Evergrande krizi niçin dünyaya geldi? Domino tesiri yaratır mı?
Çin’in en büyük emlak şirketlerinden Evergrande’nin finansal açıdan zor durumda bulunduğunun anlaşılması sonrası artan risk algısı küresel piyasaları negatif etkilerken, Nordea Market Baş Analisti Tuuli Koivu, firmanın Çin’in politikalarındaki değişiklik sebebiyle kurtarılmayabileceğini kaydetti.
Malum 300 milyar dolar borcu bulunan Çinli emlak geliştirme şirketi Evergrande’nin, Çin’de finansal istikrara zarar verebileceği endişesi dünya genelinde piyasalardaki risk iştahını azalttı.
1996 senesinde kurulan Evergrande’nin internet sayfasındaki bilgilere bakılırsa, 280’den fazla şehirde 1.300’den fazla projesi bulunan şirket, Fortune 500 sıralamasında 2020’de 122. sırada yer aldı.
Firmanın batması halinde risklerin sınırı olan kalması umut ediliyor
Toplam varlıkları ortalama 350 milyar dolar (2,3 trilyon yuan), senelik satış gelirleri de 110 milyar doları (700 milyar yuan) aşan şirkette 200 bin şahıs çalışıyor.
Öte taraftan, şirket inşaat alanının haricinde teknoloji ve sıhhat benzer biçimde alanlara da yatırım yaparken, finansallardaki bozulmada bu adımların da etkili olmuş olabileceği tahmin ediliyor.
Analistler, firmanın finansal yapısının bozulmasında çoğunlukla şirket yönetiminin borçlanma alışkanlıkları, ana etkinlik alanıyla beraber yatırım meydana getirilen yeni alanlarda nakit akış döngülerinin gecikmeli olması ve Çin’in borçlanma kriterlerini sıkılaştırması benzer biçimde adımların mühim rol oynadığını belirtti.
Son yıllarda Çin’de hanehalkı borçluluk seviyesinin Gayri Safi Yurt içi Hasıla’ya (GSYH) oranının yüzde 60’ı geride bıraktığına dikkati çeken analistler, bu durumun son yıllarda devamlı artan konut fiyatlarındaki trendi sekteye uğratarak firmanın gelirlerinde azalmaya sebep bulunduğunu aktardı.
Analistler, firmanın borçlarının ise çoğunlukla mahalli para birimi cinsinden bulunduğunu kaydederek, firmanın temerrüde düşmesi halinde etkinin çoğunlukla Çin’in içinde kalmasının beklendiğini, sadece gene de bu durumun küresel piyasalarda oynaklığı artırabileceğini açıkladı.
“Çin’in inşaat şirketlerine ilişkin tutumu seneler içinde değişti”
Nordea Market Baş Analisti Tuuli Koivu, mevzuya ilişkin açıklamasında, firmanın likidite problemlerinin aylar öncesinden bilindiğini sadece, şimdiye kadar kimsenin duruma lüzumlu özeni göstermediğini altını çizdi.
İnşaat sektörünün senelerce Çin ekonomisinin yapı taşlarından biri bulunduğunu ve bu sebeple Çin hükümetinin senelerce inşaat firmalarının batmasını göz ardı edemediğini aktaran Koivu, bu durumun son yıllarda değiştiğini belirtti.
Koivu, Çinli liderlerin gerçek sektör mevzusunda ABD’deki 2008 küresel finans krizindeki benzer biçimde sorunları yeniden yaşamaktan çekindiklerini bildirerek, aşırı borçlu inşaat sektörünün regüle edilmesi yönünde adımlar attığını açıkladı.
Çin’in mevzuya ilişkin duruşundaki değişimin göze çarptığını vurgulayan Koivu, “Çin’de inşaat firmaları için finansal koşullar seneler içinde sıkılaştırıldı. Ek olarak, bir arsanın alınıp fiyatının artması için beklenilmesi benzer biçimde speküleatif adımlar yasalarca kısıtlandı.” değerlendirmesinde bulunmuş oldu.
Koivu, değerlendirmesine şu şekilde devam etti:
“Evergrande ile ilgili sıkıntılar söz mevzusu düzenlemeler sonucu ortaya çıktı. Bu durumun Çinli liderler tarafınca da sürpriz olarak karşılandığını zannetmiyorum. Kredilerdeki sıkılaştırmanın bazı sıkıntıları ortaya çıkaracağı aşikardı fakat, Çin’in uzun dönemli hedeflerini gerçekleştirmesi için gelişme modelini değiştirmesi ve daha büyük problemlerden kaçınması için bu yapısal değişim gerekliydi.”
“Otoritelerin Evergrande’yi aşırı borçlu firmalar için fena bir örnek yapacağını düşünüyoruz”
Evergrande için {özel sektör} bazlı bir çözüm bulunamadığı takdirde firmanın Çin hükümeti tarafınca kurtarılmasının şaşırtıcı olacağını ifade eden Koivu, “Biz, otoritelerin Evergrande’yi aşırı borçlu firmalar için fena bir örnek yapacağını ve yatırımcıların Çin’de kredi riskine ilişkin hafifçe bir ders alacağını düşünüyoruz.” değerlendirmesinde bulunmuş oldu.
Koivu, Çinli otoritelerin olayın negatif etkilerini bilhassa hanehalkı için azaltacaklarını düşündüğünü belirterek, şunları kaydetti:
“Domino efekti benzer biçimde bir durumdan kaçınabileceğine inanmamız için üç niçin var. Birincisi, Evergrande’nin yükümlülükleri Çin’in GSYH’nin yüzde 2’sine denk gelirken, bu durum ABD’deki tahvil kriziyle karşılaştırıldığında neredeyse risksiz. İkincisi, risklerin yerli ve yabancı tahvil sahipleri içinde dengeli dağıtılmış olması. Üçüncüsü ise bankaların borçları için kullanılan teminatların sağlam olması.”
Çin hükümetinin Evergrande’nin maddi hasarlarından bağımsız olarak Çin hanehalkı için ihtimaller içinde negatif tesirleri önlemek isteyeceğini bildiren Koivu, yeni tip koronavirüs (Kovid-19) salgını sebebiyle halihazırda azalan hanehalkı güveninin daha da kötüleşmesine izin verilmeyeceğini düşündüğünü aktardı.
Koivu, öte taraftan, inşaat firmaları için sıkı finansal koşulların bundan sonrası için devrede olacağını hatırlatarak, “Çin şu anda kısa dönemli gelişme rakamlarına değil, uzun dönemli görünüme odaklanmış durumda. Bu yüzden, Çinli liderlerle beraber yatırımcılar bazı firmalar için Çin’deki iş ortamı temellerinin sarsılmasından çekinmiyor.” ifadelerini kullandı.
