Dünya, En Kısa Gün Rekorunu Tazeledi

Geçtiğimiz yıllarda bilim adamları, Dünya’nın kendi ekseninde son 50 senedir asla olmadığı kadar süratli döndüğünü, bu sebeple bir günün artık 24 saatten daha kısa bir sürede tamamlandığını dile getirmişti. Bununla birlikte bilim adamları, 19 Temmuz 2020 tarihinde günün 24 saatten tam 1.4602 milisaniye daha kısa sürdüğünü tespit etmişti.

Son yıllarda, Dünya’nın dönüş hızı daha da arttı ve günler giderek kısalmaya başladı. 2020 senesinde kırılan rekora bir yenisi daha eklendi ve 29 Haziran, bu yazın şimdiye kadarki en kısa günü olarak kayıtlara geçti. Dünya’nın eksenindeki bir yalpalanma yüzünden yaşanmış olan bu durum, Dünya’nın tek bir dönüşü 24 saatten daha kısa sürede tamamlamasına neden oldu.

Atomik saatlerden bir saniye çıkarmak gerekebilir

Dünya’da gece ve gündüz olarak deneyimlediğimiz dönüş, daima tam olarak kendi ekseni, Şimal ve Cenup Kutupları arasındaki çizgi ile aynı doğrultuda gerçekleşmez. Bunun en büyük sebebi Dünya’nın net bir küre şeklinde olmaması kısaca geoit şeklinde olmasıdır. Bununla birlikte okyanuslarda yaşanmış olan gelgitler ve yer çekimi de dahil olmak suretiyle birçok unsur de Dünya’nın dönüş hızını bozmuş olabilir.

29 Haziran’da yaşanmış olan en büyük dönüş hızı bozulması sebebiyle Dünya, 86.400 saniyeden ve tam olarak 24 saatten 1,59 milisaniye daha kısa dönerek, en kısa gün rekorunu tazelemiş oldu. Dünya bu şekilde hızlanmaya devam ederse, atomik saatlerden bir saniye çıkarmak gerekebilir. Doğrusu, saat 00:00:00’da sıfırlanmadan ilkin 23:59:59’dan 23:59:60’a geçebilir ya da negatif artık saniye meydana gelirse saat 23:59:58’den direkt 00:00:00’a geçebilir.

Peki daha kısa günler yaşamamıza sebep olan Chandler Yalpalaması nedir?

Amerikalı gökbilimci Seth Carlo Chandler 1800’lerin sonlarında keşfettiği bir sallantı sonucunda Dünya’nın kendi ekseni etrafındaki dönüş değişikliğine Chandler Yalpalaması denir. Yalpalanmanın sebebi ve tesiri hakkında ortaya atılmış birçok kuram var. Bunlardan bazıları gelgitler ve dünyanın sıvı iç kısmının bu durumda bir rol oynadığını düşünürken, bazıları ise okyanuslardaki durağan(durgun) rüzgarların aniden yeryüzünde değişen miktarlarda suyu itmesi ve hatta büyük depremler sebebiyle bulunduğunu düşünüyor.

Bir çok insan Chandler Yalpalaması’ndan etkilenmez sadece yalpa teleskopların bir yıldızı doğru şekilde gösterme kabiliyetinden göksel navigasyona kadar astronomik olayları etkisinde bırakır.