Elektrik piyasasında yeni dönem 1 Haziran’da başlıyor

Türkiye elektrik piyasasında, 1 Haziran’da Enerji Piyasaları İşletme AŞ (EPİAŞ) bünyesinde hizmete açılacak Vadeli Elektrik Piyasası (VEP) ve Yenilenebilir Enerji Kaynak Güvence (YEK-G) sistemi ile yeni bir dönem başlıyor.

Bu yıl hayata geçirilecek yeni piyasalarla Türkiye, enerji tecim merkezi olma hedefi doğrultusunda mühim bir eşiği geçiyor.

Enerji ve Doğal Kaynaklar Bakan Yardımcısı ve EPİAŞ Yönetim Kurulu Başkanı Abdullah Tancan, AA muhabirine, 1 Haziran’da VEP ve YEK-G piyasalarının devreye gireceğini belirterek, “Tüm bu piyasalar ve bu yıl açacağımız Vadeli Gaz Piyasası (VGP) ile ileri enerji piyasalarındaki tüm ürünlere aşağı yukarı haiz olmuş olacağız.” dedi.

Tancan, regüle edilmemiş ve merkezi karşı taraf hizmeti sunulmayan uzun vadeli elektrik kontratlarının tezgah üstü piyasalarda (OTC) nakdi ve fizyolojik olarak işlem gördüğüne dikkati çekerek, “Bu kapsamda VEP’te, sektör için piyasa katılımcıları içinde ortaya çıkabilecek riski yönetebilecek merkezi karşı taraf hizmeti EPİAŞ tarafınca sağlanacak.” ifadesini kullandı.

VEP ile fizyolojik teslimatın olduğu ek bir tecim hizmetinin piyasa sunulacağını kaydeden Tancan, piyasa katılımcılarının fiyat riskinden korunma ve geleceğe yönelik fiyat beklentilerini görme olanağına haiz olacağını dile getirdi.

VEP ile sürdürülebilir yatırım ortamı oluşacak

Tancan, VEP’in yatırım ve arz güvenliği açısından önemine işaret ederek, şu şekilde konuştu:

“VEP’te ileriye dönük oluşacak referans fiyatlarla öngörülebilirlik artarak ileriye dönük şimdiden belli olan fiyatlar üstünden alım satım yapılacak. Yatırımcı ve tüketici açısından öngörülebilirlik sağlanırken, yatırımcı için daha rahat finans bulma olanakları oluşacak. Yatırımların finansal belirsizlikten kurtulmasıyla sürdürülebilir bir yatırım ortamı oluşturulmuş, oluşabilecek yatırım gecikmelerinin önüne geçilmiş ve bu şekilde de arz güvenliğine katkı sağlanmış olacak.”

VEP’te orta ve uzun solukta yüksek hacim ve likiditeye ulaşılmasının beklendiğini aktaran Tancan, “Piyasa katılımcılarına ileriye yönelik yapacakları işlemlerle maliyetlerini sabitleme, spot piyasalardaki fiyat dalgalanmalarından korunma, VEP içi alım-satım işlemleri ve piyasalar arası arbitraj yapabilme imkanlarıyla ileriye yönelik oluşacak sıhhatli referans fiyatlar ile öngörülebilirlik, güvenilirlik ve şeffaflığın artmasına mühim seviyede katkı sağlanması beklenmektedir.” değerlendirmesinde bulunmuş oldu.

VEP’in özgür tüketici hakkını kullanan ve bu kapsamda tedarikçisi ile ikili antak kalma meydana getiren tüketicilerin pazarlık sürecinde VEP’te oluşan tutarları referans alabileceğini belirten Tancan, “Üretici ve tüketicinin enerji maliyetlerini yönetebileceği, öngörülebilir bir piyasa ortamı oluşması sağlanacak.” ifadesini kullandı.

“YEK-G sistemi yenilenebilir enerji kaynaklarına talebi artıracak”

Tancan, VEP’in yanı sıra 1 Haziran’da hayata geçirilecek YEK-G sistemi ile elektriğin üretiminde ve tüketiminde yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanımının yaygınlaştırılması ve çevrenin korunmasının amaçlandığını söylemiş oldu.

YEK-G belgesinin tüketicilere, tedarik etmiş olduğu elektrik enerjisinin yenilenebilir enerji kaynaklarından üretildiğini belgelendirme imkanı sağlayacağını kaydeden Tancan, şu şekilde devam etti:

“YEK-G sistemi öncesinde Türkiye’de tüketicilerin yalnızca yenilenebilir enerjiden oluşan üretim portföyü olan elektrik üreticileri ile ikili antak kalma kanalıyla yenilenebilir enerji satın alması mümkündü ve tedarikçilerin tüketicilerine sunmuş olduğu elektriğin kaynağını ifşa etme yükümlülüğü bulunmuyordu. Yenilenebilir enerjinin kaynağının takip edilerek garantilenmesine yönelik bir sertifika sistemi yoktu. Bu doğrultudaki ihtiyaçların yoğunlaşmasıyla kurulan YEK-G sisteminde tüketicilere itfa edilen YEK-G belgeleriyle tüketiciler nezdinde yenilenebilir enerjinin kaynak bazında ayrı bir ürün olarak tedarik edilmesine olanak sağlanacak ve yenilenebilir enerji kaynaklarına talep artacak.”

Tancan, yenilenebilir enerji üretiminin artmasıyla tüketicilerin de yenilenebilir enerjiyi ayrı bir ürün olarak talep ettiğini belirterek, “Kurumsal firmalar, iklim değişikliğiyle savaşım yolunda itibarlarını ve müşterileriyle olan ilişkilerini güçlendirip markalarına olan güvenirliği çoğaltmak için yenilenebilir enerji kullandıklarını taahhüt ediyor. Bu bağlamda YEK-G belgeleri, yenilenebilir enerjinin saydam ve güvenilir şekilde tedarik edilmesine olanak sağlayacak.” diye konuştu.

“Karadeniz gazı ve EPİAŞ’ta oluşan vadeli sözleşme tutarları ülkemiz lehine avantaj oluşturacak”

Öte taraftan, 1 Ekim’de devreye alınması hedeflenen VGP ile enerji piyasalarında derinlik ve ürün çeşitliliğinin artacağını da vurgulayan Tancan, şunları kaydetti:

“Petrol ve organik gaz kaynaklarının yüzde 70’ten fazlası doğumuzdaki ülkelerde üretiliyor. Bu üretimin büyük bir kısmı batımızdaki Avrupa ülkeleri tarafınca tüketiliyor. Ülkemiz de kendi başına ciddi bir tüketici. Yakın zamana kadar ‘enerji geçiş bölgesi’ olarak anılan ülkemiz izlenen politikalarla bölgesinde ‘enerji tecim merkezi’ haline getirilmeye çalışılmaktadır. Sayın Cumhurbaşkanımızın müjdesini verdiği, Cumhuriyet tarihimizin en büyük organik gaz rezervi keşfi bu gayretlerin en mühim göstergelerindendir. EPİAŞ olarak işlettiğimiz ve açacağımız piyasalarla bölgemizin en gelişmiş piyasası olacağız. Bu piyasalarda kullanılan yazılımları da kendi iç kaynaklarımızla geliştiriyoruz. O şekilde umuyorum ki yeni dönemde Karadeniz gazı ve EPİAŞ’ta oluşan vadeli sözleşme tutarları ülkemiz lehine avantaj oluşturacak.”

Tancan, bakanlığın yenilenebilir enerjiye verdiği desteğe de değinerek, “Bu ve benzeri hamlelerin kısa ve uzun solukta enerjide arz güvenliği ile piyasaların rekabetçiliği ve etkinliği açısından ülkemize getirisi olacaktır. Fiyat istikrarının olduğu bir piyasada, güvenilirlik ve öngörülebilirlik olduğundan yerli ve yabancı yatırımcı sayısı da artacaktır.” değerlendirmesinde bulunmuş oldu.