artıkları var. Buna bir çok vakit kum ve hayvan dışkıları da dahil.

Her tanenin aynı boyutta olmadığını da fark etmişsinizdir. Bunun sebebi de bu artıkların denizin altına doğru yol aldıkları sırada kimi zaman birbirleriyle çarpışıp adeta bir kartopu benzer biçimde büyüyebiliyor olmaları. Elbet bu durum hepsinde olmuyor. Rastgelelik başat diyelim.

Bu da okyanusun altına doğru çöken kalıntılara bir ‘kar fırtınası’ görüntüsü sağlıyor.

NOAA Ocean Services

Buraya kadar her şey güzel. Denizde yaşayan bir canlı öldüğünde naturel olarak aslına bakarsan kalıntıları denizin altına batacak. Gene de bir sual işareti havada kalıyor.

Nereye gidiyor bu kalıntılar?

NOAA

Noel’i işleyen filmlerde Noel Babanın kimi zaman gökyüzünden armağanları bıraktığını görürsünüz. Aşağıda armağanları kapmaya çalışan mutlu insanların durumu her neyse denizin dibinde yaşayan canlıların durumu da bu senaryoda aynı.

Yüzeyde gıda mevzusunda deniz canlıları pek sorun çekmez. Burada Güneş ışığı alan planktonlar bol miktarda oksijen üretir ve oldukça sayıda olduklarından balıklar yiyecek bulmada mesele yaşamaz.

Fakat derinlerde bu şekilde bir durum söz mevzusu değildir.

Burada hem oldukça sayıda yiyecek deposu bulunmaz hem de Güneş ışığı olmadığından fotosentez de mümkün değildir. Derinlerdeki gıda zincirinin haricinde deniz karı, burada yaşayan canlılar için oldukça varlıklı içerikli bir ziyafet anlamına gelir. 

Genel anlamda birikerek büyümüş olan kalıntıların bile düşmesi haftalar alabiliyor fakat bu, devamlı devam eden bir süreç.

Elbet derinlerdeki canlılar bu karın hepsini temizlemiyor.

Magnus Kjaergaard

Bu yüzden de tüketilmeyen kalıntılar birikerek, okyanus tabanını adeta bir battaniye benzer biçimde örtüyor. Burada da belirli naturel aktivitelerle vakit içinde daha da parçalanan artıklar bir noktada çamurumsu bir yapıda kalır.

Bu kalıntıların içinde oldukça yüksek oranda karbon bulunduğunu da belirtmek gerek. Düzgüsel şartlarda su yüzeyinde oluşturulan karbon havaya yükselir. Fakat deniz karına karışmış olan karbon, okyanusun altında devasa bir karbon deposu oluşturur. Hani şu çamurumsu yapılar ve gene bu kalıntılardan oluşan kayalıklardan bahsediyoruz.

Karbonun gezegenimiz için sunmuş olduğu benzeri olmayan faydalar başka bir içeriğin mevzusu. Buradan anladığımız şey ise haberimiz olmadan okyanus yaşamını canlı tutan deniz karının, dilinizi uzatıp tutmaya çalışmayacağınız türden bir kar olması.

Kaynaklar: National Ocean Service, SciShow, OceanX, Naked Science, ScienceABC