Evin Haricinde Bir Yerde Tuvalete Gidememe ve Uyuyamama Problemi

Bir yerden başka bir yere gezi ettiğinizde yada ilk kez kalacağınız bir arkadaşınızın evinde uyumak çoğunuz için çile olabilir. Uzmanlar bu duruma ”ilk gece tesiri’ diyor. Şu demek oluyor ki ilk kez girdiğiniz o ortamı istemsiz olarak güvenli bulmamanız bu duruma sebebiyet veriyor. Böylece kendinizi korumanız için beyniniz, yarı uyur yarı uyanık halde sizi o gece uyumama nöbeti tutmaya zorluyor.

Bir de bu problemin yanında karnınıza ağrılar girmesine karşın tuvalete çıkamama problemi eklenince psikolojiniz iyice çökebiliyor. Psikolog Nick Haslam’a nazaran bir çok insan kendi evinde tuvalete giderken, kendisini herhangi başka bir yerde lavaboyu kullandığından daha güvende hissediyor. Bakmış olduğunuzda tüm sorun ruhsal olarak insanoğlunun kendini bilmediği, tanımadığı yerlerde güvende hissedememesi şeklinde görünüyor. Peki hakikaten o şekilde mi?

Aslına bakarsak insanoğlu, tuvalete gitmek için hep ‘daha rahat’ hissedecekleri ortamları aramaya eğilimli.

Chicago Üniversitesinde profesör olan Jack Gilbert, insanların bu şekilde sezmek istemelerinin ardında, çevresel koşullara verdikleri naturel bir tepkilerin yattığını söylüyor. Şu demek oluyor ki rahat hissetme isteği oldukça naturel. Bir çok şahıs evinin kapısından girmiş olduğu anda bedeni, ev ortamına olan alışkanlığın verdiği etkiyle glikoz (şeker) dengesinin, solunum ve hormon hareketlerinin değişimini devreye sokuyor. İşte bu yüzden kimi zaman eve girdiğiniz anda birden tuvaletiniz gelebilir. Hatta siz de ”dışarıdayken bunca saat tuvaletimi mi tuttum ben” diye düşünüp şaşırabilirsiniz.

İnsan, hela eğitimi almış bir canlı olduğundan lavabo ihtiyacı vardığında, onu belirli kurallara nazaran gerçekleştirmesi icap ettiğini de biliyor. Psikolog Nick Haslam’a nazaran, tanımadığınız bir ortamda bu ihtiyacınız olan şeyi tutmanızı elde eden şey de geçmişteki hela eğitiminden geliyor olabilir. Uzun süre büyük tuvaletinizi tutan biriyseniz bu bağırsak ve mide ağrısı yaşamanızı sağlayabilir. Her insanın bu şekilde bir ihtiyacı bulunduğunu ve bunun naturel bulunduğunu kendinize telkin ederseniz bu mevzuda daha esnek davranabilirsiniz. 

Bir öteki sorun ise utangaç bağırsağa (parcopresis) ve mesaneye (paruresis) haiz olmak.

Meydana getirilen araştırmalara nazaran dünya nüfusunun ortalama %2.8-16.4’ünün utangaç mesane problemi yaşamış olduğu ifade ediliyor. Bilhassa erkeklerde bu durum daha sık görülüyor. Bu sorunları yaşayan kişiler umumi tuvaletleri kullanmaya karşı yüksek dozajda bir kaygı duyarlar. Bunlardan muzdarip olanlar, restoranların, AVM’lerin, okulların yada en basitinden arkadaşlarının evlerinin tuvaletlerini bile kullanamaz. Kimi zaman şiddetli semptom yaşayan bireyler, kendi evlerinde bile lavaboya gidemez hale gelir. 

Bu durum, bir toplumsal anksiyete bozukluğu türü olarak değerlendirilir. Bu problemi yaşayanlarda yoğun kalp atışı, aşırı terleme, solunum bozukluğu, kasların gerilmesi, mide bulantısı yada titreme şeklinde komplikasyonlar görülebilir. Örnek olarak bu semptomları daha hafifçe yaşayanlar evde kimse yokken tuvalete gidebilir sadece daha yoğun yaşayanlar saatlerce uğraşsalar da gereksinimlerini gidermeleri zor olabilir. 

Bu durum kişinin toplumsal yaşamını oldukça kısıtlar bu sebeple şahıs ne bir dost buluşmasına ne beyaz perdeye ne de halka açık herhangi bir yere gidebilir. Meydana getirilen bir araştırmada bu meseleyle ilgili 316 kişiyle görüşülüyor ve 72 katılımcı bu rahatsızlıklardan minimum birini yaşadığını dile getiriyor.

Katılımcılar, umumi tuvaletlerde insanların birbirleriyle gülerek konuşmalarını kişisel algılayıp kendilerine güldüklerini zannettiklerini, büyük tuvaletlerini yaparken lavaboda fazlaca süre geçirmeleri sebebiyle insanların dışkının kokusunu anlayacaklarından yada sesini duyacaklarından endişelendiklerini dile getirmiş. Böylece araştırma sonucunda bu durumu deneyimleyen bireylerin ötekiler tarafınca negatif yönde eleştirilme korkusu yaşadıkları tespit ediliyor. 

Şimdi bir de başka bir yerde uyuyamama sorunsalına bakalım…

Meydana getirilen bir çalışmada araştırmacılar, insanları ilk kez kaldıkları bir yerde uyurken seyretmek için MRI da dahil olmak suretiyle üç değişik beyin taraması gerçekleştiriyor. Bunun sonucunda insanların bu biçim durumlar yaşadıklarında beyinlerinin sol tarafında derin uykuya geçme eğiliminin azaldığı tespit ediliyor. Ek olarak uzmanlar, bu kişilerin dışarıdan gelen her sese kulak kabarttıklarını bu sebeple beyinlerinin fazlaca fazla uyarıldığını keşfettiler. Kısacası insanoğlu ilk kez kaldıkları bir yerde, başta da belirttiğimiz şeklinde rahat hissetmedikleri, tehlikedeymiş şeklinde hissettikleri için uyuyamıyor.

Bu mevzuda sıkıntısı olan kişilerin bir yere ilk kez gitmenin endişesini yaşamak yerine o yerde birkaç kez evvelinde zaman geçirip uyum sağlamaya emekleri araştırmacıların tavsiyeleri içinde. Bireyler, kendi evlerinden bir eşyayı kalacakları öteki eve getirebilir, örnek bu bir yastık olabilir. Bir ihtimal böylece bu problemi birazcık olsun atlatabilirler.

Kaynaklar: Independent, The Conversation, Good House Keeping, Prevention, Greatist, NBC News, TIME, The New York Times, Everyday Health