Formula 1’de Kullanılan Lastikler Ne Anlama Geliyor?

Formula 1 yarışlarını izlerken en mühim etkenlerin aracın motoru ve pilotlar bulunduğunu düşünürüz sadece zeminle temas eden tek şey olan lastikler, minimum motor yada pilot kadar ehemmiyet arz ediyor.

Yarış esnasında pilotların pit stop yaptığını ve takımların neredeyse 3-4 saniyede 4 lastiği aynı anda değiştirdiğine bir çok kez tanıklık ederiz. Peki bir pilotun yarıştaki kaderini belirleyecek kadar mühim olan bu lastikler niçin devamlı yenileri ve değişik türleri ile değiştiriliyor? Pirelli’nin Formula 1 için hususi olarak ürettiği lastik türlerini ve aralarındaki farkları sizler için anlattık. 

F1 takımlarının değişik koşullara nazaran seçebileceği 7 değişik lastik seti bulunuyor

F1 lastiklerinin kullanımı, yalnız pazar günü meydana gelen yarışlarda değil bununla birlikte antrenman ve sıralama turlarında da büyük ehemmiyet taşıyor. Tüm takımlar, yarışa haftalar kala hangi pistte hangi tür lastiklerin kullanılacağını FIA’ye bildiriyor ve bu türlerin haricinde değişik bir lastik kullanamıyorlar.

Formula 1’in lastik tedarikçisi şu anda Pirelli sadece tarih süresince Dunlop, Continental, Bridgestone ve Michelin benzer biçimde dev markaların da lastikleri de daha ilkin kullanılmıştı. 2011 sezonunun başlamasıyla beraber Pirelli F1’in resmi lastik tedarikçisi oldu ve o dönemden beri aynı özelliklere haiz lastikleri tüm takımlara temin ediyor. 

Formula 1’deki tüm takımlar, pistin yüzeyine ve havanın sıcaklığına bakarak lastik stratejileri geliştirir, hangi pilotun hangi lastiği kullanımı gerektiğine karar verir. Pirelli’nin F1 takımları için sunmuş olduğu 7 değişik lastik çeşidi vardır. Bunlardan 5’i kuru, kalan 2’si de ıslak zemin için tasarlanmıştır. Isterseniz bu lastiklerin özelliklerine kuru zemin için tasarlananlardan başlayarak daha yakından bakalım. 

Formula 1 kuru zemin lastikleri

C1 (Compound 1) 

C1, Formula 1 araçlarında kullanılan en sert lastiktir ve çoğu zaman havanın ve dolayısıyla pistin son aşama sıcak olduğu koşullar için tasarlanmıştır. C1 lastikler bununla birlikte keskin virajlar için de uygundur zor ısınmış olduğu için de yıpranması uzun vakit alır. Bu lastiklerin en büyük handikapı, yumuşak lastiklerle nazaran aracın bir tık daha yavaş gitmesine yol açması. 

C2 (Compound 2)

C2 lastikler, beyaz ve sarı olmak suretiyle iki değişik lastik yanağına haizdir ve C1’den bir nebze daha yumuşak olmasına karşın aynı amaç için kullanılırlar. C2 hamurlu lastikler, yüksek hız ve keskin virajlar için son aşama uygun olmalarının yanı sıra bununla birlikte Formula 1 yarışlarında en fazlaca tercih edilen lastik türüdür. 

C3 (Compound 3)

Performans ve dayanıklılık mevzusunda en başarı göstermiş lastik, C3 hamurlu lastiklerdir ve kendi aralarında beyaz, sarı ve kırmızı olmak suretiyle 3 değişik yanağa ayrılırlar. Çoğu zaman Monaco GP yada Bahreyn GP benzer biçimde kent içi pistlerde kullanılır.

C4 (Compound 4)

2019 sezonunda ultra yumuşak lastikler olarak adlandırılan C4 lastikler, yüksek hız vaad etse de kullanım ömrü kısadır ve sert lastiklere nazaran fazlaca daha süratli parçalanmaya adım atar. Fazlaca süratli bir halde ısınmış olduğu için yarış pilotları, hızlanmaları icap ettiğini düşündüğü turlarda bu lastiğe geçiş yapabilir.

C5 (Compound 5)

Pirelli’nin bugüne dek tasarladığı en süratli lastik olma hususi durumunu taşıyan C5 lastikler, türünün en yumuşak örneğidir ve mekanik kavrama ihtiyacı duyulan tüm pistlerde kullanılır. Öteki tüm lastiklere nazaran fazlaca daha süratli parçalanır ve kısa ömürlü olması sebebiyle kullanım yerinin seçilmesi büyük stratejiler gerektirmektedir. 

Formula 1 ıslak zemin lastikleri 

Intermediate Green

Pirelli, yağmurlu havalarda ıslak zeminlerde kullanılmak yalnız iki değişik lastik türde oluklu lastikler sunmaktadır. Geçiş lastiği olarak da vasıflandırılan Intermediate Green, lastik başına saniyede 30 litre suyu tahliye etme özelliğine haiz ve su birikintilerinin ve yoğun yağışın olmadığı yarışlarda kolaylıkla kullanılabiliyor.

Wet Blue

Wet Blue lastikler ise yoğun yağışın, derin su birikintilerinin ve pistin son aşama ıslak olduğu koşullarda kullanılıyor. Saatte 350 kilometre hızdayken saniyede 85 litre suyu tahliye edebiliyorlar ve çapları öteki lastiklerden 10 mm daha geniş olduğundan maksimum yol tutuşu sağlarlar.

Formula 1’de takımların uyması ihtiyaç duyulan lastik kuralları 

• Her ekip, 5 değişik kuru zemin lastiğinden yarış süresince yalnız üçünü seçebilir. 
• Yağış olmadığı durumlarda her takımın minimum iki kuru zemin lastiği kullanımı zorunludur.
• Her ekip, Avrupa’daki yarışlarda kullanacakları lastikleri 8 hafta, öteki yarışlarda kullanacakları lastikleri 14 hafta evvelde FIA’ye bildirmek zorundadır.
• Belirlenen tarihe kadar lastik seçmeyen takımların lastiğini FIA belirler.
• Takımda bulunan iki pilot, birbirinden değişik lastik setleri seçebilirler.
• Pirelli, kullanılması mecburi olan iki değişik lastik belirler ve bu lastikler yalnız pazar günü gerçekleşen yarışlarda kullanılır. 
• Sıralama turlarında 3. tura geçen ilk 10 pilot, 2.turda kullandığı en süratli lastikle yeni tura adım atmak zorundadır. 
• Antrenman turlarında pilotların ıslak zemin lastiklerini kullanabilmesi için yönetimin “yağmurlu seans” anonsu geçmesi gereklidir.