Görülme Sıklığı Bakımından Dünyada 1. Olduğumuz Hastalık

İlerleyici ve ölümcül bir hastalık olan demansta hafızada bozukluk, günlük yaşam aktivitelerinde ilerleyici gerileme, çeşitli psikiyatrik semptomlar ve davranış bozuklukları görülüyor. Bu tehlikeli hastalığın vatanımızda bu kadar oldukca görülmesinin sebepleri içinde düşük eğitim düzeyi, yetersiz aktivite, toplumsal yalıtım benzer biçimde nedenler bulunuyor.

Aynı sitede başka hastalıkların dünyada başka ülkelerdeki görülme sıklığını, karşılaştırmalı ve harita üstünde buradan görebilirsiniz. Peki alzaymır ve demansın vatanımızda bu denli yoğun görülmesinin öteki sebepleri ne olabilir? Bu hastalığı önleyebilecek emekler ne durumda? Mevzuyu detaylıca inceleyelim:

Dünya Sıhhat Örgütü’nün raporuna bakılırsa, insanların “anılarına, bağımsızlıklarına ve haysiyetlerine” mal olan demans hastalığı dünya genelinde yükselişte ve oldukca azca ülke bununla savaşım edebilecek donanıma haiz.

Alzaymır yada nüzul benzer biçimde beyni etkileyen çeşitli hastalık ve yaralanmaların neden olduğu demans, “küresel bir halk sağlığı problemi” haline geldi ve 55 milyondan fazla insanı etkiliyor. Rapora bakılırsa tüm ülkelerin yalnız dörtte birinin demanslı insanları ve ailelerini desteklemek için ulusal bir stratejisi bulunuyor.

Bu ülkelerin yarısı Avrupa’da, geri kalanı ise dünyanın öteki bölgelerinde yer ediniyor. Gene de Avrupa’da bile birçok planın güncelliği geçiyor ve süresi doluyor, bu da hükümetlerin mevzuya ilişkin planlarını yenilemeleri icap ettiğini gösteriyor. Yetersiz strateji sebebiyle demans, milyonlarca insanoğlunun anılarını, bağımsızlığını ve itibarını çalıyor, fakat bununla birlikte tanıdığımız ve sevdiğimiz insanlardan geri kalanımızı da çalıyor.

Demans, çoğunlukla 65 yaş ve üstü kişileri etkiliyor, sadece nadiren de olsa 30’lu ve 40’lı yaşlardaki insanlarda da görülebiliyor.

Malum bir tedavisi yok, sadece araştırmalar vakaların ortalama yüzde 40’ının sıhhatli bir yaşam tarzıyla önlenebileceğini yada geciktirilebileceğini gösteriyor. Genel olarak “erken”, “orta” ve “ileri” olmak suretiyle üç evreye ayrılan demansta hastalar vakit içinde erken evreden ileri evreye aşama kaydediyor ve evreler arası geçiş süreleri hastadan hastaya farklılık göstermekle beraber averaj 2-5 yıl olarak belirtiliyor.

Demans hastalığında sağlığı korumak için tertipli egzersiz, öteki medikal hastalıkların takip edeni, senelik grip aşısı, 5 yılda bir zatürre aşısı, ağız ve diş hijyeni, gözlük gereksiniminin karşılanması ve işitme problemleriyle başa çıkılması gerektiği önerilerinde bulunuluyor.

Risk faktörleri içinde depresyon, düşük eğitim, toplumsal yalıtım ve bilişsel uyarım eksikliği bulunuyor.

Bunama problemi yaşayan insanların yüzde 60’ından fazlası düşük ve orta gelirli ülkelerde bulunuyor. Kentsel-kırsal alanlar arasındaki uçurumun azaltılması gerekiyor. Ne yazık ki ülkemizdeki bu problemler bir fazlaca fazla olduğundan görülme sıklığı da çok çok fazla.

Demanstan muzdarip sevdiklerine bakmak durumunda kalan ve onların sorumlulukları sebebiyle kendileri de verimli bir yaşam yaşayamayan milyonlarca insan da bulunuyor. Doğrusu demans yalnız problemi yaşayan kişiyi değil çevresini de etkileyerek ruhsal, sosyolojik ve ekonomik pek oldukca anlamda toplumsal bir mesele haline geliyor.

Ümit veren araştırmalar da var. Bilim adamları saf oksijen solumanın alzaymırın “ilerlemesini ve ciddiyetini mühim seviyede yavaşlatabileceğini” söylüyor.

Yeni bir araştırmaya bakılırsa alzaymır hastalığı oksijen tedavisi kullanılarak yavaşlatılabilir ve hatta tersine çevrilebilir. Araştırmacılar, terapinin insan beyninin işleyişini desteklediğini ve hayvanlarda hastalığa bağlı beyin plağı oluşumuyla savaşım ettiğinin kanıtlandığını söylüyor.

Tel Aviv Üniversitesi’ndeki ekip, bilişsel gerileme emareleri deneyimleyen 60 yaş üstü 6 kişiyi izledi. Ekip, 90 gün süresince 60 seans hiperbarik oksijen tedavisinden sonrasında beyne giden kan akışının averaj yüzde 20 arttığını bildirdi. Bellek testi sonuçlarının da averaj yüzde 16,5’lik bir iyileşme gösterdiği ifade edildi.

Bilim adamları hastaları basınçlı odalara yerleştirerek dokularda daha çok oksijenin çözülebileceğine ve böylece yenileyici tesirleri olduğu malum bir hipoksi durumunu öykünmek edebileceğine inanıyor.

Devrim benzer biçimde bir yenilik de gerçekleşti: Alzaymıra karşı geliştirilen aşı, gözlem hayvanlarında başarı göstermiş oldu.

İngiltere’de yer edinen Leicester Üniversitesi’ndeki araştırmacılar, doz başına 15 sterline mal olan aşının, beyinde bellek yitirilmesine bağlı zararı olan protein birikintilerinin oluşmasını önleyerek çalmış olduğu açıklandı. Farelerde gerçekleştiren denemelerde demansın etkilerinin tersine döndüğünü bildiren uzmanlar, insanlardaki denemelerin oldukca yakında başlayacağını açıkladı.

Yaşlanan bir nüfusa sahibiz ve gelecekte bu hastalık oldukca daha büyük sorunlara yol açabilir. Toplumsal sıkıntılar da hat safhada olduğundan tehdit eden bir hastalık olmaya devam ediyor. Umarız ki bilim adamlarının aşı emek harcamaları başarıyla sonuçlanabilir.

Kaynaklar: 1, 2, 3, 4