Sema Neden Mavi Renkte Görünür?

Dünya evimiz ve var olduğumuzdan günden beri burada yaşıyoruz. Atalarımız benzer biçimde ikimiz de kafamızı yukarı çevirdiğimiz vakit mavi renkte bir sema görmeye alıştık hatta bir çok vakit bu durumu sorgulamadık bile. Bir çocuk saflığıyla düşünelim ve sema neden mavi renkte görünüyor diye merak edelim. Bu probleminin yanıtını Scientific American’da gösterilen bir araştırmaya gore veriyoruz.

“Sema neden mavi renkte görünüyor?” ve “Günbatımında neden her yer kırmızı – turuncu bir renge bürünüyor?” sorusunun yanıtı aynı; Güneş.

Her şeyin başladığı yer: Güneş

Dünyamızın ısı ve ışık deposu olan Güneş yardımıyla burada gönül rahatlığıyla yaşayabiliyoruz. Yukarı bakıyor ve Güneş’i sarı – turuncu, gökyüzünü mavi, bulutları beyaz, deniz ve okyanusları mavi ve Güneş batarken her yeri kırmızı – turuncu görüyoruz. Aslına bakarsak bu renklerin hiçbiri yok, yalnızca beyaz var.

Güneş de, Güneş’ten gelen ışık da bembeyaz bir renge haiz. Sadece bu beyaz, bildiğimiz beyaza benzemiyor. Şu sebeple Güneş ışığının haiz olduğu beyaz, gökkuşağında gördüğümüz tüm renkleri içinde saklıyor. Şu demek oluyor ki Güneş’in haiz olduğu beyaz rengin içinde yağmurlu bir havada gördüğümüz gökkuşağının haiz olduğu turuncu, kırmızı, sarı, yeşil, mavi, lacivert ve mor renkleri saklıdır. 

Madem Güneş ışığının içinde bu kadar geniş bir renk paleti var, neden biz bu tarz şeyleri devamlı görmüyoruz? Şu sebeple görmemiz için yağmur damlası benzer biçimde yansıtıcı bir prizmaya ihtiyacımız var. Bundan dolayı gökkuşakları yağmurdan sonrasında ortaya çıkıyorlar. Peki, sema neden mavi de oldukça renkli değil?

Aslına bakarsak tüm renkler saçılıyordu fakat birinciliği maviye verdiler:

Işık, Güneş’ten yolculuğuna başlıyor ve Dünyamıza doğru güvenilir adımlarla aşama kaydediyor. Sadece pek oldukça gezegende olmayan bir alan ile karşılaşıyor, atmosfer. 

Güneş ışığını aşağı – yukarı salınım icra eden bir elektromanyetik dalga benzer biçimde düşünebiliriz. Işık, atmosferi geçmiş olduğu vakit hava molekülleri ile karşılaşıyor. Hava moleküllerinin içindeki elektron ve proton isminde olan parçaçıklarla karşılaşmış olduğu vakit saçılım vakası meydana geliyor ve ışık her yere saçılıyor.

Saçılım esnasında beyaz olarak bildiğimiz Güneş ışığı, içinde saklı olan turuncu, kırmızı, sarı, yeşil, mavi, lacivert ve mor renklerine ayrılıyor. Tek bir ışık sprektrumundan dağılan bu renk bileşenlerinin her biri diğerinden değişik bir hıza haiz. Gökyüzüne baktığımız her an gördüğümüz benzer biçimde bu renk bileşenlerinden en süratli olanı mavi renk.

Sema neden mavi? Şu sebeple en süratli renk mavi:

Güneş ışığı atmosferi geçip de hava molekülleri ile karşılaşmış olduğu vakit renklerine ayrılıyor ve her renk belirli bir hızla Dünyamızda dağılıyor. Bu renkler arasından mavi ve mor en süratli olanlar. En süratli olan mavi ve mor olarak, bu renklerin hızını şöyleki sıralayabiliriz; mavi, yeşil, sarı, turuncu ve son olarak kırmızı.

Işık spektrumunun mavi bileşeni, öbürlerinden daha kısa dalga boyuna ve daha yüksek frekansa haiz. Yüklü frekansın ivmesi, frekans karesiyle orantılı; saçılan ışığın yoğunluğu da elde edilmiş ivmenin karesiyle doğru orantılıdır. Kuramsal fizikçi değilseniz bu şekilde bir işlemi yapmak birazcık yorucu olabilir fakat işlemin sonucunda mavinin kati olarak en süratli bulunduğunu söyleyebiliriz.

Mavi renk, hızı ve yüksek frekansı yardımıyla öteki renklere fırsat bırakmadan tüm Dünyamıza hızla yayılıveriyor. Bundan dolayı gökyüzüne baktığımızda baskın bir mavi renk görüyoruz. Fakat mor renk de minimum mavi kadar süratli. Peki, mor renk ve öteki renkler nerede? 

Sema aslen tam olarak mavi değil: Haydaaaa….

En ağır ışık dalgası olan kırmızı 750 nanometre, en süratli ışık dalgaları olan mavi ve mor ise 400 nanometredir. Bu ölçüleri gözünüzde canlandırabilmeniz için insan saç telinin ortalama 50 bin nanometre bulunduğunu söylemekte yarar var. Öteki renkler nerede?

Karşısına bir ayna, prizma ya da oldukça yoğun gaz molekülü çıkmayan bir ışık dümdüz yoluna devam eder. Güneş ışığı da dümdüz yolunda gidiyor, sadece atmosfer ile temas etmiş olduğu anda mavi ve mor kadar süratli olmayan renk bileşenleri dağılamadan, beyaz olarak Dünyamıza giriş yapıyorlar.

Mavi ile birlikte saçılarak hızla Dünya’ya yayılan mor rengin görünmez olmasının sebebi ise biz, doğrusu insanoğlu. İnsan gözü mor renge, mavi renge olmasıyla birlikte duyarlı değildir. Bundan dolayı aslına bakarsan bir kısmı üst atmosfer tarafınca emilen mor rengi göremiyoruz fakat orada bir yerde bulunduğunu biliyoruz. Tıpkı öteki tüm renkler benzer biçimde.

Dünyamızın öteki renkleri nereden geliyor?

Hiçbir tesir ile karşılaşmadan yoluna devam eden mavi, denizler ve okyanuslardan yansıyarak buraların da mavi görünmesini sağlıyor. Bulutların içindeki yoğun su molekülü sebebiyle saçılım yapamayan ışık, geldiği benzer biçimde beyaz rengiyle kalmaya devam ediyor. Ufuk çizgisinden gelen Güneş ışığı oldukça daha çok havaya maruz kalmış olduğu için mavisi bile dağılarak beyaz renge bürünüyor. Bundan dolayı ufuk noktası daha beyazdır.

Peki, Güneş batarken neden her yer kırmızı – turuncu, duygusal bir renge bürünür? Bu renklere romantizm olgusunu ekleyen elbet insanoğlu. Kırmızı – turuncu rengin sebebi ise yeterince dağılmayan Güneş ışığıdır. Güneş batarken ışık atmosferde fazla dağılmaz, bu yüzden kırmızı renk bizlere ulaşır. Sadece mavi renk hızla dağıldığı için o an görünmez olur. 

Eğer yaşadığınız yerde gün batımları görkemli bir görünüm sunuyorsa üzgünüz, havanız oldukça kirli anlamına gelir. Şu sebeple kirli havada bulunan aerosol sülfat, organik karbon yada mineral tozu parçacıkları mavi renk bileşenin dağılımını hızlandırır. Mavi renk hızla dağıldığı için Güneş daha bir kırmızı görünür. Her şeyin bir bedeli var dedikleri bu olsa gerek.

Sema neden mavi renkte görünüyor sorusunun yanıtı, yaşam vermekle yetinmeyip bir de renkler vererek yaşamı daha da güzelleştiren Güneş’tir. Dünyamıza iyi bakmaz ve atmosfere zarar vermeye devam edersek gelecek nesillerin gökyüzünü hangi renkte göreceklerini düşlemek bile oldukça zor.