Galaksileri Fotoğraflarken Neden Gezegenleri Çekemiyoruz ?

İnsanlığın yüzlerce hatta binlerce senedir merak etmiş olduğu uzay, nihayet uzay teleskopları ile yavaş da olsa keşfedilmeye başlandı. Hubble ve James Webb benzer biçimde uzay teleskopları yardımıyla binlerce, hatta yüzbinlerce ışık yılı ötedeki gezegenleri fotoğraflayabiliyoruz.

Sadece her nede olsa bu uzay teleskopları gezegenlerin yüzeylerini görüntüleyemiyor. Nasıl oluyor da galaksilerin fotoğraflarını çeken bu teknolojik cihazlar bu şekilde ‘rahat’ bir görevi yerine getiremiyor? Gelin hep birlikte teleskopların nasıl çalıştığına ve bu durumun neden mümkün olmadığına yakından bakalım.

Ilkin teleskopların emek harcama mantığını anlayalım

Aslına bakarsak bu probleminin yanıtını anlamamız için ilk olarak teleskopların nasıl çalıştığını bilmemiz gerekiyor. Pek oldukça kişinin bilmiş olduğu suretiyle teleskoplar, doğrultulduğu yöndeki ışığı içindeki lensler yardımıyla odaklayarak bizlere görüntü sunar. Sadece uzay teleskoplarında bu durum birazcık daha farklıdır. Uzay teleskopları ise devasa birkaç lens ve onlarca ayna kullanarak maksimum seviyede ışık toplar.

Uzay teleskoplarında ayna adında olan parçalar bulunmaktadır. Bu parçalar gök cisimlerinden gelen ışınları biriktirerek teleskobun içindeki değişik türde ışıkları algılayan lenslere gönderir. Kızılötesi ve ultraviyole benzer biçimde ışıkları birbirinden ayıran bu lensler, onlarca aynadan gelen ışınları biriktirerek gezegenimizdeki uzmanlara gönderir. Sonrasında uzmanlar, gelen görüntüleri birleştirerek bizim gördüğümüz görkemli uzay fotoğraflarını oluşturur.

Galaksileri fotoğraflarken neden gezegenlerin yüzeylerini fotoğraflayamıyoruz?

Hızla gelişen teknolojinin doruğunda lensler ve aynalarla donatılan uzay teleskopları, gezegenimizden binlerce ışık yılı uzaklıktaki galaksilerin görüntülerini bizlere ulaştırabiliyor. Bunun sebebi ise galaksilerin hakikaten oldukça fakat oldukça büyük olması. Örnek vermek gerekirse bizim de içinde bulunduğumuz Samanyolu Galaksisi aslına bakarsak o denli büyük ki yarıçapı 696.340 km olan Güneş’ten tam 890 milyar kat daha büyük.

Durum bu şekilde olunca devasa galaksilerin yaymış olduğu ışığı yakalamak teleskoplar için oldukça daha kolay oluyor. Belirli bir oranda ışığı toplamak suretiyle ayarlanmış olan uzay teleskopları, galaksilere kıyasla toz tanesi benzer biçimde görünen gezegenlerin ‘nefes’ ışıklarını yakalamakta zorlanıyor. Doğal ki bazı gezegenlerin atmosferlerini kaplayan toz ve gaz bulutlarını da unutmamak lazım. Durum bu şekilde olunca da devasa galaksileri fotoğraflayan bu teleskoplar, gezegenleri gözlemlememize pek de destek olamıyor.

Peki binlerce ışık yılı ötedeki galaksileri nasıl fotoğraflıyorlar?

Galaksiler, devasa oldukları için oldukça fazla ışık yayabiliyorlar. Gönderdikleri ışınlar o denli kuvvetli ki uzay teleskopları o ışınları binlerce ışık yılı uzaklıktan bile algılayabiliyor. Sadece doğal ki o galaksiyi şu anda fotoğraflıyor olmamız galaksinin şu anda var olduğu anlamına gelmiyor. Eğer 1 milyon ışık yılı uzaklıktaki bir gök cisminin fotoğrafını çekiyorsanız bu, o gök cisminin 1 milyon yıl önceki halinin fotoğrafını çektiğiniz anlamına geliyor. Doğrusu aslına bakarsak şu anda James Webb Uzay Teleskopunun fotoğrafladığı galaksilerin hiçbirisi var olmuyor olabilir.

Bilim adamları ise devamlı olarak daha gelişmiş teleskop lensleri ve aynaları üretebilmek için çalışıyor. Kim bilir bir ihtimal gelecekte o uzak galaksilerin gezegenlerini de fotoğraflayabiliriz.