Dünya’ya Devasa Bir Meteor Çarparsa Ne Olur?

NASA’nın ortalama 5 senedir üstünde çalmış olduğu DART projesi, dün ilk testini başarıyla tamamladı. Sadece şöyleki bir nokta var; DART’ın hedef almış olduğu Dimorphos asteroidi, 160 metrelik bir çapa sahipti. Şu demek oluyor ki gökyüzünde dolaşan binlerce devasa meteoru düşündüğümüzde Dimorphos ufak sayılabilecek bir vazife. 

Gezegenimize bahsettiğimiz kadar büyük bir meteorun çarpması bizlere olanaksız benzer biçimde geliyor olsa da bununla ilgili sayısız araştırma mevcut. Zira Dünya yüzeyine her yıl binlerce meteor düşmüş olduğu biliniyor. Bu sebeple de bir savunma mekanizmasına haiz olmamız, yaklaşan bir gök taşının yörüngesini değiştirebilmemiz oldukça mühim.  

Dünya’ya çarpma ihtimali olan birkaç gök taşı var.  

Bunlar içinde malum en büyük asteroidlerden biri: Bennu. Ortalama olarak 525 metrelik bir çapa haiz olan Bennu’nun 2100’lü yılların sonuna doğru Dünya’ya en yakın konumda olması planlanıyor. Gezegenimizin yer çekiminin asteroidin yörüngesini etkilemesi durumunda ise Bennu Dünya’ya çarpabilir.  

Son çalışmalara gore anlattıklarımızın gerçekleşme ihtimali 2100-2200 yılları aralığında 2700’de 1, 2300’lü yıllarda gerçekleşme ihtimali ise 1750’de 1 olarak görülüyor. Bizlere küçük küçük bir ihtimal benzer biçimde gelse de bilim dünyası bu mevzuyu fazlasıyla ciddiye alıyor.  

Bennu, Dünya’ya çarparsa…

Bu şekilde bir durumda dinozorları yok eden gök taşı benzer biçimde bir tesir görmeyiz. Bunun başlıca sebebi; Bennu’nun meşhur Chicxulub gök taşı kadar büyük olmaması. Sadece doğal ki hiçbir tesiri olmayacağı anlamına gelmiyor.  

Yaşanabilecek ihtimaller içinde bir çarpışma halinde 1,1 milyar tondan fazla TNT patlamış benzer biçimde bir tesir görülebilir. Bu da bölgesel olarak büyük bir yıkıma sebep olabilir. Şu demek oluyor ki oldukça fazla yapı yerle bir olabilir, hayvanlar ve insanoğlu zarar görebilir. Hatta birçoğu yaşamını kaybedebilir…  

‘Dinozorların neslini tüketen meteor’ olarak nam salmış Chicxulub Dünya’ya neler yapmıştı? 

Dinozorları öldüren şey, kafalarına düşen devasa meteor sonucu ezilmeleri değildi. Birçoğu bu şekilde de ölmüş olabilir sadece meteor daha büyük problemler yarattı. Mesela; denizin aniden çekilip devasa tsunamilerle beraber geri gelmesi benzer biçimde. Sadece en büyük problem bu da değildi.  

Meydana getirilen araştırmalara gore dinozorların yaşama veda etmesine sebep olan en büyük şey gök taşının büyük çoğunun sülfürden oluşmasıydı. Nitekim Chicxulub Dünya’ya çarptıktan sonrasında büyük bir sülfür gazı patlaması yarattı. Gazın havaya karışması sonucu ise hava sıcaklığının donma seviyesine kadar düşmüş olduğu tahmin ediliyor. Bununla birlikte da meteorun salmış olduğu gazlar sonrası asit yağmurlarının görüldüğü düşünülüyor. Bilim adamlarına gore dinozorların nesli işte bu şekilde tükendi. 

Benzer bir meteor bugün Dünya’ya çarpsa ne olur? 

Chicxulub isminde gök taşının ortalama 10-15 km çapında olduğu tahmin ediliyor. Şu demek oluyor ki ortalama olarak 9 km yüksekliğindeki Everest dağına yakın bir büyüklüğe sahipti. Benzer bir meteor, Dünya’ya ilk çarptığı anda büyük bir kısmı parçalanacak ve devasa bir krater oluşmasına sebep olacaktır. Sadece burada birkaç mühim nokta var. Gök taşının hangi maddeden oluştuğu benzer biçimde. Zira Dünya’ya çarptığı ve parçalandığı anda içindeki tüm mineraller dışarıya çıkacak ve havaya karışması kaçınılmaz olacaktır. Doğal bu öteki etkilerinin yanında birazcık daha sönük kalabilir.

Hiçbir zararı olan mineral içermiyor olsa bile hem çarpmanın etkisiyle hem de meteorun parçalanmasıyla beraber kilometrelerce büyüklükte bir alana toz bulutu yağacaktır. Bununla beraber meteor daha yeryüzüne düşmeden atmosfere girmiş olduğu benzer biçimde yanmaya ve parçalanmaya adım atar. Şu demek oluyor ki tüm bu yıkım senaryoları meteor Dünya’ya düşmeden ilkin başlayacaktır. Çevresinden savrulan yanan parçacıklar, önlenmesi zor büyük yangınlara sebep olurken; çarpmanın etkisiyle büyük tsunamiler, asit yağmurları ve ani ısı değişimleri yaşanması da oldukça yüksek küçük bir ihtimal. Gök taşının düşmüş olduğu konum da fazlasıyla mühim olmakla beraber günümüz teknolojisiyle bile bu şekilde bir patlama sonrası hayatta kalmamız oldukça zor. 

500 km çapında bir gök taşı ise işleri oldukça daha çok değiştirebilir.

Discovery Channel’ın 2008 senesinde paylaşmış olduğu videoya gore, 500 km çapındaki gök taşı tüm gezegeni yok edebilecek yangınlara sebep olabilir. Nitekim gök taşı atmosfere girdiğinde yanmakla birlikte ufak parçalara da bölünecektir.

Gök taşından kopan ufak sayılabilecek bu parçalar, Dünya’nın üstüne yağarak gezegenimizi alevler içinde bırakır. Yangından kaçsak bile, bu saatten sonrasında uzun süre hayatta kalmamız neredeyse olanaksız olacaktır. 

Peki NASA’nın DART projesinde olduğu benzer biçimde devasa bir gök taşının yörüngesini değiştirebilir miyiz?  

DART projesinde hedef alınan Dimorphos asteroidi oldukça ufak bir görevdi. NASA, mevzuyla ilgili yapmış olduğu açıklamalarda şu an için daha büyük bir asteroidin yörüngesini değiştirebilmek için kafi teknolojiye haiz olmadıklarını açıkladı. Sadece DART’ın başarı göstermiş olması bu hızla gelişen teknolojinin gelişmesi ve Dünya’ya büyük zararlar verebilecek asteroidlerin durdurulması için ilk adım olarak görülüyor. 

NASA’nın neredeyse bir buzdolabı büyüklüğündeki uzay aracı DART, bu şekilde bir gök taşını hedeflediğinde bedenimize çarpan sinek benzer biçimde tesir yaratacaktır. Dinozorları yok eden Chicxulub benzer biçimde bir meteoru durdurmak için minimum 56 DART’a ihtiyacımız var. Sadece bu yapılsa bile devasa gök taşı, yörüngeden çıkmayabilir. Daha etkili sonuçlar alınması ve daha büyük meteorları yok etmesi için ihtiyaç duyulan elektrik ve güç kaynakları da çok çok fazla. Hiçbir bilim insanı, şu an için daha büyük ve daha çok DART’ın bile bu şekilde bir gök taşını engelleyip engelleyemeceğini tam anlamıyla ön göremiyor.

Mevzuyla ilgili emekler ve araştırmalar sürerken NASA’nın görevinin başarı göstermiş geçmesi, birçoğumuzda bilim kurgu filmlerinden alışık olduğumuz senaryoları görmeyeceğimize dair ümit oldu. Peki gezegenimize yaklaşan devasa bir meteor olsa ve yapabileceğiniz son bir şey olsaydı siz ne yapardınız? 

Kaynaklar: National Geographic, Science Focus, NASA, Mint, How Stuff Works

Görsel kaynakları: WallHere

NASA’nın DART göreviyle ilgili detaylara buradan ulaşabilirsiniz:

Gök taşının ne olduğuna buradan bakabilirsiniz: