Enflasyon hesaplamasında yeni dönem: İnternet tutarları da eklenecek
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), web üstünden satışı her geçen gün artan bazı ürünlerin fiyatını da enflasyon hesaplamasında dikkate alacak.
AA muhabirinin TÜİK’ten edinmiş olduğu bilgiye bakılırsa, web üstünden mal ve hizmet satın alımları her geçen gün daha da yaygınlaşırken istatistik ofislerinin söz mevzusu varlıklı veri kaynağını göz ardı etmemesi ehemmiyet taşıyor.
İnternet fiyatlarının TÜFE’ye entegre edilmesinin lüzumlu hale geldiği değerlendirilirken, böylece istatistik üretiminde veri derleme sıklığının daha yüksek ve daha büyük hacimli olması hedefleniyor. Söz mevzusu verilerin mevcut yapıyı geliştirmek ve yeni değişkenleri elde etmek için büyük bir fırsat sunmuş olduğu düşünülüyor.
Otomatikman bir web kaynağından veri derlemeye veri kazıma (web scraping) deniliyor. Bu çoğu zaman bir kazıyıcı (scraper) yardımıyla oluyor ve daha gelişmiş istatistiksel analizler için ham veriyi derleyip temizliyor.
Otomatik veri kazıma teknolojilerini kullanarak günlük, saatlik ve hatta daha yüksek sıklıkta veri yapısıyla optimal veri derleme stratejileri elde edilebiliyor. Böylece, detaylı metaveri detayları derlenerek hesaplamalar geliştirilebiliyor. Bu yöntemde genel amaç, internet sayfasında yer edinen HTML formatındaki bilgiyi çözümleme ve hesaplamalar için daha uygun yapılara dönüştürmek.
Kriterlere bakılırsa internet sayfası seçiliyor
Bu yöntemde, uygun internet sayfası seçimi için bazı kriterler de aranıyor. Bunun için sitenin temsiliyet, hacim, içerik deposu, sürdürülebilirliği, teknik özellikleri, metaveri ve hedef değişkenleri şeklinde unsurlara bakılıyor.
TÜİK, internetten veri kazıma emek harcamaları kapsamında 2020 senesinde TÜBİTAK ile ortaklaşa TÜİK Büyük Veri İleri Analitik Projesi’ni gerçekleştirmiş oldu. Veri kaynakları olan firmalardan lüzumlu izinler alınarak, internetten veri kazıma fiyat derleme yönteminin altyapısı hazırlandı.
Proje sonucu gelen ham veri, TÜİK teknik mensubu tarafınca çözümleme edildi, hatalar belirlendi ve fiyat derlenebilecek hale getirildi. Hemen sonra verinin tablo formatında, fiyat takip edeni yapılabilir ve veri analizine uygun olması sağlandı.
Ürünlerin fiyatı yıl süresince takip edilecek
Beyaz eşya, elektronik ürünler, mobilya, birinci el otomobiller ve otobüs bileti tutarları için 2022 yılı itibarıyla web üstünden derlenen fiyatlar endeks hesaplamalarında kullanılacak. Aralık ayı temel alınarak takip edeni kararlaştırılan ürünlerin fiyatı, ürün kodu ya da ürün barkodu üstünden yıl süresince takip edilecek. Böylece aynı kalitedeki ürünlerin fiyat gelişimleri endeks hesaplamalarına yansıtılacak. Bu kapsamdaki fiyatların sayısı aylık ortalama 20 bin civarında.
Veri kazıma kanalıyla elde edilmiş bilgiler günlük olarak takip edilerek fiyat değişiklik analizleri de yapılıyor. Ek olarak fiyatı gelen ürünlerin satışının devamlılığı da fiyat derleme periyodu içindeki fiyat sayıları denetim edilerek gözleniyor.
İnternet verisinin kullanımı yaygınlaştırılacak
Gelecek dönemde yeni sisteme adapte edilen ürün fiyatlarının günlük olarak veri akışı sağlanacak, analizleri yapılacak ve öteki veri derleme şekilleri olan barkod ve alan verisiyle beraber fiyat derleme sürecinin sonunda endeks hesaplamalarında kullanılacak. TÜFE kapsamında derlenen aylık fiyatların ortalama olarak yüzde 40-45’i barkod ve internetten veri kazımayla elde edilmiş olacak ve böylece veri, kaynağında mümkün olan en doğru haliyle derlenecek.
TÜİK, bu kapsamda minimum maliyetle en doğru veriyi elde edebilecek. Bu hedef doğrultusunda öteki ülke emek harcamaları da dikkate alınarak barkod ve web verilerinin kullanımının yaygınlaştırılması öngörülüyor.
