DÜNYA

Dolunay Hakikaten de İnsanları Etkiliyor Olabilir mi?

Bilhassa dolunay dönemlerinde astrologlar ‘dolunaydan etkilenme’ mevzusunda türlü bilgiler verirken pek fazlaca insan da türlü ruh hallerini dolunaya bağlar. Peki dolunay hakkaten de insan psikolojisini, bedenini ve günlük yaşamını etkileyebilir mi?

Dolunayın insan psikolojisini etkilediği, suçları artırdığı, uyku düzenini bozmuş olduğu hatta kadınların tane döngüsünü etkilediği benzer biçimde pek fazlaca söylenti var. Ek olarak astrologlar da bu mevzuyu epey seviyor ve her dolunay döneminde sizi nasıl etkileyeceğine yönelik satırlarca açıklama yapıyor.

Binlerce senelik insanlık zamanı kadar eski dolunay efsaneleri ve bu efsanelerin bazı ‘verilerle’ desteklenmesi doğal ki yalnızca bir dolunay gününde kendini fena hisseden birinin ya da meşhur bir astroloğun dikkatini çekmemiş. Bu mevzu hakkında yapılmış pek fazlaca bilimsel araştırma var. Peki bu araştırmalar ne söylüyor? Dolunay, denizlerde ve göllerde yarattığı gelgit tesiri benzer biçimde, insanları da etkiliyor olabilir mi?

Ay’ın evreleri bazı canlıları hakkaten etkiliyor

Evet bu informasyon doğru. Ay ışığı bazı canlıların bilhassa de üreme döngülerini etkiliyor. Mesela bazı balıklar yumurtlama döngülerini Ay ışığına senkronize ederek ürerler. Bunun sebebi ise Ay ışığını güvenilir ve değişmez bir tür ‘saat’ benzer biçimde konumlandırmaları. Kısaca neyin zamanının gelip gelmediğini idrak etmek için Ay’ın evrelerini kullanıyorlar.

Hatta kimi hayvanların insan ürünü ışık kaynakları sebebiyle olması gerekenden aydınlık olan bölgelerde yumurtlama ve üreme döngülerinde değişimler olduğu biliniyor. 

İnsanların doğurganlığı ile dolunay içinde bir bağlantı olduğuna da uzunca seneler inanılmış. Pek fazlaca kültürde ve inançta dolunay doğurganlık ile ilişkilendirilmiş. Sadece bu mevzuda meydana getirilen bilimsel emek harcamalar, durumlar içinde bir bağlantı bulamamış. Kısaca hayır, dolunay insan doğurganlığını ya da tane döngüsünü etkilemiyor.

Dolunayın psikolojimizi etkilediği, suçları artırdığı benzer biçimde söylentiler doğru mu?

dolunay etkileri

Buna da cevabımız hayır. Bilim adamları bilhassa dolunayın insanoğlu üstündeki her türden etkisine dair iddiaları çeşitli araştırmalara mevzu etmiş. Sadece elde edilmiş sonuçlar ya bu şekilde bir etkinin olmadığını ortaya koymuş ya da tutarsız bazı veriler sebebiyle ‘belirsiz’ bir netice vermiş.

Tutarsız verileri de birazcık açıklamak gerekirse; mesela bir araştırmada dolunay gecelerinde artan trafik kazalarına ilişkin bazı sonuçlar ortaya çıkmış. Fakat araştırma incelendiğinde, sonucun trafik kazalarının esasen istatistiksel olarak fazla olduğu hafta sonlarına denk gelen dolunaylara odaklandığı fark edilmiş. Kısaca hafta içine denk gelen dolunaylarda da kazaların arttığına dair bir kanıt bulunmuyor.  Haliyle sorun gene dolunayda değil.

dolunay

Meydana getirilen araştırmalar sonucunda gösterilen 100’den fazla raporu inceleyen bir ekip, dolunay ile insan davranışı arasındaki bağlantıyı ortaya koyacak hiçbir kati veriye rastlamamış. 

Uyku düzenine ve psiokolojiye tesiri mevzusundaki tek ‘pozitif’ açıklama ise sokak aydınlatmalarının olmadığı, dolunayın büyük bir ışık deposu olduğu dönemlere gidiyor. Bu açıklamaya gore çağıl toplumdan fazlaca fazlaca önceleri, dolunay insanların uykularına normalde olmayan devasa bir ışık deposu olarak tesir etmiş olabilir.

Her gece zifiri karanlıkta uyuyan insanoğlu, küçük bir ihtimal aydınlık gecelerde uykusuzluk çekmiş olabilir. Bu da bipolar bozukluk benzer biçimde uyku düzeninin bozulmasının davranışları etkilediği ruhsal bazı hastalıkları tetiklemiş olabilir. Fakat bu açıklamanın da doğrulu %100 değil ve olsa bile sorun ‘gözüme ışık vuruyor, uyuyamıyorum’dan fazlası değil…

Dolunayda oluşan gelgitler yardımıyla su üstünde bir çekim tesiri bulunduğunu biliyoruz; ya %60’ı sudan oluşan vücudumuz da bu durumdan etkileniyorsa?

Dolunayın insan davranışlarını etkilediğinden kesinlikle güvenli olan insanların bir öteki savunması da dolunayın denizler ve göller üstünde yarattığı gelgit tesiri. Bu iddiaya gore dolunay tıpkı deniz ve göllerde olduğu benzer biçimde, %60’ı sudan oluşan vücudumuzda da benzer bir tesir yaratıyor olabilir. Fakat bilime gore bu şekilde bir durum söz mevzusu değil. Peki neden? 

Ilk olarak Ay’ın bir öteki evresi olan yeni ay evresinde de deniz ve göllerde gelgitler minimum dolunay kadar etkili bir halde yaşanıyor. Sadece yeni ayda kendini daha mutsuz hissettiğini söyleyen birine rastlama olasılığınız epey düşük. Ya da kazaların ve kabahat oranlarının arttığına, doğurganlığın yükseldiğine yönelik veriler sunmaya çalışanlara da… Eğer Ay’ın çekim gücü üzerimizde bu kadar etkiliyse, sanırım benzer senaryoları yeni ay için de duymalıydık. 

Ek olarak Ay’ın çekim kuvveti yalnızca göl ve deniz benzer biçimde açık su kaynaklarına tesir ediyor. Vücudumuzda bulunan su ise bir deniz ve göl benzer biçimde tanımlayabileceğiniz bir su birikintisi olmaktan fazlaca uzakta. 

Bir öteki nokta ise Ay’ın çekim kuvvetinin insan beynine ve vücuduna tesir edebilecek kadar kuvvetli olmaması. Mühim gökbilimcilerden George Ogden Abell bu durumu ‘Kolumuza konan bir sivrisinek, bizlere Ay’ın uygulayabileceğinden daha çok yerçekimi kuvveti uygular‘ sözleriyle açıklıyor…

Peki neden milyonlarca insan dolunayın onları etkilediğine inanıyor?

dolunay

Bu probleminin pek fazlaca yanıtı olabilir. Mesela binlerce senedir aktarılan hikayelerin bunda büyük bir tesiri bulunduğunu söyleyebiliriz. Aynı şekilde, dolunayla ilgili ‘uğursuzluk’ ya da tam tersine ‘bolluk’ benzer biçimde mitlerin senelerdir medyanın desteğiyle büyümesi de ne olursa olsun etkili olmuştur. Fakat daha net bir yanıt da var; yanıltıcı korelasyon.

Yanıltıcı korelasyon, yalnızca dolunayın bizi etkilediğine değil; burçlar benzer biçimde öteki ‘astrolojik’ hikayelere de inanmamıza yol açan durumlardan biri. Tanımı ise şöyleki; aralarında nedensel bir ilişki bulunmayan ya da üçüncü bir etkenden etkilenmeleri sebebiyle aralarında suni bir ilişki gözlemlenen değişkenlerin birbirlerine ‘neden-sonuç’ ilişkisi ile bağlanarak gerçek kabul edilmesi.

Dolunay üstünden açıklayacak olursak; dolunaylı bir gecede bir vaka olduğunda bunu anımsama ve dolunay ile ilişkilendirerek hafızamıza atma eğilimi gösteririz. Fakat bir başka dolunaylı gecede hiçbir şey yaşanmadığında, bu informasyon de beynimizde yer etmez. Dimağımızda kalan ise dolunaylı bir gecede fena bir şey olduğudur. 

Netice olarak, şimdiye kadar yürütülen bilimsel araştırmalar, dolunayın insan vücudunu etkilediğine dair herhangi bir kati kanıt sunamadı. Şimdiye kadar duyduklarınız, yüklediğiniz anlam, bir ihtimal eski hikayelerden kalan dolunay ritüelleri sizi dolunayın değişik tesirleri olduğuna inandırmış olabilir. Gene de dolunayın olmadığı herhangi bir akşamda fena hissettiğinizde ya da dolunay olmayan bir gecede huzursuzluktan uykusuz kaldığınızda, kendinize tüm bu tarz şeyleri yine hatırlatmalısınız. 

Karanlık bir gökyüzünü aydınlatan dolunaya bakınca büyülenmemek elde değil. Ay’ın sırf bu etkisi altına alan görüntüsü bile bizlere değişik duygular hissettirebilir. Fakat bu, kim bilir kaç yaşlarında olan devasa bir ağacı ya da havada süzülen bir kuşu gördüğümüzde de hissedebileceğimiz bir şey. Bu yüzden, sizi nasıl etkileyeceğini anlamaya çalışıp kendinizi sınırlamak yerine, enfes dolunay manzarasının tadını çıkarın!

Kaynaklar: 1, 2, 3, 4, 5

İLGİLİ HABER

Çayınızı Kahvenizi Koyun Gelin #3: Astroloji Gerçek mi Yoksa Palavra mı? Burçlar ve Sembolleri Nereden Geliyor? Tüm Bilgileri ile Açıkladık



İlgili Makaleler

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

Başa dön tuşu
Kapalı

Please allow ads on our site

Looks like you're using an ad blocker. We rely on advertising to help fund our site.