Depresyonun Çözümü Antidepresanlar Olmayabilir

Çağımızın hastalığı diyebileceğimiz depresyonun tedavisinin temel dayanak noktası antidepresan ilaçlardır; sadece bu ilaçlar, tesirinin ne kadar kalıcı olduğu yönüyle sıkça eleştirilmektedir. Pek oldukca insanoğlunun yaşamını kurtardığını düşündüğümüzde bu tabi ki de antidepresanları kullanmamalıyız demek değildir; sadece bu, kişinin ilaçları bırakması halinde bir çok vakit eski depresyon haline döndüğü gerçeğini değiştirmemektedir. 

Şimdiyse PLOS One’da piyasaya çıkan yeni bir araştırma, bu tür ilaçları kullanmayan depresyondan muzdarip kişilere kıyasla antidepresanların, uzun solukta kişilerin yaşam standardını iyileştirmediğini öne sürüyor. Antidepresan kullanımının yeniden düşünülmesi icap ettiğini korumak için çaba sarfeden bir takım çalışmanın en sonuncusu olan söz mevzusu araştırmada elde edilmiş bulgulara bakılırsa daha iyi terapiler, depresyonun aslolan çözümü olabilir. 

Her yıl milyonlarca yetişkine depresyon tanısı konuyor

Suudi Arabistan’daki King Saud Üniversitesi’nden farmakoepidemiyolog Omar Almohammed tarafınca yürütülen yeni araştırma, antidepresanlardan umduğunu bulamayan kişilere destek olabilir benzer biçimde duruyor. Bazı insanların depresyon tedavisine büyük bir katkı sağlayamayan bu ilaçların; kilo alımı, uykusuzluk, cinsel dürtü kaybı ve hatta ansızın bırakılması halinde bağımlılığa işaret eden yoksunluk benzeri semptomlar benzer biçimde istenmeyen yan tesirleri olduğu biliniyor. 

Almohammed ve meslektaşları makalelerinde, insanların genel refahını, bilhassa de yaşam kalitelerini yalnız birkaç aylığına değil senelerce iyileştirmenin “terapinin nihai hedefi” bulunduğunu ifade ediyor. Bununla beraber, antidepresanların bu hedefe ulaşmaya destek olup olmadığına dair şüpheler bulunuyor. Buna bakılırsa ilaç endüstrisinin, antidepresan ilaçların etkisiz olabileceğini gösteren pek oldukca veriyi kendi çıkarları için senelerdir gizlediği iddia ediliyor. 

Bu anlayış son dönemlerde azalmış olsa bile antidepresanların bir çok depresif kişiye istediğini vermediği ve bu alanda daha değişik tedavi yöntemlerine gerekseme olduğu aşikâr. Bu soruna bir çözüm sunmak isteyen söz mevzusu yeni çalışmada araştırmacılar da bu sebeple Amerikalıların hangi sağlık hizmetlerini kullandığını izleyen ülke çapında bir emek harcamadan elde edilmiş verileri derledi. 

Yaşam standardını artırmada antidepresanlar yetersiz kalıyor

2005 ve 2016 yılları arasındaki süreci kapsayan sağlık kayıtlarına bakılırsa her yıl ortalama olarak averaj 17 milyon yetişkine depresyon teşhisi konuyor. Bu sayının Hollanda yada Ekvador nüfusuna eşdeğer bulunduğunu düşündüğümüzde durumun ciddiyeti oldukca daha açık bir halde göze batıyor. Öte taraftan bu 11 senelik veri setindeki insanların ortalama üçte ikisinin kadın olmasının ise gerçek dünyadaki cinsiyet eşitsizliğinin, ruh sağlığına nasıl yansıdığının bir göstergesi olduğu ifade ediliyor. 

Meydana getirilen analizde, antidepresan kullanımının zihinsel bazı gelişmelerle ilişkili olduğu, sadece yaşam kalitesinin fizyolojik yönleriyle ilişkili olmadığı bulunmuş oldu. Başka bir deyişle bu, insanoğlu ruhsal sıkıntılarının ve refâh seviyelerinin antidepresanlarla düzeldiği, sadece fizyolojik sağlık sorunlarının, bedensel ağrılarının ve canlılık eksikliğinin çoğu zaman devam etmiş olduğu anlamına geliyor.

Daha da kötüsü, iki yıl içinde antidepresan kullanan kişilerin yaşam kalitesinin bazı yönlerinde görülen pozitif yönde değişimler, ilacı kullanmayanlarda görülen değişikliklerden oldukca değişik değildi. Bu verilerden yola çıkan ekip, doktorlar ve sağlık profesyonellerinin, antidepresanlara başvurmadan ilkin, bu ilaçların esas olarak insanların yaşam kalitesi üstünde kalıcı bir tesiri olmaması sebebiyle, hastalarını psikoterapi yada toplumsal destek seanslarına dahil etmeyi düşünmeleri icap ettiğini kaydediyor. 

Antidepresanların terapi eşliğinde alınması en etkili yöntem olabilir

Öte taraftan bu emek verme, yeni teşhis edilen depresyon vakaları ile senelerdir duygu-durum bozukluğu ile yaşayan insanoğlu içinde bir fark da yapmıyor. Kısaca kişiler, depresyon tanısı ve iki senelik takip verileri olması halinde analize dahil edildi. Bu da, bazı kişiler için bu ilaçların, gözlemlenen iki senelik süreden ilkin bir başlangıç etkisine haiz olduğu anlamına gelebilir. Bunun beraber araştırmacılar, anket verilerine kaydedilmediği için depresyonun şiddetine dair herhangi bir çözümleme de yürütemediler.

Çalışmanın tamamlanmamış kalmış olduğu bir başka yön ise iki emek verme grubunun yaş, cinsiyet, etnik köken ve yoksulluk deneyimleri açısından değişik olması olarak öne çıkıyor. Ek olarak ABD merkezli bir çalışmanın bulgularının dünyanın her yerinde, hepimiz için geçerli olacağını düşünmek de saçma olur; sadece gene de emek verme, öteki ülkelerden çağıl antidepresanların birçok yönden yetersiz kaldığını öne devam eden başka çalışmalarla son aşama uyumlu. 

Doğal bu daha ilkin de belirttiğimiz benzer biçimde “Antidepresanlarınızı derhal çöpe atın” demek değil. Emek harcama yalnız uzmanların direkt antidepresanlara başvurmadan ilkin bu ilaçların en iyi şekilde nasıl kullanılacağını ve etkilerin ne aşama kalıcı olacağını yeniden düşünmesi gerektiğine dikkat çekiyor. Dahası, 150’den fazla randomize, plasebo kontrollü çalışmanın 2016 tarihindeki meta analizine bakılırsa, antidepresanların bir psikoterapistin desteğiyle eş zamanlı kullanılmasının, insanların yaşam standardını iyileştirmek için yalnız ilaç kullanımı yada yalnız konuşma terapisine gitmesinden daha etkili olduğu belirtiliyor.