Hangi alanlara ilgi yoğun? Şirketlerde neler ararlar?

Melek yatırımcıların girişimlere erken aşamada yatırım yaparak destek sağladıkları ekosistem, geçen yıl büyümeye devam etti. Melek ağların dahil olduğu yatırım turlarını ortaya koyduğumuz tabloya gore, 2021 senesinde melek yatırımcılar ve ağlar 46 şirkete 14 milyon dolar yatırım yapmış oldu.

20 Mart – 2 Nisan 2022 tarihindeki sayıdan

Bu yıl da yatırımların sürmesi hedefleniyor. Türkiye’deki sekiz melek ağa 2022 hedef ve planlarını sorduk. İşte meleklerin 2022 yatırım planları…

Birçok alanda yatırımların yön değiştirdiği pan-demi sürecinde melek yatırım ekosistemi büyümesini sürdürmeye devam ederek ilgi odağı oldu. Girişimlere hemen hemen başlangıç ve gelişme aşamasında destek olarak fon elde eden melek yatırımcılar, 2021’de de yatırımlarının hızını kesmedi.

Tabloları görmek için görsellere tıklayın.

Dünyada girişimcilik ekosisteminin mühim bir parçası olan melek yatırımcılık, yeni iş fikirlerine ve yeni girişimlere mühim destek sunar sağlayarak start up kültürünün gelişmesinde mühim roller üstüne alıyor.

Yeni kurulan işletmelerin hayatta kalma olasılığını artıran hem finansman hem de yönetim deneyimi elde eden melek yatırımcılar, girişimci bir ekonominin yaratılması ve sürdürülmesi için de mühim bir kaldıraç görevi görüyor.

Son yıllarda devamlı bir gelişme ile dünyada her yıl 50 milyar dolardan fazla melek yatırım yapılıyor.

Melek yatırımcılar, bir çok risk sermayesi fonunun yatırım yapabileceğinden daha erken bir aşamada çoğu zaman 25 bin dolar ile 500 bin dolar içinde minik miktarlarda finansman sağlıyor.

ABD BAŞI ÇEKİYOR

Avrupa Melek Yatırımcılar Ağı (EBAN) verilerine gore, 2020 senesinde Avrupa kıtasındaki melek yatırım pazarında 32 bin 235 melek yatırımcı 3 bin 500’ün üstünde start up’a toplamda 767 milyon Euro yatırım gerçekleştirmiş oldu. Toplam yatırımların oranı içinde yüzde 18 ile finansal teknolojiler, yüzde 13 ile kurumsal yazılım ve yüzde 10 ile sağlık sektörü öne çıkıyor.

Avrupa pazarında toplam 10 milyar Euro civarında yatırımdan bahsedilirken, ABD’de bu sayı oldukça daha yüksek. ABD’da etken 340 bin melek yatırımcı bulunuyor ve ABD Melek Yatırımcılar Tecim Örgütü’nün (ACA) verilerine gore, ABD’de her yıl averaj 70 bin şirkete 25 milyar dolar yatırım yapılıyor.

Ufak işletmelerin desteklenmesi ve yatırımlarla büyümesi için dünyada birçok mevzuat uygulandı ve teşvikler sağlandı. Türkiye’de de benzer uygulamalar Gömü Müsteşarlığı tarafınca 2013 senesinde başladı. Melek ağlar ve yatırımcılara lisans verilerek teşvik edilmesi sağlandı.

Şu anda 500 civarında melek yatırımcı olduğu biliniyor. Bu rakamlar Avrupa ve ABD’ye gore düşük olsa da gelişme potansiyeli olması açısından mühim bulunuyor.

Bilhassa geçtiğimiz iki yılda Türkiye’nin 1 milyar dolarlık şirket değerlemesine ulaşan unicorn çıkarmaya başlaması gelecek beklentilerini artırıyor.

Peak Games ve Getir’in arkasından Dream Games geçen yıl unicorn olurken bu yıl da Insider listeye eklendi. Yatırımcılar erken aşamada gelecekte unicorn olabilecek girişimcilere şimdiden destek olarak büyümesine eşlik etmeyi hedefliyor.

46 ŞİRKETE YATIRIM

Türkiye’de geçen yıla baktığımızda melek yatırımcılık ekosistemi gelişmeye devam etti. Startups.watch verilerine gore, melek yatırımcılar ve ağlar 46 şirkete 14 milyon dolar yatırım yapmış oldu. Bu tabloya bir tek melek ağların dahil olduğu yatırım turlarını ekledik.

Tüm girişim yatırımlarına bakıldığında ise 305 şirkete 3 milyar dolar yatırım yapıldığı görülüyor. Startups.watch Kurucusu Serkan Ünsal, 2021 yılı tüm dünyada geç aşama fonların bile erken aşama yatırım yapmak istediği, daha oldukça risk almak istediği bir yıl olduğuna dikkat çekiyor.

Serkan Ünsal, ilkin melek ağlarının bu kadar para bolluğu olan bir ortamda girişimcileri kendilerine çekmekte zorlanacağını düşündüğünü fakat Türkiye’de o tip bir durum yaşanmadığını söylüyor. Ünsal’a gore, 2021 yılı melek ağları ve melek yatırımcıların tane olarak en oldukça yatırım yaptıkları yıllardan biri oldu.

Bununla beraber melek ağları bu yıl exit (çıkış) de yapmış oldu. Galata Business Angels, Garaj Sepeti exit’i ile Keiretsu Forum Remote Team exit’i ile TRANGELS Loki exit’i ile bu seneyi verimli geçirdi. Ünsal, 2022’in tüm dünyada hareketli başladığını bu yıl da 2021 kadar hareketli geçmesini beklediğini aktarıyor.

HANGİ ALANLARA İLGİ YOĞUN?

Peki yatırımlar daha oldukça hangi alanlara yöneliyor? Teknoloji tabanlı sektörler buna bağlı olarak sağlık teknolojileri, ziraat teknolojileri, uzaktan emek harcama ve ilgili mevzular, otomotiv teknolojileri ve teknoloji tabanlı ilgili tüm alanlar 2021’de hem ihtiyaçtan hem de teknoloji gelişim hızından dolayı öne çıktı.

• Pandeminin tesirleri ile beraber e-ticaret arttı. Pandemi dokunmasız iktisat olarak adlandırılan “touchless economy” terimini ortaya koydu. Dijital para ve dijital cüzdan bu anlamda ön plana çıkan uygulamalar. Gene popüler olan oyun ve fintech tarafında bu yıl büyük yatırımların gerçekleşmesi umut ediliyor.
• Suni zekânın ve robotik teknolojilerin, bilhassa de dijital dönüşüm araçlarının da pazar bulacağı ifade ediliyor.
• Merkeziyetsiz dünyaya hizmet eden AI, VR, RPA, metaverse, NFT benzer biçimde teknolojileri bu yıl ve gelecek yıllarda daha çok gündeme gelecek mevzular olduğundan yatırım anlamında da ilgi çekmesi umut ediliyor.
• Tüm bu beklentilerle yatırımlar sürerken, burada birçok melek yatırımcıyı bünyesinde bulunduran melek ağları mühim itici güç oluyor.
• Değişik ilgi alanlarından melek yatırımcılar birçok girişimi beraber değerlendirip yatırım yapıyor. Bu da erken aşama firmalar için mühim bir fırsat kapısı oluyor. Ikimiz de melek yatırım ağı olarak etkinlik gösteren sekiz ağa 2022 yatırım planlarını sorduk. İşte melek ağların 2022 planları:

1. ANGEL EFFECT

Angel Effect’in 22 ortağının yanı sıra 400’e yakın bireysel yatırımcı üyesi bulunuyor. Angel Effect, ilk yatırımını Ekim 2019’da gerçekleştirmiş oldu. O günden bugüne 14 girişime toplam 16 yatırım yapmış oldu. Meydana gelen bu yatırımların toplamı, üye ağı ve ortakları ile beraber 1 milyon doları aşıyor.

Platform olarak 2021 senesinde sekiz girişime yatırım yaptıklarını söyleyen Angel Effect Yönetim Kurulu Başkanı Gökhan Akar, bir girişimle de hisse sahipleri sözleşmesi (SHA) aşamasında olduklarını belirtiyor. Melek ağı, 2021 senesinde girişimlere toplam 487 bin dolar yatırım sağlamış oldu.

Erken aşama yüksek teknoloji girişimlerine odaklandıklarını aktaran Gökhan Akar, “Teknolojiye yatkın, işine global ölçekte bakabilen, pazarlama dinamiklerine başat, analitik düşünme becerisine haiz, veriyi değerlendirebilen, tavsiyeye açık, kendi fikirlerine değil çözmeye niyetli olduğu probleme odaklı girişimcileri “başarı göstermiş girişimciler” olarak değerlendiriyoruz” diyor. Angel Effect, bu yıl minimum 12 girişime 1 milyon dolar daha yatırım yapmayı hedefliyor.

2. EGİAD MELEKLERİ

Ege Genç İş İnsanları Derneği (EGİAD) tarafınca kurulan EGİAD Melekleri bugüne dek toplam 22 yatırım, beş devam yatırımı gerçekleştirmiş oldu. 2021 senesinde ise 10 girişime toplam 2 milyon 100 bin dolar yatırım gerçekleşti. Oyun, akıllı ziraat teknolojileri, akıllı metropoller,

SaaS, uzaktan eğitim / yönetim araçları ve teknolojileri, sağlık teknolojileri, bu teknolojileri destekleyen suni zeka ve dijital dönüşüm uygulamaları ile çözüm üreten girişimlere odaklanıyor. 2022 senesinde 5-6 girişime yatırım gerçekleştirmeyi hedeflediklerini söyleyen EGİAD Melekleri İcra Kurulu Başkanı Levent Kuşgöz, “Ağımızın emek harcama yapısı gereği melek yatırımcılarımız bireysel olarak yatırımlarını gerçekleştirdikleri için bir sayı belirtmemiz ne yazık ki mümkün olmuyor.

2022 senesinde da etkinliklerimize, girişimciler ile yatırımcılarımızı bir araya getirmeye devam edeceğiz” diyor. Bu etkinliklere ek olarak; NFT, blockchain, metaverse benzer biçimde son zamanlarda ortaya çıkan ve geleceğe yönelik yüksek etkiye haiz olan teknolojilere yatırım gerçekleştirme mevzularında da data kazanımı sağlanması hedefleniyor.

3. ERBAN MELEK YATIRIM AĞI

2014 senesinde kurulan Kayseri başta olmak suretiyle Anadolu’da melek yatırımcılık terimini iş dünyasında yaygınlaştırmaya çalışan ERBAN melek yatırım ağı, 105 yatırımcısıyla bugüne dek 24 teknoloji şirketine yatırım yapmış oldu. Geçen yıl ise enerji, geri dönüşüm, ziraat ve biyoteknoloji alanındaki dört teknoloji şirketine yatırım gerçekleştiren ERBAN’ın teknoloji ve yenilik odaklı tüm girişimler ilgi alanına giriyor fakat enerji, ziraat ve biyoteknoloji alanlarına daha oldukça yatırım yapıyor. Kayseri’de her ay yatırımcılar ile girişimcileri buluşturan ERBAN, altı girişime bu yıl yatırım yapma hedefi koydu.

Bu yıl “Summit Erciyes: Geleceğe Yatırım Yapanlar Zirvesi” etkinliğini gerçekleştirdiklerini söyleyen Erciyes Teknopark Yönetim Kurulu Başkanı Prof. Dr. Recai Kılıç, “Melek yatırımcılığı, girişim sermayesi yatırım fonlarını ve metaverse olgusunu hep beraber değerlendirdik. Yatırımcılar içinde güzel iş birlikleri geliştirildi. Programa 340 şahıs katılarak farkındalık oluşturuldu” diyor. Kılıç, yeni üyeleri ağlarına dahil edeceklerini kaydediyor.

4. ETOHUM

Ağında ellinin üstünde melek yatırımcı ve yirminin üstünde de kurum bulunan Etohum, bugüne dek iki yüzün üstünde melek yatırım yapmış oldu. 2021 senesinde altmışa yakın girişime destek verdi sadece yatırım yapmadı. Yazılım, fintech, SaaS, oyun, eğitim ve metaverse başta olmak suretiyle ölçeklenebilir teknoloji girişimlerine odaklanan Etohum, girişimlerin hizmet etmiş olduğu pazarın büyük olmasına, girişimcilerin de öğrenen ve beraber emek harcama kültürüne uygun kurucular olmasına dikkat ediyor.

2014 senesinde melek yatırım yapmış olduğu bir girişim olan Cambly, sekiz yıl içinde tüm dünyada oldukça süratli büyüdü ve online eğitim sektöründe önder bir uygulama haline geldi. 2022 senesinde yeni fonlarıyla birlikte 20 ile 25 içinde girişime yatırım yapmayı planladıklarını söyleyen Etohum Yönetici Ortağı Aslı Büyükdemir, “2022 senesinde küresel ölçekte başarı göstermiş olacak girişimleri seçeceğiz. Onlara kendi ağımızla destek vereceğiz ve başarı göstermiş olmaları için çalışacağız” diyor.

5. GALATA BUSİNESS ANGELS

Galata Business Angels (GBA), 2021’i 11 girişime, 2,2 milyon dolarlık yatırımla tamamladı. Galata Business Angels sektör bağımsız olarak, tohumdan seri A’ya kadar yatırım meydana getiren bir melek yatırım ağı. Portföyüne bakıldığında pazar yeri, SaaS, B2B şirketleri ağırlıklı olsa da bilhassa son zamanlarda, suni zeka, Web 3.0 ve fintech alanında etkinlik gösteren girişimler daha çok radarına girmeye başladı.

GBA, erken aşama girişimlerde de bakılması ihtiyaç duyulan en mühim kriterin ekip bulunduğunu düşünüyor. Bunun yanı sıra çözülmeye çalışılan sorun hakikaten geçerli bir sorun mi, hedeflenen pazar oranı kafi mi, bu pazardan ne şekilde hisse alınması hedefleniyor, hedef satın alan kitlesi kim, alınan yatırım ne şekilde değerlendirilecek benzer biçimde soruların üstüne duruyor.

GBA Genel Sekreteri Ata Uzunhasan, “2022 senesinde GBA için yeni modelleri denemeye başlayacağımız bir yıl olacak ve önceki yıllara gore daha yüksek yatırım yapacağız. Şu andaki hedefimiz toplamda 2 milyon dolarlık yatırıma ulaşmak bunun yarısının yeni öteki yarısının ise mevcut girişimlere yönlenmesini bekliyoruz” diyor.

6. KEİRETSU FORUM

2012 yılından bugüne dek 73 girişime 120 milyon TL’den fazla yatırım gerçekleştiren Kei-retsu Forum Türkiye, 2021’i 20 girişimle kapattı. Portföyündeki girişimlerden iki tanesinin exit gerçekleştirdiği 2021 senesinde, en oldukça yatırım alan Türkiye çıkışlı 10 girişimden birisi de yatırımları içinde yer edinen Servislet oldu. Bu yıl ilk yatırımını ise Bim Made girişimine yapmış oldu.

Girişimlerin ölçeklenebilme potansiyeline haiz olup, tertipli gelir getiren bir iş modelini uygulamasına dikkat eden Keiretsu Forum, girişimin yurtdışına açılabilme potansiyeline de haiz olmasına bakıyor.

2022 senesinde start up yatırımları ve çıkışlarının daha da artacağını öngören Keiretsu Forum Türkiye Genel Müdürü Duygu Eren, “Biz bugünden birkaç yıl sonrasında daha da ön plana çıkacak sektörlere yatırım yapıyoruz ve en önemlisi biz bugünden o sektörleri görebiliyoruz. 2022’de de hız kesmeden büyüyeceğiz. Hedefimiz yatırımda 2021 rakamlarının üstüne çıkmak. 2022’de girişimcilik ekosistemi hız kesmeden büyüyecek” diyor.

7. ŞİRKETORTAĞIM MELEK YATIRIMCI AĞI

Kuruluşundan bu yana toplam 17 girişime 55 milyon TL yatırım meydana getiren Şirketortağım, 2021 senesinde SmartOpt, SmartCV ve Roltek Teknoloji adlı girişimlerin yatırımlarını tamamladı. Bu üç girişime toplamda 2,7 milyon TL yatırım meydana getiren Şirketortağım; bilhassa yazılım teknolojileri, sağlık/biyoteknoloji, finansal teknolojiler, mobilite, eğitim teknolojileri ve üretim, donanım, ihracata dönük girişimlere ilgi alanları içinde içeriyor.

Girişimciler, ekibin uyumu ve işlerine hakimiyeti yatırım açısından bakılan en mühim kriterler. Şir-ketOrtağım Melek Yatırımcı Ağı Başkanı Mehmet Buldurgan, her üç ayda bir yatırımcı-girişimci toplantısı düzenlediklerini ve her toplantı için müracaat meydana getiren 100’den fazla girişim arasından seçtikleri iki yada üç değişik girişimin yatırımcılara sunum yapma imkanı bulunduğunu aktarıyor.

Mehmet Buldurgan, “Hedefimiz her görüşmede minimum bir girişime yatırım yapmak. Girişim başına kolektif olarak meydana getirilen yatırım tutarlarımız ise 1 milyon TL ile 1,5 milyon TL içinde değişkenlik gösteriyor” diyor.

8. TRANGELS

2015 yılından bu yana 40’a yakın şirkete yatırım meydana getiren TRAngels, 2021 senesinde 13 girişime toplamda 8,2 milyon dolar yatırım gerçekleştirmiş oldu. Melek ağı, enerjiden biyoteknolojiye, medikalden gıdaya, suni zekadan bulut ve mobil çözümlere pek oldukça alanda teknoloji odaklı erken aşama teknoloji start up’larına yatırımı yapıyor.

Her hafta online olarak düzenlemiş olduğu toplantılarda 3-4 girişimi, dinleyen ve değerlendiren TRAngels’ın, bu yıl da ülkede ve dünyadaki ekonomik koşullarda beklenmedik bir başka olumsuzluk yaşanmazsa, 2021’de olduğu benzer biçimde yatırım yapma planları var.

TRAngels Yönetim Kurulu Başkanı Z.Hale Umul, erken aşama girişimlere yatırım meydana getiren bir yatırımcılar grubu olarak girişimlerin büyümesi için de gereksinimlerini karşılamaya devam etmenin hedefleri bulunduğunu söylüyor. Z. Hale Umul, “2022’de büyümenin bir sonraki evresi olan scale up aşamasına geçen yatırımlar arayan girişimlerimiz için sistem kaynakları ve stratejik yatırımcılarla bir araya gelmiş olarak büyümeye devam etmeleri için mühim bir eşiği aşmalarında destek olmaya devam edeceğiz” diyor.

MELEK YATIRIMCILAR BİR ŞİRKETTE NE ARAR?

1- DENEYİMLİ YÖNETİM EKİBİ

Muhteşem yönetim, herhangi bir işletme için yaşamsal ehemmiyet taşır. Melek yatırımcılar bir girişimin iyi bir yönetim ekibinin olmasının yatırım için en büyük kriter olarak görüyor.

2- ÜRÜN VEYA HİZMETİN ANLAŞILMASI

Melek yatırımcılar, bilhassa teknoloji alanındaki yeni başlayanlar için tam olarak neyi finanse ettiklerini idrak etmek isterler. Bu yüzden ilkin mevzu uzmanlarının şirketlerindeki teknolojileri açıklaması yararlı bulunuyor.
3-NET BİR YOL

Melek fonu vermeden ilkin, yatırım getirilerine ilişkin tahminlerinizi yada işinizde ne kadar risk alacaklarına kıyasla ne kadar para kazanmaya devam edeceklerini bilmeleri gerekir. Potansiyel yatırım getirisi bu açıdan önemlidir.

KAÇ ÇEŞİT ‘MELEK YATIRIMCI’ VAR?

BAKİR MELEK

İlk kere projeyi destekleyecek olan kişilerdir.

TECRÜBELİ MELEK

Son üç yıl içinde herhangi bir melek yatırımı yapmamış olmakla birlikte daha evvel bu şekilde bir tecrübesi olan kişilerdir.

REFAH ARTIRICI MELEK
Tecrübeli bir iş adamı olarak daha evvel ve hâlihazırda bir ekip projeleri melek yatırımcı olarak desteklemiş ve desteklemekte olan kişidir.

GİRİŞİMCİ MELEK
Girişimci bir kişiliğe haiz olan, maddi durumu iyi birkaç değişik sektörde etkinlik gösteren ve borsada yatırımcıları olan kişilerdir.

GELİR ARAYAN MELEK

Bir miktar sermayeyi bir işe koyarak kendisine gelir ya da iş yaratmak isteyen kişidir.

ORTAK MELEK

Projelere destek olmak için yatırım meydana getiren şirket tüzel kişilerdir.

SARI MELEK

Bir yıl içinde ikiden fazla yatırıma katkıda bulunmuş kişidir.