‘Gama Radyasyonu Patlaması’, Tarihte İlk Kez Gözlemlendi

Son zamanlarda uzay keşiflerinde art arda ilklere imza atılırken, bugün bunların arasına bir yenisi daha eklendi. Bilim adamları, minimum bir nötron yıldızını içeren yıldızların çarpışması, milimetrelik radyo frekansı dalga boyları aralığında tarihte ilk kez gözlemledi. Çarpışma, bugüne dek gözlemlenen en enerji dolu ve parlak gama ışını patlamasını görmemizi sağlamış oldu.

Söz mevzusu çarpışmanın ışıkları, Dünya’ya 6 ila 9 milyar senelik seyahat sonucunda ulaştı ve Kasım 2021’de Atacama Büyük Milimetre/Milimetre-altı Dizisi (ALMA) tarafınca yakalandı. Kısa gama ışını patlaması, ALMA ile bu şekilde bir vakası yakalamak suretiyle meydana getirilen çalışmaların ilk sonucu oldu.

Karşınızda GRB 211106A olarak tanımlanan, gözlemlenen ilk gama patlaması:

Gama radyasyonu patlamaları, evrende malum en kuvvetli patlamalar içinde yer ediniyor. Bu patlamalarda bir tek 10 saniye içinde Güneş’in 10 milyar yılda yaymış olduğu enerjiden daha fazlasını ortaya çıkarıyor. Yukarıda videosunu gördüğümüz söz mevzusu patlamalar, bununla birlikte demirden daha ağır elementleri evrene saçar. Öyleki ki parmaklarımıza taktığımız altın yüzükler bile aslına bakarsak bu yıldız felaketinin bir ürünüdür.

Nötron yıldızlarının çarpışması durumunda ortaya çıkan kısa süreli gama ışını patlaması (SGRB), bir tek milisaniyeler kadar sürüyor. Dolayısıyla yukarıda gördüğümüz görüntüler, milyarlarca ışık yılı öncesinde kaydettiğimiz birkaç milisaniyelik anı gösteriyor. ALMA öncesindeki tüm milimetrik teleskoplar, uzaktaki bu patlamaları yakalayabilecek hassasiyete haiz değildi.