‘Havrita’ Söylentileri Hakkında Tüm Gerçekler

Havrita adlı uygulama ve web sitesi, geçtiğimiz hafta sonu süresince ciddi bir gündem yarattı. Ana görüş #HavritaKapatılsın üstünde yoğunlaşsa da bu çağrılarda kullanılan görüntülerin bazılarının gerçekleri yansıtmadığı tespit edildi. Uygulamayı destekleyenler de başıboş köpeklerin insan hayatına tehdidi üstüne yoğunlaşan #HavritaHayatKurtarır çağrısı üstünde birleşmiş durumda.

Geldiğimiz noktada mevzunun hayvanseverlik bağlamından uzaklaştığını; gerçeği yansıtmayan görsellerle büyüyen gündemin ve amacından sapan tartışmaların aslen hayvanlara karşı nefret duyan fertleri nasıl ortaya çıkardığını görüyoruz. Artık net şekilde görülüyor ki Havrita tartışmaları, ne sokaktaki canlar için ne de insanların sokaklarda rahatça dolaşabilmeleri için net bir çözüm getirmiyor. Peki neden? 

Mevzuya yeni dahil olanlar için baştan başlamış olalım: Sokaklarda dolaşan ‘başıboş köpek haritası’ olma amacıyla kurulan Havrita isminde bir uygulama vardı ve bu uygulama kapatıldı:

Uygulama açıklanan amacı sokaklarda bir çok süre çeteleşen ve kimi zaman de saldırgan tavırlar sergileyebilen köpeklerin yerini işaretlemek, bu mevzuda hem kullanıcılarına hem de resmi makamlara informasyon vermek. 

Nitekim uygulamanın bu kadar açık uçlu şekilde tasarlanması, fena niyetli kişilerin kendi acımasız çözümlerini geliştirmesine zemin hazırlıyor:

Sokak hayvanlarının ve bilhassa köpeklerin insan hayatına karşı ciddi bir tehdit bulunduğunu, dirimsel bir sorun söz mevzusu olmasa bile -özellikle çeteleşen köpeklerin- rahatlık bozduğunu belirten ciddi bir kitle var.

#HavritaYaşatır derken sokak köpekleri değil, insanoğlu kastediliyor. Tek amacın ‘çeteleşen sokak köpeklerinin yerini öğrenmek olduğu’ vurgulanıyor:

Sadece bu açık uçlu amaç, toplumdaki fena niyetli kişileri ortaya çıkarıyor:

Sokak köpeklerinin çeteleşip saldırgan tavırlar sergilemesi, bilhassa şehrileşmenin yoğun olduğu yerlerde insanlara mesele yaşatabiliyor. Nitekim bu çete ve köpeklerin yerlerinin işaretlenmiş olması, hayvanları hakkaten sevmeyen ve ölmelerini isteyen insanları harekete geçiyor. 

Sadece sebebi ne olursa olsun ‘sokakta başıboş köpek görmeyi istemeyenlerin’ söyledikleri, sertlik yanlısı ve bir canlıya gözünü bile kırpmadan, sorgusuz sualsiz, sebepsiz yere zarar verebilecek şahıs ya da kişileri ortaya çıkarıyor. Bir bakıma bizim şeklinde karar verme yetisine haiz olamayan, gene bizim yüzümüzden sokaklarda yaşamak zorunda kalan canlar; öldürülebiliyor!

Diyelim ki sokakta yürürken gördüğünüz bir köpeği Havrita üstünden işaretlediniz…

Yaşadığınız deneyime bağlı olarak, işaretleme yaparken gördüğünüz hayvanın ‘desteğe muhtaç bulunduğunu’ ya da ‘saldırgan tavırlar sergilediğini’ belirtmek isteyebilirsiniz. Şu demek oluyor ki amacınız; yaşadığınız, şahit olduğunuz deneyime nazaran değişebilir. Bir başka deyişle o an destek olamadığınız bir hayvanın yaşamını kurtarmak ya da saldırgan tavırları sebebiyle başka insanların o bölgeye yaklaşmasını engellemek istemiş olabilirsiniz.

İşte tam da bu aşamada yerini belirlediğiniz hayvanın sağlığı, harita üstünde o işareti gören kişinin yaklaşımına bağlı olarak değişmiş olur. İşareti görenler, o hayvanları bulup onlara zarar verebilecekleri şeklinde destek da olabilirler. Sadece Havrita cephesinde görüşler bu hayvanların uyutulması ya da yaşam süresince barınaklara kapatılması yönünde. 

#HavritaKapatılsın kampanyasını başlatan ‘Pati Koruyucuları Derneği’ adıyla etkinlik gösteren ve Paw Guards adlı oluşumdu:

PawGuards, 16 Haziran tarihinde Twitter’da Havrita’nın hayvan ölümlerine yol açmış olduğu, konumu işaretlenen hayvanların ertesi gün ölü bulunmuş olduğu ya da kaybolduğu belirtmişti. Sadece PawGuards’a nazaran Havrita bir tek hayvanları fişleyip öldürme amacıyla kullanılmıyor; topluluğun iddiasına toplumsal bir harekete sebep olabilecek ‘bireysel silahlanma’ çağrıları bile yapılıyor.

Nitekim PawGuards topluluğunun bağlı olduğu Pati Koruyucuları Derneği üstüne de ciddi şüpheler var. Hatırlayanlarınız olacaktır:

Yayıncı ‘Jahrein’ Ahmet Netice’un yukarıdaki videoda açıklamış olduğu olayın özeti şu şekilde: PawGuards topluluğu aslen bir derneğe değil kâr amacı güden şirkete bağlı. Hatta e-ticarete dayalı bir iş modeliyle ‘bağış’ toplayabiliyor. Dernekle hiçbir resmi bağları olmadığı söylenen, sadece buna karşın tüm operasyonun başlangıcında bulunduğunu belirten Erkin Erdoğdu’nun pek oldukca suçtan yargı giydirilmiş olduğu belirtiliyor. Bu iddiaları, e-ticaret kanalıyla bağış toplandığını yada kendisinin hiçbir resmi bağının olmadığını reddetmiyor Erdoğdu.

Şimdi Erdoğdu’nun #HavritaKapatılsın çağrısı yapmış olduğu şu paylaşıma yakından bakalım:

Paylaşımda kullanılan fotoğraf aslen Mart 2022’de, Muğla’da yaşanmış olan bir hayvan cinayetine ilişik: 

Havrita ise Mayıs 2022’de kurulmuş bir servis, şu demek oluyor ki Erdoğdu’nun paylaşmış olduğu vaka aslen Havrita ile ilişkili değil:

havrita.com’un WHOIS sorgu sonucu

Kıyılan bir can üstünden meydana getirilen haberlerin gerçekliğini sorgulama ihtimaliniz oldukca daha düşük. Bu sebeple ve organik olarak hayvanseverler kolayca yönlendirilebiliyor, bir tek belirli bir noktaya öfkelenebiliyorlar. Şu demek oluyor ki onların gözünde bir hedef belirlenmiş oluyor. Netice olarak bir cana kıyılmış mı, kıyılmış. Ne yazık ve acı ki bunu değiştiremiyoruz.

Erdoğdu’nun paylaşımı üstüne haberin gerçek olmadığı kullanıcılar tarafınca tweetin altında belirtilmiş durumda. Sadece bu detayı öğrenen Jahrein ve topluluğu; aslına bakarsanız daha ilkin karşı karşıya geldiği PawGuars’a yönelik somut bir adım atma fırsatına haiz  oldu. Şu demek oluyor ki haberin yalan olduğu bilgisinin ilk deposu Jahrein değil, öteki kullanıcılardı. Jahrein bunu, şu demek oluyor ki mevcud bir gerçeği topluluğu aracılığı ile duyurdu. 

PawGuards’ın yalan haberlere dayanan iddiaları ünlüleri de harekete geçiriyor. Pek oldukca isim iddiaların deposu ve içeriğini sorgulamadan, kapatılmadan öncesinde Havrita’nın ‘katliam amaçlı bir uygulama’ olduğu görüşünde:

Yukarıdaki videoda Gazeteci Cüneyt Özdemir’in özetlediği mevzu, aslen bir tek hayvanseverlikle ilişkili olmayan. Duygulara hitap eden bir önermenin sorgusuz sualsiz ret yada kabul görebileceğini özetliyor aslen.

Çözüm hayvanları uyutmak mı yoksa sağlıklı barınaklarda yaşatmak ve planlı kısırlaştırma ile çoğalmalarını engellemek mi? 

İşte tartışmaların taraflarını keskinleştiren mevzu da tam olarak bu. Faaliyetleri ve gelir kaynakları hakkında şüpheler her ne kadar yoğun olsa da PawGuards, binlerce üyesi ve hayvanların hayatta kalmalarını isteyen kişilerle aynı düşüncede. 

Yalan haber görüntülerinin kullanan ve dernekleri temsil eden gerçek kişilerin tam olarak güvenilir olmadıklarını gösteriyor bizlere. Sadece bu düşündükleri ve hayvanların yaşamasını savundukları çizginin yanlış bulunduğunu söylemek için kafi değil. Mesela PawGuards’ın eleştirilen tarafı, Havrita olayından ilkin ortaya atılan ve hayvanseverlerin duygularını kullandığına yönelik bulgular ve iddialar.

Jahrein’in sesi olduğu ve Havrita’nın yaşattığını söyleyen tarafa nazaran hayvanlar kontrollü bir halde uyutulmalı, barınaklarda yaşatılmalı. Bu barınaklara yetkili kurumlar tarafınca yatırım yapılmalı, nüfus artışı uyutulma kanalıyla denetim altına alınmalı.

Netice: Toplumsal medyada kimin haklı bulunduğunu tartışırken gerçekleri unutuyoruz. İki gerçek var:

• Sokak köpeklerinin kontrolsüz çoğalması insan yaşamını tehdit edebiliyor.
• Sadece masum hayvanların yaşamı da tehdit altında. 

İnsanlar tarafınca yaşam alanı olarak belirlenen şehirlerde hayvanların başıboş dolaşmaları ve bunun artık insan yaşamını tehdit eder boyuta erişmesi hayvanların suçu değil. İnsanlar şeklinde muhakeme kabiliyeti olmayan canlıları suçlu duyuru edip acımasız cezalar kesmeden ilkin meydana getirilen hataları çözmekte yarar var.

Aslına bakarsanız dünyaya gelen bir canı almak yerine, probleminin oldukca oldukca öncesinde ‘planlı kısırlaştırma’ ve ‘yaşam koşulları iyi barınakların inşa edilmesi’ şeklinde çeşitli önlemlerin alınması kulağa daha mantıklı geliyor. Sadece Twitter şeklinde yankı odalarında dolaşırken haklı olma çabasına, insanları dolandırma amacıyla yürütülen tartışmaların hiçbir çözüm getirmediğini görmek gerekiyor.