Google’ın Yalan Habere En Oldukça ‘Destek Verdiği’ Ülke: Türkiye

Gazetecilik alanındaki en prestijli ödül Plutzer’i kazanan ilk web haber kuruluşu ProPublica, yanlış bilginin yayılımı açısından Google’ı mercek altına aldı. Türkiye’deki web kullanıcılarına pek da şaşırtıcı gelmeyecek sonuçlara gore Google, “yanlış informasyon yaymanın kârlı bir işe dönüşmesine” katkı sağlıyor.

Haber ve informasyon doğrulama platformu Teyit.org tarafınca özetlenen araştırma sonuçlarına gore Türkiye’de durum daha vahim. 

‘Yanlış informasyon verirken Google reklamlarından para kazanan yayıncı’ oranı en yüksek ülke Türkiye oldu: Peki bu ne anlama geliyor?

Google tarafınca kişiselleştirilen reklamlar, bir çok web sitesinin ana gelir kaynakları içinde yer ediniyor. Bu satırlatı okuduğunuz sayfada da görebileceğini Google reklamları, hem de dünya web ekosistemindeki para akışını elde eden devasa bir makro ekonomik etkiye haiz. ProPublica’nın araştırmasına gore İngilizce haricinde yayın icra eden ve bu yayınlarla yanlış informasyon yürüyerek sitelerdeki Google reklamlarının oranı %30 ila %90 içinde değişiyor. 

ProPublica’nın araştırmasında da yer verilen Teyit.org’un verilerine gore Türkiye’de yanlış informasyon yaymış olduğu tespit edilen 50 web sitesinin 45’inde Google reklamları yer ediniyor. Bu da %90’lık bir oranla Türkiye’yi, internette yanlış informasyon yayılımı mevzusunda zirveye taşıyor. Türkiye’den sonrasında listede %87’lik oranla Hırvatistan, Sırbistan ve Bosna Hersek; %80 ile Brezilya, %44 ile İspanya, %38 ile Latin ABD, %30 ile Almanca konuşulan ülkeler yer ediniyor.

Türkiye’de dezenformasyon para kazandırıyor: Google, mevcut tabloya ve tüm çağrılara karşın harekete geçmiyor…

Datareportal’ın araştırması ve Teyit.org’un açıklamasına gore Türkçe, internette en fazlaca içerik üretilen diller içinde dördüncü sırada. Buna karşın yalan haber ve yanlış bilgilerin yayılımını azaltmak için Google’dan somut bir adım görülmüyor. 

Viyana merkezli Internasyonal Basın Enstitüsü’nün başkan yardımcısı ve araştırmacı gazeteci Emre Kızılkaya ise Teyit’e yapmış olduğu açıklamada Türkiye’de dezenformasyonun para kazandırdığını, propagandaların işe yaradığını vurguluyor.

Editör notu: Toplumsal Medya Yasası buna bir çözüm getirir mi? 

Kullanıcılar tarafınca her ne kadar “Başıma bir şey gelir mi?” benzer biçimde bireysel çıkarımlar yapılsa ve “hukuki açıdan muğlak olduğu” eleştirileri alsa da -kağıt üstündeki haliyle- Toplumsal Medya Yasası; internette doğru bilginin yayılmasını sağlama amacı taşıyor. Kendisini haber vermekle yükümlü gören kişilerin ve web sitelerinin ilk kez bir basın kuruluşu olarak tanındığı bu yasa, hem de bu şahıs ve kuruluşların ihtimaller içinde yalan haberlerine karşı alınan bir tedbir olarak görülebilir.

Nitekim yasanın uygulama aşamasına ilişkin sual işaretleri var, zira “hangi bilginin kime ve neye gore doğru ya da yanlış olarak nitelendirileceği” mevzusu net olarak tanımlanamıyor. Gene de yasada yalan haber yürüyerek şahıs, kurum ve bu bilginin yayılmasına olanak tanıyan platformlara yönelik reklam engelleme ve bant genişliği daraltma yaptırımları yer ediniyor. Sadece Google reklamları ile para kazanan yanlış informasyon yayıncılarının Türkiye’de %90 benzer biçimde astoronomik bir orana erişmesi, ihtimaller içinde bir reklam engelleme yada bant genişliği daraltma cezasının Türkiye’deki web ekonomisine ciddi zarar vereceğini gösteriyor. Özetlemek gerekirse ülkemizdeki karar vericiler, koca bir sektörün içine işlemiş yanlış informasyon ekonomisiyle karşı karşıyalar. 

Son olarak Google’un 2021 senesinde Türkiye ekonomisine yapmış olduğu 476 milyar TL’lik katkının 193 milyar TL’sinin reklam araçları ile sağlandığını belirtelim.