Güneş Sistemi’ndeki Gezegenlerin Renkleri

Bizlere yaşam veren dev yıldız Güneş’in çevresinde oluşturduğu Güneş Sistemi; Merkür, Venüs, Mars, Jüpiter, Satürn, Uranüs, Neptün ve Dünya adını verdiğimiz sekiz gezegenden oluşuyor. İçinde yaşamakta olduğumuz Dünya’dan başımızı kaldırıp da gökyüzüne baktığımız vakit bu gezegenlerden çoğunu göremiyor, gördüklerimizi ise yalnızca birer beyaz noktaya benzetiyoruz. Oysa gezegenlerin renkleri var.

Eğer azca fazlaca uzayla ilgiliyseniz ya da medyayı takip ediyorsanız Güneş Sistemi’ni oluşturan gezegenlerin her birinin kendine hususi bir rengi bulunduğunu görmüşsünüzdür. NASA ve benzeri kurum ve hususi şirketlerin yapmış olduğu emekler bu renkler hakkında fazlaca daha detaylı informasyon sahibi olmamızı sağlıyor. Gelin Güneş Sistemi’ndeki gezegenlerin renklerine ve bu renklerin oluşum sebeplerine yakından bakalım.

Güneş Sistemi’ndeki gezegenlerin renkleri:

Merkür – Gri 

Güneş’e en yakın gezegen olan Merkür’ün en net fotoğraflarından bir tanesi Messenger uzay sondası tarafınca çekilmiştir. İlk bakışta Merkür ile Ay yüzeyi içinde büyük bir benzerlik bulunduğunu fark edebilirsiniz. Merkür karasal bir gezegendir. Metalik bir çekirdeğe haiz olan gezegenin kayalık bir mantosu vardır. Öteki bileşenleri ise demir, nikel ve silikat kayalardır. Tamamı birleştiği vakit Merkür’ün koyu gri bir renge haiz olmasını sağlar. İnce atmosferi Güneş ışığına müdahale etmediği için rengi etkilenmez.

Venüs – Kahverengi ve gri 

Karasal gezegenlerden bir tanesi olan Venüs’ün yoğun atmosferini karbondioksit, kükürt dioksit ve azot oluşturur. Dışarıdan baktığımız vakit yeryüzünün değil, bu atmosferin rengini görürüz. Yoğun sülfürik asit içeren ve gökyüzünü kaplayan bulutlar Güneş ışınlarının yüzde 90’lık bir kısmını yansıtır. İşte bundan dolayı Venüs’ü sarı olarak görürüz. Dünya’dan çıplak gözle bile görülmesini elde eden ve Güneş ışığını yansıtan bulutlar olmasa Venüs’ün altındaki kahverengi ve gri renkleri görebilirdik. Yoğun atmosferi sebebiyle Güneş görmediği için yüzey rengi sabittir.

Dünya- Mavi, kahverengi, yeşil ve beyaz

Dünyamızın uzaydan çekilen fotoğraflarına baktığımız vakit masmavi, parlak bir gezegen görüyoruz sadece o fotoğrafların üstünde renk düzenlemeleri yapıldığı malum bir gerçek. Yüzde 70’i mavi su ile kaplı gezegenimiz azot ve oksijenden oluşan atmosferinin naturel filtresinden geçince gri bir renk alıyor. Beyaz renk ise bulutlardan geliyor. Baktığınız bölgenin coğrafi yapısına bağlı olarak bu renk cümbüşüne yeşil ve kahverengi benzer biçimde yeryüzü renkleri de karışabilir. Doğrusu Dünya uzaydan baktığımızda bile epey hareketli bir gezegen.

Mars – Kırmızı, kahverengi ve ten rengi

Kızıl Gezegen lakabından da anlaşılacağı suretiyle Mars gezegeninin rengi kızılımsı bir kahverengidir. Son aşama ince bir atmosfere haiz olduğundan bu renk olduğu benzer biçimde görünür. Kızıl rengin sebebi ise demir oksit. Doğrusu Mars’ın taşı toprağı demir oksit desek yanlış olmaz. Sadece Mars gezegeninde kutuplar da bulunuyor. Gezegenin değişik noktalarında, değişik yoğunluklarda olan bu kutuplar Kızıl Gezegene tatlı bir beyazlık katıyor. Demir oksit yoğunluğuna bakılırsa değişik bölgelerde daha koyu ya da daha açık renkler görmek mümkün. 

Jüpiter – Beyaz çizgili kahverengi, turuncu ve ten rengi

Öteki gezegenlerden değişik olarak Jüpiter’in çizgili renkleri var. Beyaz, turuncu, kahverengi çizgilerin paralel bir renk görünümü oluşturmasının sebebi ise gezegende oluşan fırtınalar. Jüpiter gezegeninde saatte 360 kilometre hıza ulaşmış olduğu bile görülen fırtınalar yaşanır. Bu da çizgili görünüme neden olur. Hidrojen, helyum, su, amonyak benzer biçimde bileşenler açısından varlıklı olan Jüpiter’in turuncu ve beyaz renkleri, ultraviyole ışınlara maruz kalan kristallerin renk değiştirmesi sonucu ortaya çıkar. Renk değiştiren ve biriken bu moleküller kromofor olarak adlandırılır.

Satürn – Altın rengi, kahverengi, mavi ve gri

Tıpkı Jüpiter benzer biçimde Satürn de bir gaz devidir ve Jüpiter kadar yoğun olmasa da çizgili bir görünüme haizdir. Ekvatora yakın olan bölümlerde geniş olan bu çizgiler bazı noktalarda son aşama sönüktür. Hidrojen, helyum ve amonyak bakımından varlıklı olan Satürn’ün kırmızı bulutlarının sebebi, bulutlarda yoğun olarak bulunan amonyaktır. Bu bulutlar, gezegenin dış katmanını oluştururlar. Amonyak bulutlarından oluşan bu katman Güneş ışığına maruz kalmış olduğu vakit beyaz bir renge bürünür. Işığın ve bulutun yoğunluğuna bakılırsa ortaya altın rengi çıkabilir.

Uranüs – Mavi ve yeşil

Uranüs bir buz ve gaz devidir. Gezegen atmosferinin büyük bir bölümünü metan, helyum ve hidrojen gazları oluşturur. Uranüs gezegenin mavi ve yeşil tonlarından oluşan cam göbeği renginde olmasının sebebi işte bu atmosferde bulunan metan gazıdır. Şundan dolayı metan gazı, kırmızı ve turuncu rengi veren uzun dalga boyu ışınlarını absorbe edebilir sadece mavi ve yeşil rengi veren kısa dalga boylarını absorbe edemez. Kısa dalga boyları yansıdıkça ortaya mavi ile yeşil renk çıkar ve bu ikisinin oluşturduğu tatlı bir cam göbeği rengi görülür. 

Neptün – Mavi 

Uranüs ve Neptün, yapı olarak benzer bileşenlere sahiptirler. Bundan dolayı renk olarak da birbirlerine oldukça benzerler. Bir buz ve gaz devi olan Neptün’de yoğun olarak hidrojen ve helyum; birazcık hidrokarbon ve azot ile atmosferin üst tabakalarında metan gazı bulunur. Metan gazı kırmızı ve turuncu rengi veren uzun dalga boyu ışınlarının absorbe edebilir fakat mavi rengi yansıtır. İşte Neptün’ün mavi renginin sebebi budur. Mavinin tonlarını belirleyen ise değişik bileşenler ve gaz yoğunluklarıdır. 

Netice: Gezegenlerin renkleri neden farklıdır?

Güneş Sistemi’ni oluşturan gezegen renklerinin sebeplerinin detaylarını anlatırken bahsettiğimiz benzer biçimde gezegenlerin renklerinin değişik olmasının temel sebebi atmosferdir. Atmosferi oluşturan gaz bileşenlerinin yapısı hangi ışık boyunu absorbe ediyor ya da hangisini yansıtıyorsa gezegenin rengi de ona bakılırsa ortaya çıkıyor.

Elbet gezegen renklerini belirleyen öteki etmenler yeryüzü renkleri ve Güneş ışığını alma açılarıdır. Güneş ışığını yansıttıkları için hangi açılarda bu ışığı alırlarsa ona bakılırsa bir renge haiz oluyorlar. Eğer Mars benzer biçimde ince bir atmosfere sahiplerse bu sefer atmosfer gazlarının bir önemi kalmıyor ve ortaya yeryüzünün rengi çıkıyor. 

Her biri birbirinden renkli Güneş Sistemi’ni oluşturan gezegenlerin renkleri nedir sorusunu yanıtlayarak bu renkleri ortaya çıkaran nedenlerden bahsettik. Kimbilir evrenin öteki noktalarında hemen hemen göremediğimiz nasıl renkler var. Mevzu hakkında düşüncelerinizi yorumlarda paylaşabilirsiniz.